نكته‌اي كه در اين گزارش وجود دارد، وجود بيشترين تورم فصلي، نقطه‌اي و سالانه اجاره‌بها در سال 99 با وجود ثبات نسبي نرخ ارز در برخي ماه‌ها به خصوص ماه‌هاي پس از انتخابات رياست‌جمهوري در امريكاست. هر چند به نظر مي‌رسد تاثير جهش‌هاي ناگهاني نرخ ارز و رسيدنش به مرزهاي 32 هزار تومان در پاييز بر افزايش نرخ تورم در فصل بعدي تاثير گذاشته باشد. آنچه كارشناسان و فعالان حوزه مسكن را نگران مي‌كند، تسري تورم‌هاي فصلي، سالانه و نقطه‌اي به سال جاري و ناتواني حقوق كارگران در پوشش هزينه خريد مسكن است.

با وجود اينكه آماري از ميزان درآمد و هزينه خانوارهاي شهري در سال گذشته از سوي مراكز رسمي منتشر نشده اما مقايسه درآمدها و متوسط قيمت مسكن در سال 98 نشان مي‌دهد كه درآمد سالانه يك كارگر كفاف خريد 4 مترمربع خانه در مناطق شهري را مي‌دهد. در گزارش مركز آمار استان‌هاي همدان، كرمانشاه و تهران بيشترين تورم نقطه‌اي در فصل زمستان را در بين استان‌هاي كشور در اختيار داشتند.

شاخص‌هاي مسكن افزايشي است

شاخص اجاره‌بها در فصل گذشته و در مناطق شهري به 218.3 رسيد كه افزايش 4.4 درصدي نسبت به پاييز 99 داشته است. در فصل مورد بررسي بيشترين نرخ تورم فصلي به استان سمنان با 10.5 و كمترين نيز به استان لرستان با 1.23 درصد تعلق داشت. تورم نقطه‌اي در زمستان 99 حدود 29 درصد گزارش شد كه نسبت به زمستان 98 افزايش 0.5 واحد درصدي را نشان مي‌دهد. بيشترين نرخ تورم تورم نقطه‌اي را استان همدان با 39.4 و كمترين را نيز سيستان و بلوچستان با 16 درصد در اختيار داشت؛ در زمستان 99 در هيچ استاني نرخ تورم نقطه‌اي براي اجاره‌بها تك‌رقمي نبوده هر چند به دليل افزايش 93.7 درصدي متوسط قيمت هر مترمربع واحد مسكوني در تهران در اسفند 99 نسبت به ماه مشابه سال قبل افزايش نرخ اجاره نيز دور از ذهن نبود.

افزايش 536 و 638 درصدي قيمت خانه  از 90 تا 98

مركز آمار در شماره نخست «عدالت اجتماعي» كه هفته گذشته منتشر كرده، بخشي از اين گزارش خود را به بررسي شاخص اجاره‌بها در مناطق شهري اختصاص داد. بر اساس آنچه اين مركز گردآوري كرده در سال 90 كه متوسط قيمت هر مترمربع واحد مسكوني در مناطق شهري 775 هزار و 400 تومان بود، مبلغ اجاره ماهانه به علاوه 3 درصد وديعه پرداختي براي اجاره يك مترمربع زيربناي مسكوني حدود 4 هزار تومان بود. يعني براي اجاره خانه‌اي 50 متري در سال 90 بدون در نظر گرفتن رهن، ماهانه 200 هزار تومان نياز بود.

در سال 98 متوسط قيمت هر مترمربع واحد مسكوني در مناطق شهري به 4 ميليون تومان و مبلغ اجاره ماهانه با 3 درصد وديعه براي هر مترمربع نيز به 13 هزار و 780 تومان رسيد. به بيان ديگر براي اجاره خانه‌اي 50 متري بدون در نظر گرفتن رهن به حدود 690 هزار تومان اجاره نياز است. با مقايسه اعداد و ارقام ميزان اجاره در سال 90 و 98 مي‌توان دريافت كه اجاره‌بها در مناطق شهري افزايش 244.5 درصدي داشته است. در اين مدت متوسط قيمت هر مترمربع واحد مسكوني در مناطق شهري و تهران نيز جهش‌هاي 536 و 638 درصدي داشته؛ اين در حالي است كه متوسط افزايش درآمد خانوارهاي شهري طي سال‌هاي 90 تا 98، 315 درصد بوده است.

اين بدان معناست كه افزايش درآمد در خانوارهاي تهراني تنها نيمي از جهش‌هاي قيمتي در بازار مسكن را پوشش مي‌دهد. اين امر علاوه بر «دست‌نيافتني» شدن، روياي خريد خانه، سال‌هاي انتظار براي خريد را نيز افزايش داده است. يك فرد ساكن پايتخت با يك سال سابقه كار دريافتي حدود 3 ميليون و 573 هزار تومان در سال جاري خواهد داشت. با فرض ثبات متوسط قيمت اجاره هرمترمربع واحد مسكوني در اعداد و ارقام زمستان 99 براي سال جاري تقريبا در مناطق يك، دو و سه كه گران‌ترين مناطق تهران در اسفند 99 بوده‌اند، نمي‌تواند خانه‌اي با متراژ بالاي 100 متر اجاره كند.

 به عنوان مثال اجاره آپارتماني 135 متري و 3 خوابه در پونك با وديعه 550 ميليون توماني 7.5 ميليون تومان است. رهن كامل واحدي 117 متري در سعادت آباد نيز يك ميليارد و 250 ميليون تومان است. يك فرد با حداقل دريافتي براي رهن اين واحد بايد 350 ماه بدون كسر هزينه‌اي پس‌انداز كند. قيمت‌ها براي خانه‌هاي با متراژ پايين در پايتخت نيز مانند خانه‌هاي با متراژ بالا نيست اما قيمت‌ها در اين نوع خانه‌ها نيز براي فردي با حداقل حقوق بالاست. رهن واحدي 55 متري در جنت آباد جنوبي 230 ميليون و آپارتماني 69 متري در خواجه نظام‌الملك نيز 160 ميليون است. براي اين دو واحد نيز بايد به ترتيب 65 و 45 ماه پول پس‌انداز كرد.

وضعيت در شهرستان‌ها ، نگران‌كننده نه به اندازه تهران

با گشتي در سايت‌هاي رهن و اجاره مسكن نيز مي‌توان وضعيت شهرهاي ديگر را نيز بررسي كرد. به عنوان مثال براي رهن كامل واحدي 55 متري در همدان 90 ميليون تومان، آپارتماني 60 متري در محله دشت چنار شيراز 75 ميليون وديعه و اجاره ماهانه 700 هزار تومان و اجاره آپارتمان يك خوابه در حرم مطهر وديعه 15 ميليون تومان و اجاره 2 ميليون توماني نياز است. به نظر مي‌رسد وضعيت شهرهاي ديگر در اجاره خانه بهتر از پايتخت است كه همين امر مي‌تواند مهاجرت به شهرهاي كوچك را افزايش دهد.

تغيير قيمت در تابستان بيشتر است

در قسمت ديگري از گزارش مركز آمار در خصوص شاخص اجاره‌بها در زمستان 99 تغيير قيمت اجاره براي خانواده‌هاي شهري از 25.4 درصد در پاييز 97 به 38.6 درصد در زمستان 99 رسيد. هر چند تابستان سال گذشته اين شاخص به 41.2 درصد گزارش شده كه بيشترين نرخ از پاييز 97 تا زمستان 99 بود.