به گفته رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، لامبدا اولین‌بار در آگوست 2020 در پرو شناسایی شد. هرچند حالا رد پای این واریانت در بیش از 40 کشور شناسایی شده است. پرو با لامبدا تجربه تلخی را پشت‌سر گذاشت. کشوری که بیش از 70درصد موارد ابتلایش لامبدا بود تا آمار مرگ و میرها افزایش پیدا کند. هرچند ساختارهای ضعیف بهداشتی این کشور، تراکم جمعیتی و تست‌های پایین و… هم مزید بر علت شدند تا مرگ و میرها افزایش بیابد. به باور علیرضا ناجی تکثیر این ویروس بالاتر است و نسبت به سیستم ایمنی گریز بیشتری دارد. متأسفانه گزارشها در این زمینه هم گواه این هستند که در کودکان بیشتر و شدیدتر است. هرچند همه اینها گمانه‌زنی است و تصویر نهایی نیست. تصویرسازی مناسب از این جهش نیازمند اطلاعات بالینی آزمایشگاهی است.
لامبدا، جدی و هشداردهنده
مطالعاتی که در زمینه این واریانت انجام شده، نشان از کاهش کفایت واکسن در این واریانت دارد؛ به عنوان مثال مطالعاتی درباره مدرنا و فایزر انجام شده است. مطالعاتی که می‌گویند این واکسن‌ها کاهش دو تا سه برابری اثربخشی را در برابر لامبدا دارند. به باور ناجی با واریانتی مواجهیم که هم احتمال انتقال بالاتری دارد، هم شکست واکسن و گریز از سیستم ایمنی در آن بیشتر است. به گفته ناجی با توجه به شرایطی که داریم، نمی‌توان جلوی لامبدا را گرفت: «احتمال ورود این واریانت به کشور وجود دارد؛ اما اینکه پیک ششمی را با لامبدا داشته باشیم، نمی‌دانم بر چه اساسی پیش‌بینی کرده‌اند»
لامبدا هنوز از بسیاری جهات ناشناخته است؛ اینکه از دلتا خطرناک‌تر است یا خیر مطالعات دقیقی صورت نگرفته است. گزارش‌های موجود هم از پیشتاز بودن و اثرگذاری دلتا می‌گویند. رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است نباید زود از لامبدا بترسیم یا اینکه آن را دست‌کم بگیریم: «باید صبر کنیم تا اطلاعات لازم و دقیق به دست بیاید.» به باور ناجی با توجه به تغییرات ژنتیکی که داشته این واریانت جدی و هشداردهنده است و باید مراقب بود: «گزارش‌های اولیه بر این بوده که در گروه سنی پایین‌تر تأثیر بیشتر و مرگ و میر بالاتری دارد.»
قانون کلی کووید؛ کنترل مناسب باید داشت
به باور ناجی یک قانون کلی درباره کووید وجود دارد. به گفته او در پیک سوم و چهارم نتوانستیم از ورود واریانت‌ها جلوگیری کنیم. در پیک پنجم هم نتوانستیم جلوی ورود دلتا را بگیریم: «مهم این است کنترل مناسبی از ورود مسافران چه به صورت هوایی، چه به صورت زمینی و دریایی داشته باشیم. در عین حال اقدامات لازم را در کاهش گردش ویروس انجام دهیم.» به گفته ناجی متأسفانه از اسفند سال قبل تاکنون، گردش ویروس در کشور همچنان به صورت بالا وجود دارد.
بعد هم دلتا آمد با گستردگی که تعداد مبتلایان و بستری‌ها و بیماران نیازمند به آی‌سی‌یو را افزایش داد. تعداد فوتی‌ها هم افزایش را تجربه کرد. به اعتقاد ناجی باید اقدامات غیردرمانی بسیار شدیدی داشت: «باید مرزها و مسافرت‌ها را کنترل کرد و به سرعت با قوانین درست و اجرای درست آن گردش ویروس را کاهش داد. در عین حال باید بتوانیم با تست‌های زیاد اکثر موارد بیماری و افراد در تماس با بیماری را شناسایی کنیم. اینها اصولی است که برای تمام واریانت‌ها صدق می‌کند و باید انجام شود.»
در کشورهایی مانند استرالیا یا چین که در کنترل اپیدمی موفق هستند، شاهدیم با شناسایی یک مورد بیماری در ملبورن، فورا شهر ملبورن قرنطینه می‌شود. بعد شاهد شروع به تست‌های وسیع در این شهر هستیم. در چین هم به همین شکل. شش مورد در ووهان دیده می‌شود، فورا کل استان قرنطینه و تست به صورت میلیونی انجام می‌شود. حال این را با رفتارهای ما در ایران مقایسه کنید. ما همچنان در کشورمان روزی چندین هزار نفر موارد مثبت جدید داریم. متأسفانه در چنین شرایطی دیرهنگام تصمیم به تعطیلی می‌گیریم. هرچند قوانینی که اجرا می‌کنیم هم بسیار ابتر است. بنابراین باید نسبت به این موضوعات توجه و همت کرد و قاطعیت داشت. در عین حال باید سرعت واکسیناسیون را افزایش دهیم. در انتخاب واکسن‌ها، سرعت بخشیدن و پوشش بالاتر واکسن هم باید همت کرد.