از سال ۱۳۸۵ و به دنبال ارجاع پرونده اتمی ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، پرونده تحریم‌های چندجانبه از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و شورای امنیت بر ایران سنگین شد. تحریم‌های بین‌المللی شامل صنایع موشکی و تسلیحات نظامی، صنعت نفت و انرژی، صنایع کشتی‌رانی، صنایع فلزات و معادن و بسیاری موارد دیگر است.بی اثر کردن تحریم‌ها از طریق دور زدن آن‌ها برای برخی کشورها که به حفظ شراکت تجاری خود در شرایط تحریمی با ایران تمایل دارند، گاهی با سود کلان همراه است، زیرا هزینه این بی اثر کردن را نیز از ایران دریافت می‌کنند. اما چنین اقداماتی برای کشورهایی که این تحریم‌ها را دور می‌زنند با جریمه‌های مالی سنگین همراه است که انگیزه کشورها برای صادرات و واردات با ایران را به طور محسوس کاهش می‌دهد.شرکای اصلی صادراتی ایران به ترتیب چین با ۳۶ درصد از کل صادرات، عراق با ۲۵ درصد و ترکیه با ۱۸ درصد می‌باشند. امارات و هند در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
ایران تنها کشور جهان با پنجشنبه تعطیل
در چنین شرایطی که ایران شرکای تجاری محدودی در سرتاسر دنیا دارد، و نیز با توجه به آثار خسارت‌بار تحریم‌ها بر کمیت و کیفیت تجارت خارجی، اتخاذ سیاست‌های مناسب برای کاستن از این آثار امری ضروری است. اما مجلس در اقدامی غافلگیرکننده پنجشنبهها را به عنوان دومین روز تعطیل در هفته اعلام کرده و عملا فاصله زمانی ایران با سایر کشورها را به چهار روز رسانده است. انتظار این بود که روز شنبه به عنوان دومین روز تعطیل در هفته انتخاب شود تا این فاصله کاهش پیدا کند و ارتباط فعالان حوزه صادرات و واردات با کشورهای دیگر سهل‌تر شود.در حقیقت می‌توان گفت شنبه و یکشنبه در اکثر کشورهای دنیا تعطیل است و تعداد دیگر که در اقلیت هستند نیز روزهای جمعه و شنبه را تعطیل کرده‌اند.حال سوال این است که بر طبق چه منطقی مجلس انقلابی تصمیم گرفته است تا ایران را به تنها کشوری در جهان تبدیل کند که در آن پنجشنبه و جمعه روزهای تعطیل هستند؟
کشورهای اسلامی چه تدبیری اتخاذ کرده‌اند؟
روز جمعه بنا بر دلایل شرعی به عنوان روز تعطیل در تمامی کشورهای اسلامی مورد قبول است؛ اما برای عقب نماندن از قافله تجارت جهانی این کشورها روز شنبه را نیز تعطیل اعلام کرده‌اند. امارات، عربستان، بحرین، کویت، عراق و قطر از جمله این کشورها هستند.اما در ایران دولت و مجلس دلیل اتخاذ این تصمیم عجیب را همراهی نکردن با یهودیان (که روز شنبه را تعطیل می‌دانند) دانسته و آن را به مسائل ایدئولوژیک ربط داده‌اند. مساله‌ای که به نظر نمی‌رسد در سایر کشورهای اسلامی مطرح باشد.
چین ، بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران به دنبال گسترش روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس
به جز کشورهای اسلامی، چین به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری کشور نیز در این موضوع تابع نظم جهانی است. بیشترین رقم صادرات ایران در سال گذشته به کشور چین و به مبلغ ۱۱.۵ میلیارد دلار بوده است. به‌طور کلی صادرات ایران به چین روند افزایشی داشته و از رقم تقریبی ۷ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۱۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ رسیده است. چین ثابت کرده به دنبال استفاده از انواع پتانسیل‌های اقتصادی در سر تاسر جهان است و در این راه هیچ کشوری را از نگاه خود دور نمی‌دارد. امارات، عربستان و عراق از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس هستند که به دنبال افزایش همکاری اقتصادی خود با چین هستند. امارات قصد دارد تجارت غیر نفتی خود با چین را به ۵۸ میلیارد دلار در سال برساند. عربستان سعودی نیز توافق‌نامه‌هایی به ارزش ۳۰ میلیارد دلار با این کشور امضا کرده است. عراق نیز به دنبال افزایش مراودات اقتصادی خود با چین است.
رقبای ایران در حال فتح ترکیه
ترکیه نیز یکی از کشورهایی است که بیشترین حجم تجارت با ایران را دارد. حجم تجارت بین ایران و ترکیه در سال گذشته ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است که از این رقم ۷.۵ میلیارد دلار سهم ترکیه بوده و ترازو را به نفع این کشور سنگین کرده است. به طور کلی حجم تجارت میان ایران و ترکیه کاهش محسوسی یافته و راه را برای رقبای ایران هموار کرده است.اگر تحریم را عامل اصلی این کاهش بدانیم، افزایش فاصله روزهای تعطیل حتما به این روند دامن خواهد زد. این کشور نیز با در اختیار داشتن حدود ۹۷ درصد جمعیت مسلمان دچار بحران روزهای تعطیل نشده و برای همراهی هرچه بیشتر با تجارت جهانی ترجیح داده است روزهای شنبه و یکشنبه را به عنوان روزهای تعطیل انتخاب کند. عمده رابطه تجاری بین این دو کشور بر عهده بخش خصوصی است و فاصله چهار روزه ایجاد شده، فشار بر این بخش را بیش از پیش خواهد کرد. بخش خصوصی بزرگ‌ترین منتقد تعطیلی پنجشنبهها در کشور بوده است. در چنین شرایطی که کشورها به دنبال محکم کردن جای پای خود در اقتصاد جهانی و افزایش هر چه بیشتر همکاری‌ها و مراودات مالی با یکدیگر هستند، ایران علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با انواع و اقسام تحریم‌های خارجی دچار بدسالاری و خود تحریمی نیز شده است که شرایط را برای مردم هر روز سخت‌تر از قبل می‌کند. آخرین اقدامات از این دست نیز همین تصمیم تعطیلی پنجشنبه است. هزینه چنین تصمیم‌گیری‌های غیر کارشناسی از جیب چه کسی می‌رود؟
هما میرزایی