از دیرباز یکی از آرزو‌ها خودکفایی کشور در تولید محصولات راهبردی کشاورزی مثل گندم، دانه‌های روغنی، نهاده‌های دامی بوده است، اتفاقی که نیازمند منابع آبی در استان‌های مختلف است، اما به دلیل خشکسالی‌های پی در پی این سال‌ها و کمبود منابع آبی در بسیاری از استان‌ها مدت زمانی است که محقق نشده و همین موضوع باعث شده از طرحی به نام کشت فراسرزمینی یاد شود. از آنجایی که بیش از۱۸ میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت محصولات کشاورزی قرار دارد و حدود ۸۵ درصد از آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، کشت فراسرزمینی می‌تواند میانبری برای توسعه کشاورزی باشد و هم باعث احیای منابع آبی کشور شود.
ونزوئلا یک میلیون هکتار زمین کشاورزی در اختیار ایران قرار داد
در این راستا حدود یک ماه پیش و با سفر نیکلاس مادورو، رییس‌جمهوری ونزوئلا، به ایران سند همکاری ۲۰ساله بین دو کشور به امضا رسید که همکاری در حوزه کشاورزی را می‌توان یکی از مهم‌ترین مفاد این سند همکاری برشمرد هر چند جزییات این سند منتشر نشد، اما این موضوع می‌تواند روزنه‌ای برای تولیدات بخش کشاورزی ایران باشد. ونزوئلا یکی از کشور‌های پرآب در دنیا محسوب می‌شود که کشت فراسرزمینی در آن می‌تواند ایران را به سمت تامین امنیت غذایی ببرد.
ونزوئلا قرار است یک میلیون هکتار زمین در اختیار ایران قرار دهد این در حالی است که این کشور بیش از ۳۳ میلیون هکتار اراضی قابل کشت با آب فراوان دارد. با این حال موانع مختلفی در این مسیر وجود دارد. علاوه بر بعد مسافت، ضعف تکنولوژیک و نبود ابزارآلات صنعتی، ازجمله موانع موجود شناخته می‌شود. ضعف‌هایی که باعث شد بخش قابل توجهی از زمین‌های کشاورزی این کشور بکر و دست‌نخورده باقی بماند.
عنایت‌الله بیابانی، قائم‌مقام خانه کشاورز کشور در خصوص کشت فراسرزمینی ایران در کشور ونزوئلا گفت: در گذشته نیز این نوع از کشت را برای تولیدات کشاورزی تجربه کرده‌ایم و با برخی کشور‌های بلوک شرق این توافقات صورت گرفته است که قرار بود ایران با توجه به کمبود آب در آن کشور‌ها محصولات کشاورزی تولید کند، اما متاسفانه در این توافقات با بن‌بست روبه‌رو شدیم و در این حوزه موفق نبودیم.
قائم‌مقام خانه کشاورز ایران با اشاره به کشور‌هایی که در گذشته با ایران قرارداد کشت فراسرزمینی داشته‌اند، تصریح کرد: در سال‌های قبل نیز با کشور‌های قزاقستان و ازبکستان و… قرارداد‌هایی به امضا رسید که با توجه به مسافت کم این کشور‌ها با ایران می‌توانستیم موفق‌تر عمل کنیم، اما به دلیل اینکه جزییات این قرارداد‌ها و راهبرد‌های آن نظیر استفاده از ماشین‌آلات و مکانیزاسیون و چگونگی سرمایه‌گذاری‌ها و موضوع مربوط به حمل و نقل و… برای ما چندان روشن و ملموس نبودند، نتوانستیم در این کشور‌ها موفقیتی کسب کنیم.
مهم‌ترین مزیت کشت فراسرزمینی جلوگیری از هدررفت آب است
بیابانی ادامه داد: این در حالی است که اولین و مهم‌ترین مزیت کشت فراسرزمینی جلوگیری از هدررفت آب است، با توجه به شدت بحران آب در کشور باید در جهت بهره‌وری کشاورزی موجود و استفاده از روش‌های آبیاری و کاشت، داشت و برداشت نوین و کاشت محصولات آب‌بر در سایر کشور‌ها و ایجاد کشت فراسرزمینی گام برداشت. مزیت دوم افزایش تولید محصولات کشاورزی و ایجاد آرامش از تامین امنیت غذایی است، طبق آمار اعلامی وزارت جهاد کشاورزی، اکنون ۹۰ درصد از محصولات روغنی و بخش قابل توجهی از برنج مصرفی کشور وارداتی است.
چگونگی حمل محصولات کشاورزی از ونزوئلا روشن نیست
این فعال در حوزه کشاورزی با اشاره به مسافت ایران و ونزوئلا نیز گفت: هر چند امضای چنین قراردادی برای کشت محصولات کشاورزی برای ایران مفید است، اما موضوع مهمی که در این خصوص مطرح می‌شود، بحث مربوط به حمل محصولات کشاورزی به ایران است و اینکه بهترین و نزدیک‌ترین مسیر برای حمل نقل این کالا‌ها کدام مسیر می‌تواند باشد چراکه این موضوع می‌تواند بر قیمت کالا‌ها هم تاثیرگذار باشد. بیابانی تصریح کرد: موضوع چگونگی حمل محصولات کشاورزی یکی از سوالاتی است که پاسخ آن هنوز روشن نیست و حتی برای افرادی هم که این مساله را مطرح کرده‌اند، ابهاماتی وجود دارد.
این عضو خانه کشاورز کشور با تاکید بر اینکه باید از سال‌های گذشته در خصوص سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی در کشور‌هایی که پر آب‌تر از ایران هستند فکری اساسی می‌شد، خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری در کشور‌هایی که دارای آب فراوان‌تری هستند یا از زمین‌های مساعدی برای کشت محصولات کشاورزی برخوردارند، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که متاسفانه در این سال‌ها چندان به آن توجهی نشده است و اگر هم تفاهمنامه و توافقنامه‌ای بین ایران و این کشور‌ها صورت گرفته در عمل بسیار ضعیف عمل شده است.
بیابانی در ادامه خاطرنشان کرد: مهم‌ترین اصلی که در ارتباط با تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی از جمله تولید برنج و گندم و… مطرح می‌شود، بهره‌مندی از امتیاز استفاده از منابع آبی این کشورهاست هر چند در ایران ما گندمکاران و برنج‌کاران با تجربه‌ای داریم، اما همه این افراد هم مشکل اصلی‌شان کم آبی و خشکسالی است.
کشت فراسرزمینی ایران در کشور‌های دیگر به کجا رسید؟
بر اساس این گزارش، کشور‌های آسیایی نظیر چین، قزاقستان، هند و مالزی در صدر کشور‌های فعال در زمینه کشت فراسرزمینی قرار دارند. وزارت جهاد کشاورزی ایران نیز از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ اقداماتی را جهت کشت فراسرزمینی انجام داد و در کشور‌های قزاقستان و اوکراین و غنا و آذربایجان از سوی شرکت جهاد سبز انجام داد. همچنین در سال ۱۳۸۶ نیز به مدت پنج سال، تصمیم به انجام کشت فراسرزمینی در یکی از کشور‌های آفریقایی گرفته شد که چند اتفاق باعث نیمه تمام ماندن این پروژه شد. نخست ظهور بیماری ابولا و سپس افزایش نرخ دلار و همچنین عدم حمایت‌های لازم از سوی دستگاه‌های داخلی ایران باعث رها کردن این پروژه پس از پنج سال شد. در حالی که در این مدت آموزش‌های لازم برای انجام کشاورز مدرن ارایه شده بود، اما بنا به شرایط پیش‌آمده این پروژه‌ها با شکست روبه‌رو شدند و در حالی که در دو سال گذشته دولت بار‌ها از کشور قزاقستان برای کشت فراسرزمینی در حوزه کشاورزی، دامداری و شیلات یاد می‌کرد، اما چندان موفقیتی در این حوزه نیز به دست نیامد و حال باید دید نتیجه این توافقنامه جدید با ونزوئلا به کجا می‌انجامد.