بر اساس آمارهای جهانی کووید ۱۹، کشورمان بعد از مدتها تکیه زدن بر رتبه دهم کشورهای جهان در میزان ابتلا به ویروس کرونا، حالا چند روزی است، رتبه دوازدهم را از آن خود اختصاص کرده است؛ اتفاقی به ظاهر خوب که با دقت در برخی جزییات رنگ میبازد و جایش را نگرانی بزرگی میگیرد.صحبت درباره نگرانی است که با بررسی روند مرگ و میر کرونا در ایران و قیاس آن با جهان خودنمایی میکند؛ در «نرخ مرگ» کرونا در ایران، که تا چندی پیش بسیار کمتر از میانگین نرخ مرگ این بیماری در جهان بود و حالا مدتی است که روند معکوس در پیش گرفته، تا جایی که میتوان تاکید کرد احتمال جان باختن مبتلایان به کووید ۱۹ در ایران بیشتر از اغلب نقاط جهان است!
برای شرح ماجرا بهتر است ابتدا «نرخ مرگ» را تعریف کنیم. اصطلاحی در دانش اپیدمیولوژی یا همه گیرشناسی که برای اندازه گیری میزان مرگ و میر در یک جامعه آماری مورد استفاده قرار میگیرد و فرمول محاسبه آن به این شرح است: «شمار فوتیهای یک بیماری تقسیم بر مجموع فوتیها و بهبود یافتگان» که در ۱۰۰ ضرب میشود تا به صورت درصد درآید.
به بیان ساده تر، اگر تعداد فوت شدگان یک بیماری را بر مجموع تعداد افرادی که مبتلا شده ـ چه با مرگ و چه با بهبودی، وضعیت شان مشخص شده است، تقسیم کنیم ـ نرخ مرگ به دست میآید. نکته بااهمیت در این محاسبه این است که در محاسبه نرخ مرگ تعداد بیمارانی که هنوز با بیماری دست به گریبان هستند و معلوم نیست از آن جان سالم به در میبرند یا در نتیجه اش چشم از جهان فرو میبندند، اهمیتی ندارد. اکنون که تعریف نرخ مرگ را مرور کردیم، میتوانیم نرخ مرگ کووید ۱۹ در روز گذشته در کشورمان را محاسبه کنیم (برای دیدن «نرخ مرگ» و «نرخ بهبود» کووید ۱۹ در کشورمان و جهان به اینجا بروید و برای پی بردن به نرخ مرگ کرونا در روزها، هفتهها و ماههای گذشته از تقویم مندرج در صفحه استفاده کنید) که ۶.۳ درصد میشود.
این در حالی است که نرخ مرگ کرونا در روز گذشته در جهان، ۴.۴ درصد بوده است؛ یعنی بهبودی شمار بیشتری از مبتلایان در جهان به نسبت کشورمان است. اما آیا از روز اول روند این گونه بوده و همواره شمار بیشتری از مبتلایان شناسایی شده در ایران جان باخته اند و در دیگر کشورها تعداد کمتری از مبتلایان مردهاند؟
برای پی بردن به پاسخ این سوال، بهتر است یک ماه عقبتر برویم؛ به هجدهم مردادماه که در آن نرخ مرگ در ایران ۶.۱ درصد بود و نرخ مرگ در جهان ۵.۵ درصد. اکنون اگر یک ماه عقبتر برویم، میبینیم که در هجدهم تیرماه نرخ مرگ در ایران ۵.۵ درصد بوده و در جهان ۷.۳ درصد؛ اعدادی که نشان میدهند در دو ماه اخیر، نرخ مرگ در جهان با کاهشی چشمگیر از ۷.۳ به ۴.۴ رسیده و در کشورمان روند معکوس را طی کرده و از ۵.۵ به ۶.۳ درصد افزایش یافته است!
تغییر وضعیتی ترسناک که کمتر کسی متوجه اش شده و در هیچ طرح و تدبیری لحاظ نشده است که اگر این گونه نبود، چه بسا ممانعت فیزیکی از مسافرتها در هفتههای اخیر در دستور کار قرار میگرفت و شاهد تصمیمات یکباره و عجیبی مانند بازگشایی مدارس با حضور دانش آموزان، بدون در نظر گرفتن میزان شیوع ویروس در مناطق مختلف کشور نمیبودیم!