بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد ایران در سال ۲۰۱۰، دومین واردکننده خالص فولاد در دنیا بود اما پس از ۱۰ سال نه تنها توانست به جمع ده کشور برتر فولادساز جهان راه یابد بلکه در سال ۲۰۲۲، پانزدهمین صادرکننده فولاد جهان نیز شد. اهمیت این موفقیت زمانی مضاعف می شود که توجه کنیم اقتصاد کشور به ویژه در ۵ سال اخیر تحت شدیدترین تحریم ها قرار داشته و آمریکا نه تنها صنعت فولاد ایران بلکه تک تک شرکت های بزرگ فولاد کشور را در لیست تحریم های خود قرار داده است! در همین سال های تشدید تحریم‌ها این صادرکنندگان فولاد بوده اند که با تخصص، مهارت و هوشمندی موفق شده اند علاوه بر تامین ارز مورد نیاز خود، حتی نیاز ارزی صنایع دارویی و خودروسازی را نیز مرتفع کنند.

تک رقمی شدن میانگین حاشیه سود شرکت های بزرگ فولادی

این صنعت موفق و پویا در کنار مصائب تحمیل شده بیرونی، با چالش‌های درون اقتصاد کشور از قیمت گذاری دستوری گرفته تا ضعف در زیرساخت ها و بخشنامه های غیرکارشناسی نیز دست و پنجه نرم کرده اما اکنون به قدری تحت فشار قرار گرفته که به نظر می رسد تاب‌آوری آن به صفر رسیده است و دیگر توان تحمل هیچ جالش جدیدی را ندارد. محدودیت های تامین برق و گاز و آب مورد نیاز که موجب توقف و کاهش تولید کارخانجات فولادی حتی تا نیمی از سال هم شده است، افزایش های شدید نرخ حامل های انرژی با رشد بیش از ۳۰ برابری نرخ گاز و ۲۵ برابری نرخ برق در ۴ سال گذشته، سیاست های محدود کننده صادرات از جمله وضع عوارض صادراتی و حذف معافیت مالیاتی صادرات محصولات زنجیره فولاد که به نوعی شلیک به نیروهای خودی تلقی می شود، تداوم رویکردهای دستوری در تنظیم بازار فولاد از الزام به عرضه همه محصولات تولیدی در بورس کالا گرفته تا دخالت های مستقیم و غیرمستقیم در نظام کشف رقابتی قیمت و همچنین تداوم رکود در بازارهای مصرفی فولاد و همچنین عدم اعمال سیاست های تحریک تقاضا برای آن چند چالش عمده ای است که به ویژه در یکی دو سال اخیر گریبان تولیدکنندگان فولاد کشور را گرفته به طوری که میانگین حاشیه سود تولید فولاد را به کمتر از ۱۰ درصد رسانده و در صورت تداوم این فشارها بسیاری از واحدهای تولیدی را به مرز تعطیلی اجباری می رساند.

مزیت های نسبی فولاد ایران را دریابیم

با چالش هایی که وصف آن رفت، مزیت های نسبی تولید فولاد در کشور یعنی انرژی و مواد اولیه ارزان در حال از دست رفتن است و این در حالی است که تولیدکنندگان فولاد ایران از مزایایی که فولادسازان در دیگر کشورها از آن سود می‌برند، محروم هستند. به طور مثال بهره‌های بانکی که فولادسازان ایرانی در ازای دریافت تسهیلات پرداخت می‌کنند ۲۵ تا ۳۰ درصد است در حالی که برای فولادسازان رقیب فعال در دیگر کشورها این رقم زیر ۵ درصد است. لذا در صورتی که نگاه سیاستگذاران در تصمیم گیری های موثر بر صنعت فولاد اصلاح نشود، نه تنها شاهد توقف سرمایه گذاری در صنعت فولاد کشور و پیامدهای ناگوار آن در همه بخش های اقتصادی و اجتماعی از جمله اشتغال و ارزآوری و مسئولیت های اجتماعی خواهیم بود بلکه متاسفانه جایگاه ایران در فولاد جهان نیز تنزل پیدا خواهد کرد و نتیجه زحمات چندین و چند ساله فولادمردان کشور از دست خواهد رفت.امید که دولتمردان، هشدارهای دلسوزانه صنعتگران را بشنوند و از تشکل های تخصصی صلاحیت دار که بازوی کارشناسی رایگان دولت ها هستند، برای اتخاذ تصمیمات خود بهره بگیرند تا انشالله شاهد اعتلای صنعت و اقتصاد میهن از جمله در فولاد باشیم.

سید رسول خلیفه سلطانی- دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران