ابراهیم رییسی چند روز پیش اظهار کرده بود که دولت سیزدهم دیگر نگران فروش نفت نیست؛ صادرات نفت ۴۰ درصد افزایش داشته و پول نفت هم به کشور بازمی‌گردد. عبدالناصر همتی، رییس پیشین بانک مرکزی دو با تاکنون به این گفته واکنش نشان داده است.
همتی در توییت جدید خود اعلام کرده که صادرات نفت ایران بعد از اتمام دوره ریاست جمهوری ترامپ افزایش یافته و نه تنها ارتباطی به دولت سیزدهم ندارد، بلکه گویا صادرات نفت ایران در این دوره کاهش هم داشته است. عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح طلب هم همان جدول همتی را منتشر کرد و نوشت: «اگر دقت کنید صادرات نفت ایران از ژانویه سال ۲۰۲۱ که ترامپ رفت سیر صعودی گرفت. در پایان دولت روحانی (مرداد) دو برابر شد و پس از آمدن دولت جدید قدری هم کاهش یافته است. درباره بازگشت پول فروش نفت هم یقینا آن زمان احتیاط بیشتری می‌کردند.»
ماجرای جدال توییتری چه بود؟
ماجرا از اظهارنظر رئیسی درباره افزایش ۴۰ درصدی صادرات نفت ایران در این دولت شروع شد. همتی در توییتی به این ادعا واکنش نشان داده بود و گفته بود: قیمت جهانی نفت در سال ۲۰۲۱ افزایش ۶۰ درصدی داشته و بنابراین، اگر دولت هیچی تلاشی نمی‌کرد هم باید ۶۰ درصد رشد درآمد داشته باشد.پس از توییت همتی، اوجی، جواد اوجی وزیر نفت در پاسخ به همتی نوشت که منظور رییسی از افزایش صادرات، میزان صادرات نفت بوده و نه درآمد حاصل از آن.
علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی هم در تایید ادعای مدیرعامل شرکت ملی نفت در گفتگوی زنده تلویزونی گفته بود: درآمد‌های دولت از فروش نفت و مشتقات آن منابع خوبی برای تأمین مالی دولت به‌شمار می‌آیدو هم‌اکنون حجم فروش نفت و فرآورده‌های نفتی نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است.
محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، افزایش یافتن صادرات نفتی ایران را تایید کرد. خجسته‌مهر هم بدون ارائه آمار گفته بود: از گفتن اعداد و ارقام صادرات معذور هستم، فقط در همین حد می‌توانم توضیح بدهم که وضعیت بهتر شده است. ما در شرکت ملی نفت ایران وظیفه داریم نفت را بفروشیم و پول نفت را تحویل بانک مرکزی دهیم. این بانک مرکزی است که تصمیم می‌گیرد از پول نفت چه استفاده‌ای کند و چه اجناسی را وارد کند.اما همتی در جواب این گفته وزیر نفت و رئیس بانک مرکزی نموداری منتشر کرد که نشان می‌داد صادرات نفت ایران بعد از رفتن ترامپ بیشتر شده است نه آمدن رئیسی!
او در این توییت نوشت: جدول مورد استناد فارس نشان می‌دهد که صادرات نفت بعد از خروج ترامپ رشد کرده و در دولت سیزدهم تغییری نداشته.بلومبرگ هم در تازه‌ترین گزارش خود گفته بود که چین خرید نفت از ایران را ۴۰ درصد افزایش داده و در ماه نوامبر، ۱۸ میلیون بشکه معادل ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از ایران خریده است.
اما چرا چین ترجیح داده نفت خود را از ایران وارد کند؟ بلومبرگ در همین گزارش پاسخ می‌دهد: چین نفت ایران را ۱۰ درصد پایین‌تر از قیمت بازار می‌خرد. نشریه پترولیوم اکونومیست هم اعلام کرده بود که براساس قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، ایران نفت و گاز خود را با ۳۰ درصد تخفیف به چین می‌فروشد.البته این همه ماجرا نیست. بر اساس گزارشی که پترولیوم اکونومیست منتشر کرده است، چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با واحد پول کشور خودش (یوان) انجام دهد. به جز این، امتیاز دیگر این کشور می‌تواند دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز را به صورت نقدی و مابقی پول نفت را با ارائه کالا و خدمات به ایران پس دهد.
پول نفت ایران کجاست؟
بنا بر آنچه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و وزیر نفت می‌گویند پول صادرات نفت در دولت سیزدهم به کشور وارد می‌شود. اما این ادعا چقدر صحت دارد؟ از طرف دیگر، اگر ما می‌توانیم پول نفت صادراتی خود را دریافت کنیم پس چرا هنوز موفق به آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده نشده‌ایم؟ اگر هم این منابع آزاد شده کجاست و چرا تاثیر پول دریافت شده نفت هنوز در بازار ارز مشهود نیست؟
پویا فیروزی، دبیر کل اتاق ایران و کره جنوبی می‌گوید: آزادسازی منابع بلوکه‌شده ما به مذاکرات بستگی دارد و این منابع هنوز آزاد نشده‌اند.پیش از این هم خبر آزادسازی منابع بلوکه شده ایران رد شد و کره جنوبی و عراق اعلام کردند که منابع ایران را آزاد نکرده‌اند. دو سناریو درباره پول نفت ایران مطرح می‌شود. یا ایران نفت می‌فروشد و همچنان قادر به انتقال پول آن به کشور نیست و همچنان مجبور به تهاتر نفت با سایر کالاهاست. یا اینکه ایران بخش مهم نفت خود را به چین صادر می‌کند و چین هم تحت شرایط خاصی این پول را به ایران می‌دهد.
معاون توسعه صادرات کالا و خدمات سازمان توسعه تجارت ایران نیز قبلا گفته بود قرار است نفت ایران با چای سریلانکا تهاتر شود. بحث تهاتر کالا در برخی زمان‌ها آن قدر داغ شده بود که برخی از شایعات هم خبر از تهاتر پول نفت ایران با برخی کالاهای سرمایه‌ای یا دارو می‌داد. البته این شایعات همه تکذیب شدند اما تهاتر هنوز به یکی از گزینه‌های ایران برای دریافت پول نفتش است.