براساس آنچه بارها اعلام شده، استدلال مسوولان وزارت بهداشت برای مخالفت با طرح‌هایی از این دست این بوده که اجرای این طرح‌ها را به معنای آزمایشگاهی شدن مردم ایران می‌دانستند. در همان زمان ۲۰۰ نفر از متخصصان به حسن روحانی رییس‌جمهوری وقت نامه نوشتند و تاکید کردند که برای تسریع در واکسیناسیون ایرانیان، در طرح اثربخشی واکسن‌های جهانی مشارکت کنند، اما در کمال ناباوری درپاسخ به این نامه نوشتند «ما هرگز ملت ایران را موش آزمایشگاهی واکسن‌های خارجی نمی‌کنیم.»
این پاسخ، عوام‌فریبانه در حالی مطرح می‌شود که همین حالا، با وجود واردات چندین نوع واکسن به کشور، واکسن‌های کوبایی و استرالیایی به نام واکسن تولید مشترک روی داوطلبان ایرانی امتحان می‌شود. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که علویان معاون پیشین وزیر بهداشت می‌گوید: ایران از همان ابتدای شیوع کرونا در کارآزمایی داروهای مختلف شرکت کرد. نکته قابل تامل اینجاست که چرا ایران در کارآزمایی داروها شرکت کرد و مردم به اصطلاح خودشان افراد آزمایشگاهی دیگر کشورها شدند اما در بحث واکسن این کار را تقبیح کردند؟ آیا منافعی پشت پرده این اظهارات عوام‌فریبانه وجود دارد؟
سیستم‌های نظارتی ورود کنند
در همین رابطه دکتر سیدمؤید علویان، فوق‌تخصص کبد و گوارش و رییس هیات‌مدیره سازمان نظام پزشکی تهران به «جهان صنعت» گفت: متاسفانه درخصوص واکسن اشتباهات زیادی در کشور صورت گرفت. یکی از این اشتباهات این بود که ما از ابتدا در مطالعات بالینی در زمینه واکسن شرکت نکردیم. در حالی که ما در مطالعات داروهای مختلف حضور داشتیم. بنابراین به نظرم قضیه موش آزمایشگاهی شدن یک حرف غیرمعقول و غیرکارشناسی بوده است.
مگر می‌شود موش آزمایشگاهی دارو شد و ایرادی هم نداشته باشد ولی برای واکسن نه! به عقیده من چنین موضوعی منطقی نیست و در حق مردم کم لطفی شده است. از ابتدای امر هم بر این باور بودیم که در مطالعات واکسن‌های خارجی وارد شویم در عین حالی که ما به شدت از تولید داخل توسط شرکت‌های داخلی حمایت می‌کنیم اما تا زمانی که بیش از ۷۰ درصد افراد جامعه واکسیناسیون شوند اما تولید داخل به تنهایی کفاف نمی‌کند. به همین دلیل عدم شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن‌های خارجی اشتباه فاحشی بوده که رخ داده است.
وی درخصوص تعلل در تهیه واکسن فایزر و مدرنا از دیگر کشورهای سازنده گفت: مسوولان وزارت بهداشت سابق در تهیه واکسن‌ها کوتاهی کردند و سیستم‌های نظارتی باید در این موضوع ورود کنند که اگر تضاد منافع متولیان سلامت موجب چنین اشتباهی شده آنها باید پاسخگو باشند. چرا که مشخص نیست یک میلیارد یورو که از صندوق توسعه ملی برداشت شده در کجا و چگونه خرج شده است. در حالی که مسوولان وزارت بهداشت سابق باید واکسیناسیون را به صورت جدی‌تری پیگیری می‌کردند و برای اینکه پیک ششم رخ ندهد باید حداقل ۷۹ درصد مردم واکسینه شوند.
این در حالی است که روند واکسیناسیون در کشور بسیار کند است و نباید بین دوز اول واکسن و دوز دوم آن فاصله ایجاد شود.رییس هیات‌مدیره سازمان نظام پزشکی تهران با تاکید بر تناقض‌گویی مسوولان وزارت بهداشت گفت: تناقض‌گویی مسوولان وزارت بهداشت در بین جامعه بی‌اعتمادی ایجاد کرده است. بنابراین به نظرم وزارت بهداشت جدید باید برنامه‌ای برای اطلاع‌رسانی شفاف و صحیح اجرا کند تا اعتماد عمومی بازگردد.
نمکی باید استعفا می‌داد
همچنین دکتر محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص مراقبت‌های ویژه بیمارستان مسیح دانشوری و استاد دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: بحث کارآزمایی بالینی در تمام دنیا وجود دارد ولی متاسفانه مشاورین آقای نمکی در این مورد مشورت‌های زیادی را ارائه کردند. اما نحوه صحبت آقای نمکی به دلیل عدم اطلاعات کافی غیرعلمی بود. با توجه به اینکه وزیر بهداشت هر کشور معیار اصلی تصمیم‌گیری در دوران پاندمی است و هر مقامی باید در این مواقع از او تبعیت کند. بنابراین وقتی وزیر بهداشت درخصوص چنین بحرانی اشتباه می‌کند تمام کشور دچار اشتباه می‌شوند. به همین دلیل در کشورهای دیگر زمانی که وزارت بهداشت تصمیم اشتباهی درخصوص پاندمی کرونا می‌گیرد، به سرعت وزیر بهداشت استعفا می‌دهد یا او را اخراج می‌کنند.
این درحالی است که ما در تمام پیک‌ها علی‌الخصوص پیک‌پنجم شکست درمان را مشاهده کردیم و صدای معترضان به روند تصمیم‌گیری‌ها همانند بنده به گوش کسی نرسید. در آن دوران بنده از وزیر بهداشت درخواست کردم که استعفا دهند اگر در آن زمان وزیر بهداشت استعفا داده بود الان نه به این اندازه مرگ و میر داشتیم و نه مشکل واکسن. در حالی‌که آقای نمکی با جو بسیار گسترده خبری در رسانه‌ها توانستند صدای معترضان را سرکوب کنند.وی افزود: تصمیمات غیرعلمی آقای نمکی منجر به بروز مسائلی همچون ورود داروی رمدسیویر در بازار آزاد شد. آن زمان ایران در مطالعات بالینی داروی رمدسیویر شرکت کرد و به طریقی موفق هم شد. اما در آن زمانی که ما باید در مطالعات بالینی واکسن‌ها شرکت می‌کردیم آقایان کوتاهی کردند. این در حالی است که در کشورهایی همچون امارات، ترکیه و چین این جانفشانی را انجام دادند.
امروزه می‌بینیم که ترکیه با همین واکسن‌ها حدود ۹۰ درصد جمعیت‌اش را واکسینه کرده است. حتی آن دوران ما به عنوان کادر درمان آمادگی شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن بودیم. اما آقای نمکی بر این عقیده بود که ما نباید موش آزمایشگاهی شویم و تعلل ایشان منجر به کشته شدن تعداد زیادی از کادر درمان شد. به نظرم عنوان موش آزمایشگاهی در این پاندمی بسیار اشتباه است. بنابراین درخواست ما برای شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن در نطفه خفه شد. خطاهای بزرگ از طرف وزارت بهداشت و کارشناسان مربوطه منجر به کشتن صدها هزار تن ایرانی شد و باید عملکرد آقای نمکی را دادخواهی و بررسی کنیم.
هاشمیان درخصوص کارآزمایی بالینی واکسن کوبا و استرالیایی اظهارکرد: امروزه شواهد بسیار موثقی وجود دارد که کارآزمایی بالینی واکسن کوبا می‌توانست زودتر انجام گیرد. چرا که ماه‌هاست با کوبا به توافق رسیدند ولی بنا به دلایلی ماه‌هاست این کارآزمایی را به عقب انداختند. حتی این شواهد کاملا مستدل و قابل ارائه در دادگاه مربوطه است. اگر قوه‌قضاییه به افرادی که این شواهد و مستندات را دارند کمک کند، آن زمان همگان متوجه می‌شوند که چرا وزارت بهداشت در آن زمان کوتاهی کرده و اینکه پشت تمام این قضایا را که منافع مالی وجود داشته یا نه باید روشن کنند و اینکه چرا با کوبایی‌ها دیر مذاکره کردند.
این در حالی است که بسیار زودتر از موعود می‌توانستند واکسن روسیه را تهیه کنند ولی به دلیل تعصبات بیش از حد امروزه حتی واکسن‌های خریداری شده را هم به ما تحویل نمی‌دهند. نباید یادمان برود که آن زمان آقای جهانپور صراحتا اعلام کرد که واکسن روسی مطلوب نیست و منجر به فوت هزاران انسان شدند. در نتیجه به عقیده من مسوولان وزارت بهداشت باید مورد بررسی و دادخواهی قرار گیرند.
مهدیه بهارمست