اقتصاد میهن: عصر حاضر، عصر آغاز بحرانی جدید است؛ بحران آب. بحرانی همهگیر که حیات بشری را بر کره زمین تهدید میکند. در این میان اما ایران در گروه کشورهای کمآب است تا جایی که در برخی مناطق بحران آب شروع شده. ایران کشوری که موقعیت جغرافیاییاش، اختلال و نوسان در بارش باعث شده کمآبی بیشتر تهدیدش کند.
البته در کنار این اوضاع نامساعد، رویه نامتعادل مصرفی و افزایش فعالیتهای صنعتی و کشاورزی به این بحران دامن زده.درواقع عمق معناداری به این بحران داده است. بحرانی که طبعا تداومش به تحولات و تغییراتی در عرصه اجتماعی منجر خواهد شد.
واقعیت اسفناک منابع آبی
زیر یکهزار مترمکعب سرانه آب تجدیدپذیر برای هر نفر! آب تجدیدپذیری که اواخر دهه شصت به حدود ۱۳۲میلیارد مترمکعب میرسید؛ یعنی هر نفر دوهزار و ۳۰۰مترمکعب. ۱۳۰میلیارد مترمکعبی که ابتدا به ۹۰میلیارد مترمکعب رسید و امسال روی ۸۰میلیارد مترمکعب ایستاد.
یکهزار مترمکعبی که حکایت از بحران آب دارد. بحرانی که از ۷۰درصد جمعیت کشور میگوید که زیر ۷۰۰مترمکعب آب تجدیدپذیر خواهد داشت. وضعیتی که به گفته رئیس سازمان حفاظت محیطزیست یعنی کشور وارد مرحله ورشکستگی آب رسیده است. «سرمایههای آب و خاک دارد به غارت میرود.» محیطزیست یعنی آب و خاک. یعنی ادامه حیات جانوران و در نهایت بقای بشر. حال محیطزیست خوب نیست. حوضههای آبریز کشور هم حال خوشی ندارند. حوضه شرقی که استان سیستانوبلوچستان را شامل میشود ۳۶ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت داشته. حوضههایی که کلانشهرهایی مانند تهران، کرج، اصفهان، قم و قزوین واقع شدهاند هم ۳۶ درصد کمبود بارندگی گزارش شده. این یک معنی دارد یعنی کمآبی بیداد میکند. عیسی کلانتری بر این باور است ما به آب ظلم کردهایم. «آب را در کشور از حالت تجدیدپذیر به حالت تجدیدناپذیر تبدیل کردهایم.»
در چهارده سالی که گذشت شدیم بلای جان سفرههای زیرزمین؛ برداشت 74میلیارد مترمکعب بیشتر از این سفرهها. آخرین آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران هم از کاهش بارندگیها میگویند. بارندگیهایی که تا اول خرداد ۱۴۰۰، حدود ۳۶درصد کمتر از میانگین ۵۲ ساله بودهاند. همه این آمارها و اعداد و ارقام یعنی خشکسالی. یعنی اینکه برخی مناطق چهارگانه که طبیعی آب داشتند، دیگر آب ندارند.«واقعیت کشور درخصوص منابع آب اسفناکتر از آن چیزی است که امروز مسئولان آب درباره آن صحبت میکنند.»
كمبود آب بحراني حاد در سراسر خاورميانه
کمآبی همهگیر است. بحران کمآبی و خشکسالی که بیشتر نقاط جهان را با خود درگیر کرده است. تغییرات اقلیمی هم هست، موضوعی که بیتأثیر در خشکسالیها و بحران کمآبی نیست.طبق گزارشهای ناسا جهان به سمت جنگ بر سر منابع آب پیش خواهد رفت. درواقع پیشبینیها و شواهد میگویند، امسال در ایران سالی کمآب و کم بارش را شاهد هستیم. میزان بارشها در کشور طی سال آبی زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰درصد کمتر گزارش شده است. آب، یکی از عناصر اصلی توسعه پایدار. عنصری که نقش اساسی در فعاليتهاي اجتماعي، اقتصادي،كشاورزي، صنعت و محيطزيست دارد. واقعیت امر این است که مسائل مربوط به بحران و مديريت آب دومين مسأله اصلي جهان شناخته شده است. آب قطعا يكي از مهمترين نيازهاي بشري است، بدون هيچ جايگزيني. بر این اساس دسترسي مطمئن به آب شرط اوليه و اساسي توسعه پايدار اجتماعي و اقتصادي است.
طبق اعلام سازمان ملل متحد كمبود آب، بحراني حاد در سراسر خاورميانه است. در كشور ما خصوصا در مناطق خشك اين بحران شديدتر. ايران در كمربند خشك جهان قرار داشته و ۶۵درصد از مساحت آن در اقليمهاي فراخشک تا خشک قرار ميگيرد. با افزايش جمعيت و مصرف بيرويه آب سرانه آب در جهان يا مقدار آب براي هر نفر در سال رو به كاهش است. اگرچه منابع آب پايدار كشور، به صورت مساوي بين تمامي افراد، فارغ از اقليم محل اقامت آنها تقسيم نشده است.