گرد و غبار ی که نفس کشیدن را برای مردم سیستان و بلوچستان سخت کرده و دوباره چندین شهر این استان را فرا گرفته است، بحرانی است که قابل مدیریت و ممانعت بوده و هست و سالها است که متخصصان برای عبور از این بحران راهکار ارائه داده اند.گرد و غبار در سیستان و بلوچستان یک مشکل جدی و پایدار است که موجب ایجاد مشکلات بسیاری برای مردم و محیط زیست شده است. علل اصلی این گرد و غبار در چند پنج بخش قابل بررسی است.
۱- علت اول به خشکسالی بر می گردد: سیستان و بلوچستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، در منطقه‌ای قرار دارند که خشکسالی در آن‌ها به شدت حاکم است. این خشکسالی باعث کاهش تولید گیاهان و درختان شده و در نتیجه، سطح خاک برای تبخیر و تبخیرات ناشی از تعرق گیاهان کاهش می‌یابد. این مسئله باعث افزایش شدید گرد و غبار در منطقه می‌شود.
۲- علت دوم با فعالیت‌های انسانی ارتباط دارد: فعالیت‌های انسانی نظیر برداشت غیرمجاز چوب، تخریب جنگل‌ها، کشاورزی نامناسب و استفاده نامناسب از منابع آبی، همگی موجب کاهش تولید گیاهان و درختان شده و سطح خاک را برای تبخیر و تعرق کاهش می‌دهند. این مسئله باعث افزایش گرد و غبار در منطقه می‌شود.
۳- علت سوم را از زاویه بادهای شدید منطقه باید بررسی کرد: بادهای شدید نیز یکی از عوامل اصلی افزایش گرد و غبار در سیستان و بلوچستان است. باد شدید در منطقه به دلیل خشکسالی و کمبود گیاهان و درختان، به راحتی گرد و غبار را به هوا پرتاب می‌کند.
۴- علت چهارم را می توان از زاویه فعالیت‌های صنعتی واکاوری کرد: فعالیت‌های صنعتی نظیر استخراج معادن، صنایع فولاد و سیمان و … همگی موجب افزایش گرد و غبار در منطقه می‌شوند.
و اما علت پنجم به ضعف دیپلماسی آب میان ایران و افغانستان بر می گردد. عدم دادن حق آب به ایران از سد هیرمند تا حدود زیادی به افزایش گرد و غبار در سیستان و بلوچستان کمک کرده است. این موضوع باعث کاهش سطح آب زیرزمینی و رودخانه‌ها شده و در نتیجه، خاک در این منطقه خشک شده و گرد و غبار به وجود آمده است. بنابراین، برای حل مشکل گرد و غبار در سیستان و بلوچستان، باید به مسئله تأمین آب منطقه توجه کرد و راهکارهایی مانند توسعه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و کاشت درختان را اجرا کرد.
راهکار دور شدن سیستان و بلوچستان از گرد و غبار
کارشناسان به منظور کاهش گرد و غبار در سیستان و بلوچستان، چند راهکار را بارها مطرح کرده اند. اولین راهکار، کاشت درختان است. کاشت درختان و گیاهان مقاوم به خشکسالی می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای کاهش گرد و غبار در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. این اقدام می‌تواند به عنوان یک راه حل برای تبخیر و تعرق گیاهان و درختان کمک کند و در نتیجه، سطح خاک را برای تولید گیاهان بیشتر افزایش دهد.نکته دیگری که می تواند به کاهش گرد و غبار در منطقه موجب شود کنترل کشاورزی منطقه است. کنترل کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای کاهش گرد و غبار در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. این اقدامات شامل استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و کشت گیاهان مقاوم به خشکسالی می‌شود.
همانطور که پیشتر گفته شد، فعالیت صنعتی در منطقه باید بر اصول محیط زیستی استوار باشد. کاهش فعالیت‌های صنعتی نظیر استخراج معادن، صنایع فولاد و سیمان و … می‌تواند به عنوان یک راه حل برای کاهش گرد و غبار در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. این اقدامات شامل استفاده از فناوری‌های پایدار و دوستدار محیط زیست می‌شود.توسعه صنایع پایدار و دوستدار محیط زیست نیز می‌تواند به عنوان یک راه حل برای کاهش گرد و غبار در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. این اقدامات شامل توسعه صنایع تولید انرژی نو و تجدپذیر، تولید خودروهای برقی، توسعه فناوری‌های پایدار و … می‌شود.
به طور کلی، برای کاهش گرد و غبار در سیستان و بلوچستان باید از یک رویکرد چندگانه استفاده کرد و تلاش برای کاهش عوامل اصلی این مشکل انجام داد. گفتنی است،در چند ماه گذشته بحث حق آبه ایران و جدال بر سر این حق آب تا جایی پیش رفت که جان دو سرباز وطن گرفته شد و حال چند روزی است که سیستان درگیر گرد و غباری است که نفس مردم منطقه را بریده است. بخشی از این بحران حاصل خشکسالی و ضعف گفتمان برای دادن حق آبه هیرمند به ایران است.