دالانی که قطب تولید نفت و گاز را از شرق دریای خزر به غرب وصل می‌کند و اصولا اهمیت حیاتی منطقه قفقاز از این جهت است که سوخت مورد نیاز کشورهای اروپایی را تامین می‌کند و دالان جمهوری آذربایجان، نخجوان و ترکیه شاهراه آن خواهد بود.دست پایین چانه‌زنی ایران در این معاهده گرچه یک فرصت طلایی را از دست ایران گرفت اما راه‌آهن خواف- هرات خبر خوبی بود که توانست تا حدی فرصت از دست رفته دالان شمال- جنوب را جبران کند.
خط آهنی که شرق آسیا را به غرب وصل می‌کند و درآمد ترانزیتی سرشاری برای ایران خواهد داشت. کریدور ریلی شرق به غرب به طول حدود ۲ هزار کیلومتر شامل چین، ازبکستان، افغانستان، ایران، ترکیه و اروپا را به هم وصل می‌کند و بخشی از راه ابریشم افسانه‌ای است که چین مجدانه به دنبال احیای آن است.در این میان راه آهن خواف – هرات به طول حدود ۲۲۰ کیلومتر در این کریدور مهم واقع شده است و در چهار قطعه به اجرا رسیده است که اجرای سه قطعه آن به عهده ایران و یک قطعه به عهده افغانستان بوده است.
طرح موضوع خط آهن ایران به هرات در غرب افغانستان به دهه ۱۹۷۰ میلادی برمی‌گردد اما در آن سال‌ها به دلیل مشکلات متعدد این پروژه عملیاتی نشد تا اینکه در اوایل دهه 80 بار دیگر این خط آهن بین ایران و افغانستان به مذاکره گذاشته شد. این خط آهن مهم می تواند هرات افغانستان را به اروپا وصل کند.حالا این خط آهن مهم به ایستگاه پایان رسیده است و با افتتاح آن که حسن روحانی، رییس جمهوری به صورت آنلاین در آن شرکت کرد، مهمترین خبر دیروز رسانه‌های افغانستان بود.
افغانستان گنج سنگ‌های معدنی است و ظرفیت بالایی برای استخراج مواد پایه دارد که حمل مناسب این مواد پایه برای افغانستان اهمیت دارد.ضمن اینکه با فرآوری این مواد پایه در ایران و صادرات دوباره آن می توان درآمدزایی قابل توجهی داشت. در واقع یکی از دلایل مهمی که لاعث می شود هند به عنوان پنجمین اقتصاد جهان خواهان حفظ ارتباط خود با افغانستان باشد به دلیل توجه آن به همین ذخایر مهم معدنی است و البته هند این مواد پایه معدنی را مورد فرآوری قرار داده و صادرات می کند.
از این گذشته امریکا هم به همین دلیل یعنی وجود این معادن غنی به افغانستان چشمداشت دارد و تسهیلات برای تجارت با این کشور ایجاد کرده است که یکی از آنها معافیت بندر چابهار از تحریم است.از این گذشته افغانستان یکی از بزرگترین بازارهای صادراتی ایران است و در زمینه تجارت میوه و تره‌بار، موادغذایی، الیاف و منسوجات، کالاهای صنعتی و ساختمانی با ایران مراوادات گسترده ای دارد.
از آن سمت بر اساس موافقت‌نامه چابهار و امکان ترانزیت کالای هندی به ویژه گندم و شکر به مقصد افغانستان و ترانزیت کالای افغانستانی به ویژه مواد معدنی، خشکبار و میوه به مقصد هندوستان با احداث این خط آهن تسهیل می شود. ضمن اینکه ترانزیت کالا از مبدأ ترکیه و عراق به افغانستان و بالعکس، فرصت ارزآوری بیشتر از محل ترانزیت کالا را برای ایران فراهم می کند. غیر از این عبور این خط آهن از استان‌های کم برخوردار شرق ایران می‌تواند باعث اشتغال و توسعه در این مناطق شود.
مریم شکرانی