اقتصاد میهن: عضویت ایران در اف ای تی اف موضوع بسیار مهمی است که در سالهای اخیر در کشوقوسهای فراوان میان دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت. موضوعی که البته تا پایان دولت دوازدهم سرانجامی نداشت و در نتیجه ایران در کنار کره شمالی دو کشوری در جهان شدند که در «لیست سیاه» یا همان «لیست درخواست برای اقدام» اف ای تی اف قرار گرفتند.
گروه اقدام ویژه مالی یا افایتیاف، مهرماه امسال در بیانیهای که بعد از آخرین جلسهاش منتشر کرد، اشارهشده که از بهمنماه سال ۹۸، عملاً بررسیهای معمول در ارتباط با دو کشور ایران و کره شمالی را متوقف کردهاند. همچنین در این بیانیه از همه کشورهای دنیا خواستهشده که با ایران و کره شمالی بهعنوان کشورهایی پرخطر ازنظر مالی برخورد کنند.
محسن رضایی دبیر وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام که از مخالفان سرسخت پیوستن ایران به اف ای تی اف بود، در اواخر سال گذشته و در واپسین روزهای دولت روحانی اعلام کرده بود که موضوع پیوستن ایران به اف ای تی اف مجدداً در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح خواهد شد اما برداشت من این است که نظر مجمع همان نظر قبلی است و تغییر نکرده است. او دلیل مخالفت مجمع را وجود تناقضات در مستندات ارائهشده از سوی دولت اعلام کرد؛ اما بعدتر که محسن رضایی بهعنوان کاندیدای ریاست جمهوری دوره سیزدهم در انتخابات شرکت کرد، اظهار کرد که اگر رئیسجمهور شود، به جد موضوع اف ای تی اف و ابهامات آن را برطرف خواهد کرد. او همچنین با اشاره به اینکه «پرونده اف ای تی اف در مجمع تشخیص مصلحت نظام باز است»، تصریح کرده بود: «من تضمینهای لازم را میگیرم و سعی میکنیم ابهامات برطرف شود و اشکالاتی که سر راه پیوستن به وجود آمده را دنبال میکنیم.» برخی از همین اظهارات محسن رضایی و همچنین اظهارات پیشین او این برداشت را کردند که نوع برخورد او و سایر اصولگرایان با عضویت ایران در اف ای تی اف بهنوعی بازی سیاسی است و نه کار تخصصی.
همان موقع آلبرت بغزیان اقتصاددان و استاد دانشگاه از مسئولان کشور خواست تا عضویت ایران در اف ای تی اف را وارد بازیهای جناحی و سیاسی نکنند. این اقتصاددان توضیح داد: «موضوع عدم پذیرش اف ای تی اف به تصمیمات اتخاذشده توسط مسئولین ارشد و مجمع تشخیص مصلحت نظام برمیگردد و این یک تصمیم جمعی است و هیئت دولت نیز ازنظر اجرایی به این نتیجه میرسد که عدم پذیرش این لوایح باعث میشود که ما قدرت اجرای بعضی از کارها را در کشور نداشته باشیم.» حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز در همین راستا تأکید کرد که «بحث اف ای تی اف، بحثی سیاسی است. اگر بحث اقتصادی بود خیلی راحتتر حل میشد اما چون بحث سیاسی است طول کشیده است و جناحی فکر میکند اگر این را نپذیرد جناح رقیب را در مشکل قرار میدهد.»
عضویت ایران در اف ای تی اف ازاینجهت اهمیت ویژهای دارد که هر نوع فعالیت تجاری و بازرگانی ایران با سایر کشورها در گره نحوه همکاری با گروه اقدام ویژه مالی یا افایتیاف است، لذا در شرایط کنونی که تیم ایرانی در حال مذاکره با ۱+۴ هستند، در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات و برداشته شدن تحریمها، بازهم با حضور ایران در لیست سیاه اف ای تی اف امکان چندانی برای مبادلات تجاری کشور فراهم نخواهد شد. محمدرضا جهان بیگلری، اقتصاددان در همین راستا تأکید کرده است که «مسئله FATF باید با حصول توافق حل شود چرا که بودن یکی بدون حضور دیگری تأثیری بر اقتصاد ما نخواهد داشت.» مردادماه امسال نیز جسپر وار سفیر کشور دانمارک در دیدار با غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران بر تأثیرات عدم عضویت ایران در اف ای تی اف بر تجارت با ایران اشاره کرد و گفت: «میدانم که انجام تراکنشهای مالی تبدیل به مانع و سد اصلی شده که به دلیل تأثیرپذیری تحریمهاست و امیدواریم با احیای برجام ما شاهد رفع این مشکل باشیم و همینطور امیدوارم بهموازات احیای برجام شاهد تصویب لوایح FATF باشیم چراکه این کار باعث تسهیل مبادلات بیشتر دو کشور خواهد شد.»
سماء فرخندهنژاد، مدیر توسعه دفاتر تجاری منطقهای اتاق بازرگانی ایران نیز در یادداشتی اشارهکرده است که «سرنوشت نامشخص تصویب لوایح افای تی اف در ایران باعث شده، برخی کشورهای اروپایی برای افزایش تعاملات اقتصادی خود دستبهعصا عمل کنند. بهبیاندیگر با تصویب نشدن لوایح افایتیاف و قرار گرفتن نام جمهوری اسلامی ایران در فهرست سیاه این گروه، تعاملات بانکی بینالمللی کشور نیز به حداقل رسیده و همین امر، افزایش تعاملات تجاری میان ایران و سایر کشورها بالأخص اروپاییها را دشوار کرده است. انجام تراکنشهای مالی تبدیل به مانع و سد اصلی شده که به دلیل تأثیرپذیری تحریمهاست و امید و انتظار میرود بهموازات احیای برجام، شاهد تصویب لوایح FATF باشیم. چراکه این کار باعث تسهیل مبادلات بیشتر ایران با سایر کشورها خواهد شد.»
حسن روحانی در روزهای پایانی دولت دوازدهم از به نتیجه رسیدن عضویت ایران در اف ای تی اف گله کرد و گفت که دولت تلاش کرد تا با تنظیم لوایح و فرستادن آن به مجلس این موضوع را به سرانجام برساند اما با طولانی شدن فرایند رسیدنی به این موضوع در مجمع تشخیص مصلحت نظام به نتیجه نرسید. با توجه به سکوت مجمع تشخیص مصلحت نظام به نظر میرسد که اتفاقی دراینباره رخ ندهد. چرا که ابراهیم رئیسی هم از قبل روی خوشی به این لوایح نشان نداده بود و الان هم دراینباره نظر مثبتی نداده است. او در بهمن۹۷ در جواب اصرار دولت روحانی برای پیوستن به اف ای تی اف گفته بود: «برخی میگویند در این جنگها باید برای عدم بهانه به دشمن پیمانها و کنوانسیونهای آنها را عملی کنیم؛ چه کسی تضمین میکند که دشمن همچنان به دشمنی ادامه ندهد؟ این چگونه است که آنها برای قانون داخلی ما بیانیه صادر میکنند؟»