بر اساس این گزارش؛ در حالیکه قیمت تمام شده هرکیلو زعفران به دلایل افزایش هزینه های تولید بیش از ۴۰ میلیون تومان است، ولی کشاورزان به دلیل عدم آگاهی و محاسبه دقیق هزینه های تولید زعفران در طول سال، تنها برای اینکه مجبور به تامین هزینه های زندگی خود هستند در فصل برداشت و حتی قبل از آن مجبور می شوند محصول خود را به پایین ترین قیمت به دلالان عرضه کنند. اکثر کشاورزان به دلیل اینکه بصورت خانوادگی نسبت به کاشت ،آبیاری، برداشت و جمع آوری گل و فرآوری محصول خود اقدام می کنند این هزینه ها را در تولید محصول محاسبه نمی کنند، از این رو از رقم واقعی تمام شده محصول تولیدی باخبر نیستند .
به طور تقریبی حدود ۲۳۰ هزار کشاورز و خانواده های آنها ( جمعا حدود یک میلیون نفر) از طریق چرخه کشت و فن آوری زعفران امرار معاش می کنند و این محصول از این رو اهمیت خاصی پیدا می کند که در اقلیمی کاشت و برداشت می شود که دچار کم آبی و محرومیت ها و کمبود های زیاد در حوزه معیشت است و کشت یک محصول با کمترین نیاز به آب در چنین منطقه ای، یک تجارت فوق العاده و ویژه محسوب می شود.این نکات را به این واقعیت اضافه کنید که تولید زعفران هیچ ارزبری از کشور ندارد و کاملا متکی بر داخل است و هیچ تحریمی بر میزان تولید آن موثر نیست.
با افزایش قیمت دلار در داخل کشور، خریداران خارجی زعفران که ۱۰ سال پیش حاضر بودند به ازای هر کیلو زعفران رقمی بین ۳ تا ۴ هزار دلار پرداخت کنند، در حال حاضر برای هر کیلو زعفران تنها ۲ هزار دلار آن هم به دلال و نه به کشاورز ، پرداخت می کنند.این ظلم به کشاورز است و کسی که در این میان سود می برد ، دلال و واسطه داخلی و خارجی است.اگر چرخه صادرات اصلاح شود و موانع قانونی آن توسط دولت برطرف گردد، گشایش بزرگی در تولید زعفران اتفاق می افتد و کشاورزان می توانند حاصل دسترنج خودشان را شخصا استفاده کنند.
با افزایش قیمت دلار ، واسطه ها زعفران را به ریال از کشاورز می خرند و به دلار می فروشند و با افزایش قیمت دلار ، سودهای نجومی می برند. وقتی چنین اتفاقی افتاد، سود حاصل از صادرات اصلا برای واسطه ها مهم نیست و آنها سود اصلی را از مابه التفاوت قیمت ارز ، می برند. از این رو زعفران، قاچاق می شود و دلال حاضر است از بازار کشورهای همسایه، زعفران را به قیمتی پایین تر از قیمت واقعی بفروشد و در اینجا صادر کننده قانونی ضرر می کند، چون مجبور است محصولش را ارزان تر بفروشد.
کاهش ۲۰ درصدی سطح کشت زعفران در سال جاری
همچنین مهدی جهانشیری، رئیس شورای شهرستان تربت حیدریه گفت: .با افزایش هزینه های تولید زعفران در سال جاری در صورتی که قیمت زعفران به قیمت واقعی خود نرسد، کشت زعفران برای کشاورزان مقرون به صرفه نیست و شاهد خواهیم بود که هر سال سطح کمتری از مزارع کشور به کشت زعفران اختصاص خواهد یافت و جایگاه ایران به عنوان قطب زعفران دنیا به خطر خواهد افتاد.وی گفت: در سال ۹۹ طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید زعفران در کشور ۴۳۰ تن بود که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۱۸۰ تن تقلیل یافت و با توجه به مشکلات آب و هوایی در سال جاری و گرمای بی سابقه تابستان امسال، پیش بینی می شود که محصول کمی از مزارع برداشت گردد.
رئیس شورای شهرستان تربت حیدریه افزود: حدود سه سالی هست که باتوجه به هزینه های بالای کاشت وداشت زعفران وقیمت تمام شده زعفران نه تنها افزایش سطح زیر کشت زعفران نداشتیم بلکه رشد سطح زیر کشت منفی شده واز طرفی کمبود بارندگی در سال زراعی گذشته و گرمای هوا درتابستان قطعا پیاز زعفران را دچار تنش خواهد کرد که این تنش ها منجر به کاهش محصول زعفران در سال جاری خواهد شد
وی گفت: نکته قابل تامل این بود که علیرقم کاهش محسوس زعفران در سال گذشته قیمت زعفران تنها حدود دو و نیم برابر افزایش داشت وبه میانگین چهل میلیون تومان رسید درصورتی که انتظار رشد قیمت بسیار فراتر از آن می رفت. البته مهمترین دلیل آن وجود بیشتر از ۲۰۰ تن زعفران کهنه از سال قبل بود که عرضه این زعفرانهای کهنه توانست تا حدی جلو رشد نجومی زعفران را بگیرد. اما امسال با توجه به اینکه مقدار قابل توجهی زعفران کهنه در انبار ها وجود ندارد، پیش بینی می شود قیمت زعفران بارشد چشمگیری مواجه شود.
جهانشیری ادامه داد: همچنین عدم پذیرش واقعی سازی قیمت زعفران توسط صادرکنندگان و خریداران خارجی وعادت به سودهای نجومی، باعث شده بود تا افزایش قیمت زعفران در بازه کوتاه مدت را برنتابند اما بعد از گذشت مدتی ، رقابت برسر خرید زعفران قوت گرفت.
رئیس شورای شهرستان تربت حیدریه گفت: با یک بررسی ساده می توان دریافت در سال جاری باتوجه به عواملی که ذکرشد نه تنها کاهش محصول خواهیم داشت بلکه با آغاز دوره پساکرونا میزان زیادی از زعفران سال قبل از بازار جمع شده و به صورت رسمی و بخش زیادی به صورت قاچاق از مرزها خارج شده و انبارها در حال خالی شدن هست و آنچه مسلم است این باعث افزایش چشمگیر قیمت زعفران خواهد شد.