روز گذشته ۳۹۰ میلیارد تومان سرمایه خرد از بورس خارج شد؛ اما دو روز پیش و در اولین روز هفته، ۲۳۵ میلیارد تومان از بورس بیرون رفت. چهارشنبه گذشته، ۱۹۹ میلیارد تومان از بورس فرار کرد. سه‌شنبه گذشته ۱۴۲ میلیارد تومان از بورس بیرون رفت. دوشنبه هجدهم مهرماه هم نزدیک به ۲۰۰ میلیارد تومان از بورس خارج شد.
روز یکشنبه گذشته، ۸۵ درصد بازار سرمایه قرمز شد و در یکی از سنگین‌ترین ریزش‌ها ۶۲۴ میلیارد تومان سرمایه خرد از بازار بیرون رفت. شنبه، یعنی اولین روز کاری هفته گذشته ۹۱ میلیارد تومان خروج پول حقیقی رخ داد. چهارشنبه ۱۴ مهر نیز نزدیک به ۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه خرد از بازار بیرون رفت. روز قبل از آن، ۱۸۱ میلیارد تومان خروج سرمایه رخ داده بود. دوشنبه ۱۱ مهر، ارزش پول حقیقی که از بازار سهام فرار کرد ۳۴۴ میلیارد تومان بود. یکشنبه دهم مهرماه نیز ۳۴۴ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد. این خلاصه‌ای است از وضعیت بازاری که خیلی‌ها با چشم‌انداز مثبت به آن ورود کردند. به عبارتی در این ۱۱ روز، سهامداران خرد ۳۳۵۰ میلیارد تومان از سهام خود را نقد کرده و از بورس فرار کردند. احتمالا این سرمایه‌ها، به هر بازاری که در مقابل این تورم بالا بتواند ارزش پول‌شان را حفظ کنند وارد خواهند شد. از بازار ارز و سکه تا خودرو و مسکن و شاید حتی برخی کالا‌های خوراکی و مصرفی.
البته این عدد در مقابل آنچه طی ۶ ماه گذشته رخ داده، بسیار کوچک است. در نیمه اول امسال، ۲۴ هزار و ۱۲۳ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شده است. یعنی روزانه و به‌طور میانگین ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه خرد از بازار خروج کرده است. این سرمایه‌ها با هجوم به بازار‌های دارایی، اثر هولناکی بر تورم و گرانی خواهند داشت و مشخص نیست که چرا برنامه‌های حمایتی وزارت اقتصاد و دولت سیزدهم برای توقف روند خروج سرمایه از بورس تاکنون نتیجه‌ای نداده است.
احتمال احیای برجام بسیار کم شده است
افت‌های مکرر شاخص بورس در حالی رخ می‌دهد که برخی از فعالان این بازار بر این باورند که احتمال احیای برجام بسیار کم شده است و به نظر می‌رسد عوامل سیاسی خارجی مانند گذشته چندان تاثیری بر بازار سرمایه ندارد. برخی دیگر کمرنگ شدن اعتماد به بازار سرمایه و خروج پول حقیقی‌ها و کم شدن حجم معاملات خرد را ناشی از قطعی اینترنت و اتفاقات اخیر اعلام می‌کنند. در شرایط فعلی که ریسک‌های خارج از بازار سهام مانند اعتراضات و مباحث کلان سیاسی بر آن حاکم است و از سوی دیگر ابهامات برجامی، کاهش قیمت کامودیتی‌ها و افزایش نرخ ارز همچنان بر روند بازار سهام حکمرانی می‌کند؛ نمی‌توان تصویر روشنی از آینده این بازار داشت. اما به نظر می‌رسد با باقی ماندن این ریسک‌ها، بازار سرمایه تا پایان سال به صورت خنثی به کار خود ادامه دهد و نحوه حل این ریسک‌ها هم در روند معاملات بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
این در حالی است که در ابتدای سال ۱۴۰۱شاخص بورس در محدوده یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی قرار داشت، اما در حال حاضر شاخص کل بورس در حال از دست دادن کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی قرار دارد و خروج حقیقی‌ها از بازار سرمایه نه تنها متوقف نشده است، بلکه تشدید هم شده است. یک کارشناس بازار سرمایه در این خصوص معتقد است؛ ضرورت دارد تا اعتماد از دست رفته سهامداران از سوی مسوولان سازمان بورس به بازار سرمایه بازگردد تا از ادامه این ریزش‌ها جلوگیری شود.
الزام بر حمایت از سهامداران بورس
حسن فهیمی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه رییس سازمان بورس نماینده ۵۰ میلیون سهامدار بورس است ، گفت: بخش زیادی از این تعداد سهامدار در طول دو، سه سال گذشته متضرر شده‌اند و ضرورت دارد تا وزارت اقتصاد راهکاری برای این مشکل بیندیشد، در هر بخشی زمانی که اتفاق بدی رخ می‌دهد ستاد بحران تشکیل می‌شود تا اوضاع را سامان دهند و این شرایط پیش آمده در بورس هم نیازمند تشکیل چنین ستادی است. فهیمی خاطرنشان کرد: رییس سازمان بورس نماینده بخش خصوصی و نماینده مردم است و باید از حقوق سهامداران دفاع کند. ما هر روز شاهد خروج حقیقی‌ها از بورس هستیم و تنها یک عده سهامدار حرفه‌ای در این بازار باقی مانده‌اند. این در حالی است که با وجود پایین‌ترین قیمت‌های سهم در این روز‌ها این بازار سرمایه نیاز به سرمایه‌گذاران جدید دارد.
بهبود شرایط بورس اولویت دهم دولت هم نیست
این کارشناس بورس با اشاره به P/E بازار سرمایه گفت: P/Eهای ۲.۵ و ۳ نشان‌دهنده آن است که زمان مناسبی برای سرمایه‌گذاری است و باید از شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاران برای حضور در این بازار دعوت شود، اما متاسفانه شاهد آنیم که همین شرکت‌های بزرگ هم سرمایه‌های خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده‌اند و از سهم‌های خودشان هم حمایت نمی‌کنند. اصلا این هلدینگ‌های بزرگ هم اعتقادی به سهامداری ندارند که به نظر می‌رسد سهامداری در بورس نیازمند فرهنگ‌سازی بیشتر است. فهیمی تصریح کرد: این اتفاقات در بورس در حالی رخ داده که در ابتدای کار دولت سیزدهم شاهد آن بودیم که آقایان وعده می‌دادند ۵ روزه مشکلات بورس را حل خواهند کرد و مردم هم این سخنان را باور کردند. اما امروز می‌بینیم که حل مشکلات بورس اولویت دهم دولت هم نیست.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: سرمایه‌های زیادی در بخش ملک، خودرو و طلا و ارز است که اگر اوضاع بورس کمی بهبود یابد به این بازار کشیده خواهند شد. او با بیان اینکه هر روز میلیارد‌ها تومان از سرمایه مردم در این بازار از بین می‌رود، گفت: تعدادی از سهامداران که اطلاعات زیادی از این بازار ندارند با آب شدن سرمایه‌های‌شان از ادامه سرمایه‌گذاری در این بازار منصرف می‌شوند و ما شاهد آن بودیم که برخی از این افراد وسایل مورد نیاز خود را برای سرمایه‌گذاری در این بازار فروخته بودند و با سرمایه مازادشان هم وارد بورس نشده بودند و تنها عده‌ای که حرفه‌ای هستند پای زیان‌شان در این بازار ایستاده‌اند.
رقابت بانک‌ها با بورس منصفانه نیست
فهیمی در ادامه با اشاره به کمرنگ شدن موضوع برجام در سرمایه‌گذاری‌ها تصریح کرد: بازار سرمایه به اندازه‌ای با مشکلات گوناگون کوچک شده که دیگر بود و نبود مذاکرات برجام برای آن راهگشا نیست، هر چند برخی بر این باورند که عوامل خارجی بر این بازار موثر است، اما تا زمانی که عوامل داخلی حل نشود، بورس سرپا نخواهد شد. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: امروز بانک‌ها هم در رقابت با سایر بازار‌ها اقدام به افزایش بهره‌های بانکی کرده‌اند و بهره‌ها را افزایش داده‌اند به گونه‌ای که سپرده‌های بانکی تا یک میلیارد تومان را تا ۲۱ درصد و سپرده‌های بیش از ۳ میلیارد تومان را تا ۲۴ درصد بهره بانکی اعلام می‌کنند و همین موضوع هم باعث شده تا بازار سرمایه به حاشیه رانده شود.