گرچه ترکیه براساس شاخص‌های رقابتی در صنعت توریسم در رتبه ۴۳ قرار دارد، اما یکی از ۱۰ کشور برتر توریستی جهان است و در سال ۲۰۱۸ رتبه ششم برترین کشور‌های گردشگرپذیر را از آن خود کرد.ترکیه در سال ۲۰۱۸ با رشد ۶ درصدی، پذیرای ۴۶ میلیون گردشگر خارجی و کسب درآمد ۲۵ میلیارد دلاری حاصل از گردشگری بین‌المللی بود! این در حالی است که ترکیه در سال ۲۰۱۹ نیز با رشد ۱۲ درصدی پذیرای بیش از ۵۱ میلیون توریست خارجی بوده و به درآمد ۳۰ میلیارد دلاری دست یافته است.
اقتصاد ترکیه طی ۱۰ سال اخیر به درآمد‌های حاصل از بازار گردشگری وابسته بوده و به‌طور میانگین حدود ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی ترکیه به بازار گردشگری تعلق دارد البته براساس آمار سازمان جهانی گردشگری سهم بازار گردشگری در اقتصاد ترکیه در سال ۲۰۱۹ به ۱۷ درصد نیز رسیده است.اما بازار گردشگری ایران که در سال ۲۰۱۸ به رشد قابل توجهی در کسب درآمد حاصل از این بازار دست یافته بود در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۹ نیز باتوجه به نوسانات دلار با رشد ۴۰ درصدی در ورود گردشگران خارجی همراه بود؛ در سال ۲۰۱۸ اگرچه ایران با پذیرش ۸ میلیون گردشگر خارجی در رتبه ۸۹ مقاصد توریستی جهان قرار گرفت، اما کسب درآمد ۱۲ میلیارد دلاری با رشد ۳۸ درصدی منجر به قرار گرفتن در رتبه ۳۵ جهان شد.
سهم بازار گردشگری در اقتصاد ایران به‌طور میانگین ۵/ ۷ درصد ارزیابی شده است که بنابر اعلام سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۸ حدود ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور به بازار گردشگری تعلق دارد.مطابق اعلام مرکز مطالعات خلیج فارس در سال ۲۰۱۹ بیشترین گردشگران خارجی ترکیه به آنتالیا جذب و در آن سال ۱۶ میلیون گردشگر وارد این شهر شده است؛ این رقم در سال ۲۰۲۱ میلادی و با توجه به شیوع کرونا ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده و باعث ایجاد درآمدی بالغ بر ۷ میلیارد دلار برای این کشور شده است در حالی که هم اکنون و به واسطه تحریم‌ها، کل درآمد ارزی ایران از محل فروش نفت چیزی در حدود ۳ تا ۴ میلیارد دلار به صورت سالانه است و این بدان معناست که فقط یک استان ترکیه، دو برابر درآمد نفتی ایران از محل گردشگی کسب درآمد کرده است!
با توجه به آمار بالا، کاملا واضح است که فاصله ایران و ترکیه از نظر میزان بهره‌برداری از صنعت گردشگری در اقتصاد کلان ملی و رشد و توسعه این صنعت بسیار زیاد است؛ بر همین اساس قصد داریم به چرایی این مسئله و مکانیسم‌هایی که باعث موفقیت صنعت گردشگری ترکیه در مقایسه با ایران شده، بپردازیم.به همین خاطر و در قدم اول، فرخ میرشاهزاده به بیان جزئیات بیشتری از علل موفقیت ترکیه در جذب گردشگران خارجی به طورت تطبیقی با ایران پرداخته است.
وی یکی از علل موفقیت ترکیه در جذب گردشگران خارجی را ناشی از تمرکز دقیق و کامل این کشور بر روی بازار گردشگری خود دانست و گفت: ترکیه توانسته است در وهله اول ضمن طراحی سناریو مناسب و لازم بر اساس یک آمایش سرزمینی درست و صحیح، هر قسمت خاص جغرافیای کشور خود را بر مبنای سلیقه و نیاز بازار‌های هدف گردشگری سامان‌دهی کند و سپس با استفاده از تبلیغات و بازاریابی فعال اقدام به جذب گردشگران خارجی می‌کند.این کارشناس توسعه گردشگری با اشاره به این موضوع که ترکیه برای توسعه و حمایت از صنعت توسعه گردشگری خود در چند حوزه مختلف اقدامات ملموس و شاخصی را انجام داده است، تصریح کرد: یکی از اقدامات خوب ترکیه در این راستا، اختصاص یارانه‌های حمایتی مختلف و در حقیقت سوبسید به مراکز اقامتی و گردشگری این کشور در قالب‌های گوناگونی نظیر انواع معافیت‌های مالیاتی، تخفیف در پرداخت هزینه حامل‌های انرژِی، کاهش عواض سالیانه قانونی و ... است که در نهایت منجر به کاهش هزینه‌های سربار این مراکز می‌شود.
میرشاهزاده کاهش هزینه‌های سربار اقتصادی مراکز و بنگاه‌های گردشگری را باعث ایجاد امکان خدمات ارزان‌تر تفریحی و اقامتی دانست که یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگران خارجی به یک کشور است؛ این در حالی است که در کشور ما موضوع اختصاص بسته‌های یارانه‌ای و حمایتی به مراکز فعال گردشگری همواره صرفاً در حد یک وعده و شعار بوده و هیچ‌گاه تحقق عینی و ملموس نداشته است.به اعتقاد مشاور کیفیت خدمات تأسیسات گردشگری، عدم توجه و اهتمام کافی نسبت به موضوع لزوم حمایت اقتصادی از مراکز گردشگری به این صورت نمود خواهد کرد که قیمت تمام شده اقامت در یک هتل چهار ستاره در ترکیه ۲۰۰ هزار تومان می‌شود، اما برای یک شب اقامت در هتلی مشابه در ایران باید هزینه‌ای چند برابری و در حدود ۸۰۰ هزار تومان پرداخت! در چنین شرایطی، مسلماً گردشگر با انجام یک ارزیابی و بررسی اجمالی با توجه به پایین بودن هزینه‌های تمام شده خدمات قابل ارائه و امکانت رفاهی بالاتر، ترکیه را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب خواهد کرد.
وی یکی دیگر از اقدامات سازنده و مثبت ترکیه با هدف حمایت از توسعه بازار گردشگری در این کشور انجام شده و تأثیر مهمی در جذب حداکثری گردشگران داشته را ارائه خدمات " تکس فری " دانست که خدمت مورد اشاره به این صورت است که هر گاه مسافر اقدام به خرید کالا از فروشگاه‌های ترکیه کند، متعاقباً خواهد توانست با ارائه فاکتور خرید خود در فرودگاه یا بعضاً در همان فروشگاه، مبلغ پرداختی مازاد از بابت مالیات را مسترد و دریافت کند! این فعال حوزه گردشگری این را در حالی دانست که در کشور ما یکی از عواملی که علاوه بر تورم سالیانه منجر به افزایش قیمت تمام شده کالا‌ها می‌شود، افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده و عوارض است و این موضوع نقش مهمی در دفع جذب گردشگران دارد، در حالیکه کشوری مثل ترکیه با مدیریت مناسب و صرف‌نظر از مالیات ارزش افزوده برای گردشگران خارجی، به طریقی دیگر موجب ارزش‌آفرینی دو چندان در بعد اقتصاد گردشگری کشور خود شده است.
این کارشناس توسعه گردشگری ضمن اشاره به این موضوع که در دنیای مدرن امروز، اصل تجربه و به تعبیر بهتر اقتصاد تجربی یکی از اصول اساسی محسوب می‌شود که تحولات زیادی را به همراه داشته است، تصریح کرد: ترکیه با اتکا به این اصل اساسی و درنظر داشتن الزامات توانسته است موجب ایجاد تحول در خدمات قابل ارائه خود در زمینه گردشگری شود و خدمات متنوع و جذابی را به گردشگران خارجی ارائه کند.میرشاهزاده ادامه داد: برای مثال هرگاه گردشگر به رستوران‌های فعال در سطح شهر‌های این کشور مراجعه کند، با منویی بسیار متنوع و جذاب از انواع غذا‌های گوناگون محلی و خارجی روبه‌رو می‌شود که این تجربه هیجانی و لذت‌بخش ضمن ایجاد حس رضایتمندی در وی از بعد روانشناختی موجب ترغیب و افزایش انگیزه گردشگر برای انجام سفر دوباره به این کشور با هدف به دست آوردن تجربه میل غذا‌های دیگر می‌شود.