این مساله ای است که تا کنون وبسایت ها و خبرگزاری های جهان بارها بر آن تاکید کرده اند(اینجا بخوانید). نشنال اینترست آمریکا در یکی از گزارش های اخیرش به این مساله پرداخته است. نویسنده گزارش در ابتدا مروری بر استراتژی دفاعی ایران در خلیج فارس دارد. طبق تحلیل نویسنده، ایران استراتژی دفاعی "ضد دسترسی" و "منع منطقه ای" را در آبهای خود پیش گرفته است.

استراتژی دفاعی ایران در خلیج فارس چیست؟

راهبردهای ضددسترسی و منع منطقه‌ای آن‌قدر به هم مرتبط هستند که تقریباً همه جا در کنار هم می‌آیند. با این حال، این دو راهبرد(استراتژی) با یک‌دیگر متفاوت و در واقع کاملاً مجزا هستند. ضددسترسی به معنای اقداماتی است که یک کشور انجام می‌دهد تا به نیروهای نظامی دشمن اجازه ورود به منطقه را ندهد. این در حالی است که منع منطقه‌ای شامل اقداماتی می‌شود که یک کشور انجام می‌دهد تا آزادی فعالیت را از نیروهای نظامی دشمن که پیشاپیش در منطقه حضور و بلکه بر آن تسلط دارند، سلب کند.

جمهوری اسلامی ایران به وضوح ابزارهای لازم برای هر دو راهبرد فوق را در اختیار دارد و تا کنون آن‌ها را به کار نیز بسته است. برخی از این ابزارها عبارتند از: انواع شناورها و قایق‌های تندرو در خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان؛ پهپادهای شناسایی و مسلح بر فراز منطقه و مرزهای آبی و خاکی کشور؛ سامانه‌های هوشمند زمینی و بدون نیاز به کاربر (شامل رادار برای شناسایی و تجهیزات دفاعی برای درگیری در صورت لزوم)؛ موشک‌های کوتاه‌برد ضدکشتی؛ و غیره. نشنال اینترست معتقد است این استراتژی ایران را بر این می‌دارد که به جای افزایش کیفی و پرخرج تسلیحات خود به افزایش کمی بپردازد. یعنی تسلیحات عموما کم خرج اما دقیق  و پرتعداد را ساخته و در سواحل و خلیج فارس به کار می‌گیرد. اصلی ترین هدف تسلیحات استراتژی ضد دسترسی ایران هم ناوهای آمریکایی است.

مهم‌ترین ابزار ایران در پیشبرد استراتژی جدیدش

نشنال اینترست معتقد است ایران برای توقف ناوهای آمریکایی احتیاج ندارد که پول زیادی خرج کند؛ چرا که منطقه استراتژیک خلیج فارس و به خصوص اجرای دقیق راهبرد عدم دسترسی به ایران کمک می کند که به هدفش برسد. نشنال اینترست معتقد است که زیردریایی های ایران مهم ترین ابزار برای اجرای این راهبرد هستند.نشنال اینترست البته معتقد است آنچه می‌تواند تبدیل به کابوسی برای آمریکا تبدیل شود نه صرف زیردریایی ها بلکه پیشرفت اخیر آن است. طبق گزارش این وبگاه، زیردریایی های ایران می‌توانند موشک های بالستیک حمل کرده و شلیک کنند.

زیردریایی هسته ای؛ شاید کابوس آمریکا

 نشنال اینترست همچنین  مدعی است ایران می تواند به زودی به زیردریایی های هسته ای مجهز شود و این می‌تواند بزرگترین کابوس آمریکا در خلیج فارس باشد. اما زیردریایی هسته ای چیست؟ زیردریایی هسته‌ای نوعی زیردریایی است که نیروی پیشرانه آن را یک نیروگاه هسته‌ای تولید می‌کند. این زیردریایی‌ها معمولاً به موشک‌های تهاجمی بالستیک و کروز با کلاهک هسته‌ای مجهز می‌شوند و از مهمترین ابزارهای بازدارندگی هسته‌ای به شمار می‌روند. مهمترین مزیت این زیردریایی‌ها نسبت به زیردریایی‌های متعارف ـ دیزلی-الکتریکی ـ این است که چون انرژی هسته‌ای نیازی به هوا ندارد دیگر لازم نیست زیردریایی برای هواگیری به روی آب بیاید. همچنین نیروگاه هسته‌ای این زیردریایی‌ها برای سال‌ها و گاهی تا پایان عمر خود نیازی به سوخت‌گیری مجدد ندارند. این باعث می‌شود تا این زیردریایی‌ها قادر باشند برای زمان بسیار طولانی در داخل آب مانده و اینگونه خود را از دید دشمن پنهان نگاه دارند.

نشنال اینترست مدعی است که به علت هزینه بالا و سختی کار تا کنون فقط چند کشور محدود توانسته اند به این نوع زیردریایی دسترسی پیدا کنند. ایالات متحده، روسیه، چین، هند، فرانسه، بریتانیا  تنها کشورهایی هستند که به این تکنولوژی نظامی دسترسی پیدا کرده اند. با این حال، نشنال اینترست مدعی است که ممکن است ایران هم به زودی به جرگه این کشورها بپیوندد.

مشکلات و راه حل‌ها

نویسنده معتقد است که ایران برای دسترسی به این هدف با مشکلاتی روبرو است. یکی از این مشکلات وابستگی ساختاری و استراتژیک تسلیحات ساخت داخل ایران به کشورهای خارجی به خصوص روسیه است. نویسنده گزارش مدعی است بسیاری از تسلیحات مهم ایران نوعی نمونه به روز شده تسلیحات روسی هستند. مثلا تانک کرار که بر اساس طرح  T-90 روسیه ساخته شده و وابستگی ساختاری بسیاری به آن داشته و به عبارتی، مدل آپدیت شده آن است.

نویسنده نشنال اینترست، البته در ادامه تاکید دارد که راهبرد خاص عدم دسترسی ایران این کشور را وا می داد که از تسلیحات نسبتا ارزان اما زیاد که همگی کاربردی دفاعی دارند استفاده کند و همین امر باعث می‌شود که مشکل بالا یعنی زیردریایی هسته ای حل شود. نویسنده تاکید دارد که حتی اگر ایران نتواند مستقیما به تجهیز یا تولید زیردریایی های دریایی بپردازد باز سلاحی دارد که می‌تواند آن را به هدفش(یعنی توقف ناوهای آمریکایی در خلیج فارس) برساند. این سلاح "مین دریایی" است.  ایران یکی از کشورهایی است که تعداد زیادی مین دریایی دارد. این مین ها کاربردی دفاعی دارند و در هنگام اضطرار می‌توانند به کار آیند.

نشنال اینترست در ادامه مقاله توضیح می‌دهد که اگر ایران روزی بتواند وارد فاز ساخت زیردریایی های هسته ای شود، اقدامی را خواهد کرد که برزیل و ترکیه انجام دادند؛ یعنی مانند ترکیه که سیستم نظامی خود را روی طراحی نظامی آلمان بنا کرد ایران نیز همین کار را (احتمالا با روی آوری به زیردریایی های روسی) می‌کند.