اهمیت و کارآمدی ارتباطات و روابط‌عمومی در تعالیم الهی و دین مبین اسلام نیز موردتوجه ویژه قرار گرفته است (در قرآن کریم سوره مبارکه آل‌عمران آیه شریفه ۲۰۰… یا ایها الذین آمنوا اصبرو و صابرو و رابطو واتقوالله لعلکم تفلحون. این آیه شریفه ضمن دعوت امت به برقراری رابطه اجتماعی، داشتن شکیبایی و در پیش گرفتن تقوای الهی را برای رسیدن به رستگاری و فلاح مورد تأکید قرار داده است) بنابراین آنچه که می‌تواند در ثبات و نهادینه‌شدن این حرفه و در نهایت موفقیت سازمان تأثیرگذار باشد، وجود ساختار مشخص و تعریف شده، و همچنین وجود نیروی انسانی متخصص و کارآمد در حوزه روابط‌عمومی است. در دهه‌های گذشته اقداماتی جهت اصلاح ساختار سازمانی روابط‌عمومی صورت‌گرفته اما در بسیاری از موارد، وجود چالش‌ها و آسیب‌ها، همچنان مانع بزرگی برای پویایی این هنر و متخصصین فعال در این حرفه شده است.

روابط‌عمومی موفق و تأثیرگذار

برای تحقق یک روابط‌عمومی موفق، کارآمد و تأثیرگذار ضروریست موارد ذیل موردتوجه ویژه قرار گیرد:

  ۱- وجود ساختار اداری مناسب و تعریف شده بر اساس نوع فعالیت و برنامه‌ها و اهداف سازمانی (شرح شغل سازمانی).

  ۲- جذب و به‌کارگیری نیروهای متخصص و توانمند در پست‌ها و مسئولیت‌های موردنظر و شایسته‌سالاری. –

  3-امنیت شغلی کارکنان روابط‌عمومی که در بخش انگیزشی، کیفیت فعالیت‌ها و بهره‌وری بسیار تأثیرگذار است.

  ۴- اعتقاد راسخ و حمایت جدی مدیریت عالی سازمان نسبت جایگاه واقعی روابط‌عمومی.

  ۵-و از همه مهم‌تر، مصوبه‌های قانونی دولت نسبت به اجرا و استانداردسازی، شرح شغل، نظام طبقه‌بندی و ارزیابی عملکرد در حوزه روابط‌عمومی و نظارت… است که می‌تواند به‌عنوان قوای حاکم و پشتیبان، باعث کارآمدی بیشتر این حوزه گردد.

اقدامات گذشته، و خبر خوب در دولت شهید خدمت

رتبه‌بندی مشاغل روابط‌عمومی دستگاه‌های اجرایی، نقطه عطفی در این حرفه است. از زمانی که روابط‌عمومی به شکل امروزی و رسمی توسط مرحوم دکتر نطقی (پدر روابط‌عمومی ایران) در شرکت نفت – سال ۱۳۲۷- تشکیل شد، تا کنون با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو شده و پس از طی چندین دهه و تغییر عناوین، هنوز به بلوغ کامل و لازم نرسیده است در حال حاضر رشته روابط‌عمومی در دانشگاه‌های مختلف کشور تدریس می‌شود و ادارات کل روابط‌عمومی وزارتخانه‌ها و مؤسسات نیز در مراکز استانی خود اقدام به تشکیل دوره‌های آموزشی روابط‌عمومی برای کارمندان خودکرده‌اند.

در تاریخ سال ۱۳۵۳ شمسی اولین آیین‌نامه روابط‌عمومی تحت عنوان «آیین‌نامه واحدهای اطلاعات و انتشارات روابط‌عمومی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی» به تصویب رسید. از سال ۱۳۶۸ نیز سازمان امور اداری و استخدامی کشور آیین‌نامه کاری دفاتر روابط‌عمومی را تصویب کرده است. باتوجه‌به دغدغه‌های اساتید و متخصصین حرفه‌ای روابط‌عمومی و پیگیری‌های مستمر، طبق گزارش‌های موجود، به اهتمام دولت و حمایت ویژه شهید خدمت دکتر رئیسی، قانون رتبه‌بندی مشاغل در روابط‌عمومی دستگاه‌های اجرایی به تصویب رسیده و به‌زودی ابلاغ خواهد شد، در این قانون، جهش و ارتقا بر مبنای مهارت و سوابق خدمتی، صورت می‌گیرد. بر اساس این طرح، سازمان اداری و استخدامی کشور، با نگاه جدید عدالت در نظام پرداخت و توجه به اهمیت مهارت و تخصص افراد و گذرکردن از نگاه صرف به مدرک تحصیلی در مشاغل مختلف، اقدام به اجرای طرح رتبه‌بندی مشاغل در حوزه روابط‌عمومی نموده است. به گفته رئیس حوزه ریاست روابط‌عمومی و بین‌الملل سازمان اداری و استخدامی کشور، روابط‌عمومی در حوزه مدیریتی، فاقد شغل بود و در طراحی مشاغل، برای آن کمترین بعد تخصصی دیده شده بود و رتبه‌بندی مشاغل روابط‌عمومی دستگاه‌های اجرایی نقطه عطفی در حرفه روابط‌عمومی است که برای اولین‌بار در سازمان اداری و استخدامی کشور و با عنایت به سیاست‌های دولت اتفاق افتاده است و مبنای رتبه‌بندی داخلی مشاغل به‌حساب می‌آید.

انتظارات و ضرورت اقدامات تکمیلی

گرچه تصویب طرح رتبه‌بندی مشاغل در روابط‌عمومی در دولت شهید خدمت، اقدامی ارزشمند در روند تاریخی این حرفه است؛ اما انتظارات و اقدامات تکمیلی در این زمینه همچنان ضروریست است. سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت سیزدهم اظهار داشت: در طرح مصوب طبقه‌بندی مشاغل روابط‌عمومی، از اساتید مختلف بهره گرفته شده و نقش رئیس‌جمهور شهید دکتر رئیسی در این زمینه تأثیرگذار بود. وی اذعان داشت: با تصویب این طرح، نهضتی در تقویت جایگاه واقعی روابط‌عمومی شکل‌گرفته و ادامه خواهد داشت. وی مهم‌ترین مشکل در این حوزه را عدم درک صحیح مدیران و انتصابات ناشایست، مشکلات ساختاری و مالی دانست.امید است که باهمت و پیگیری دولت مردان و مسئولین مربوطه و همچنین توجه ویژه رئیس‌جمهور منتخب آینده و با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌ها (نظرات، تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی، اساتید و کارشناسان باتجربه در حوزه روابط‌عمومی و همچنین الگوبرداری از روابط‌عمومی‌های موفق و با قدمت مانند ذوب‌آهن اصفهان و…) اقدامات تکمیلی و نظارتی لازم نیز ادامه یابد.به نظر می‌رسد در طرح رتبه‌بندی جدید، بیشتر به حوزه رسانه و تبلیغات توجه شده در حالیکه در شرایط فعلی جهانی و سرعت رشد علوم ارتباطات و عصر هوش مصنوعی، ضروریست علاوه بر بخش و ارتباطات رسانه‌ای، نیازهای جدید در حوزه‌های امور فرهنگی، فناوری، مهندسی شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات تجاری، برندسازی، افکارسنجی و آموزش (به‌ویژه اصلاح نگرش مدیران عالی) و هوش مصنوعی نیز موردتوجه قرار گیرد.

دکتر مجید مرادیان روزنامه‌نگار و کارشناس روابط‌عمومی