اما جالب این است که فقط سفره دهک‌های کم‌درآمد کوچک نشده. تورم، حتی روی مصرف بالاترین دهک‌های جامعه هم اثر گذاشته و میزان مصرف مواد غذایی آنها را هم کاهش داده است.
سوتغذیه برای ایرانیان جدی شده
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد مصرف گوشت در کلیه دهک‌ها نصف شده و در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۰ مردم کمتر برنج، مرغ و لبنیات می‌خورند.مردم کالاهای اساسی را از سفره خود حذف کرده‌اند. اما کدام ماده غذایی را جایگزین کرده‌اند؟ زهرا کاویانی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «مساله این نیست که مردم مصرف کالاهای اساسی را کاهش داده‌اند. اتفاق مهم این است که آنها جایگزینی برای این مواد غذایی نداشته‌اند. یعنی بخشی از مصرف مواد غذایی را حذف کرده‌اند. اما چیزی جایگزین این مواد نشده است.»
کاویانی با اشاره به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید «تا پیش از سال ۹۷ سوتغذیه برای کشور حاد و قابل بررسی نبود. حتی در سال ۹۸ برخی از گروه‌های پایین جامعه، کمبود کالری خود را با قند و شکر جبران می‌کردند. اما در سال ۹۹ قیمت قند و شکر هم افزایش داشته و برخی خانواده‌ها توان خرید آن را هم ندارند. برای همین موضوع سوتغذیه در ایران جدی است و این موضوع باید بررسی شود.»
سو تغذیه ۷ دهک درآمدی در ایران؟
میانگین حداقل کالری موردنیاز روزانه بر مبنای گزارش وزارت بهداشت ۲۳۶۷ کالری در روز است اما براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده در سال ۹۷ فقط سه دهک بالایی جامعه توانسته‌اند کالری موردنیاز روزانه خود را دریافت کنند. به عبارت دیگر هفت دهک جامعه، کمتر از استاندارد اعلامی وزارت بهداشت کالری مصرف کرده‌اند.جز این آمارهای دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف مواد غذایی در بین برخی از دهک‌ها با استانداردهای مشخص شده فاصله معنادار دارد.پیش‌تر احمدرضا درستی، استاد دانشگاه علوم پزشکی و متخصص تغذیه به ایسنا گفته بود هر فرد باید روزانه ۱۸۰ گرم گوشت و ۵۰۰ گرم لبنیات مصرف کند. آن هم از دو نوع متفاوت.بر این اساس یک خانواده چهار نفره باید روزانه ۷۰۰ گرم گوشت و دو کیلو گرم از انواع لبنیات را مصرف کند. اما آمارها چه می‌گوید؟
بر اساس گزارشی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر کرده یک خانوار دهک اول ماهانه ۳۰۰ گرم گوشت قرمز و ۳۴۰۰ گرم گوشت مرغ مصرف می‌کند. مجموع مصرف گوشت در این خانوارها در ماه زیر ۴ کیلو گرم در ماه است. یعنی از گوشت مورد نیاز ماهانه یک فرد هم کمتر است! یا به عبارت دیگر میزان گوشتی که این خانوارها مصرف می‌کنند پاسخگوی نیاز پنج تا شش روز یک خانواده است و آنها ۲۴ روز دیگر کالری لازم را دریافت نمی‌کنند.میزان مصرف ماهانه لبنیات در این خانوارها هم ۸ کیلو است. اما هر فرد باید روزانه ۵۰۰ گرم لبنیات مصرف کند که نمی‌کند.
تقدم سرپناه بر غذا؟
آمارهایی که تاکنون عنوان شد، آمار سرانه مصرف مردم در سال ۹۷ و ۹۸ است. سال‌هایی که تورم آن بسیار کمتر از سال ۹۹ و ۱۴۰۰ بود. افزایش تورم کالاها در این دو سال قطعا مصرف خانوارها را مجددا کاهش داشته است. اما آمارها نکته دیگری هم دارد. ۶۰ درصد درآمد خانوار صرف هزینه‌های مسکن می‌شود و مردم با ۴۰درصد باقیمانده باید هم هزینه‌های خوراکی را بدهند هم پوشاک، حمل و نقل، هزینه‌های آموزش و بهداشت و … را. به همین دلیل به نظر می‌رسد داشتن سرپناه و دیگر هزینه‌ها بر تامین کالری مقدم است.
از طرف دیگر قیمت مواد غذایی هم افزایش قابل توجه داشته است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران در مرداد ماه ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته متوسط قیمت گوشت گاو یا گوساله حدود ۵۸ درصد، گوشت گوسفندی ۳۴ درصد و برنج ایرانی حدود ۴۳ درصد افزایش داشته است.همچنین در گروه لبنیات، شیر پاستوریزه بیش از ۶۸ درصد، دوغ حدود ۶۰ درصد و خامه نیز بیش از ۸۶ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
سفره بیکارشده‌ها هم کوچک شد!
شیوع کرونا در کنار دیگر عوامل بر اقتصاد ایران اثر گذاشت. برخی بیکار شدند و برخی هم درآمدشان کم شد. کسانی که کار خود را از دست دادند، هزینه‌های زندگی خود را به اجبار کم کردند تا چرخ زندگی خود را هر طور که شده بچرخانند. موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی نیز پژوهشی در دوران شیوع کرونا (اواخر سال ۹۸ و ۹۹) انجام داده که بر اساس آن بیش از ۷۶ درصد بیکارشده‌ها مجبور به کاهش هزینه‌های مواد خوراکی خود و خانواده‌ها شده‌اند.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، مصرف گوشت قرمز حدود ۷۲ درصد از خانواده‌های افراد بیکارشده، کاهش جدی پیدا کرده و حدود ۱۵ درصد از خانواده‌های بیکارشده‌ها، حتی پیش از دوره بیکاری نیز توان خرید گوشت قرمز به صورت ماهانه را نداشته‌اند.همچنین حدود ۷۶ درصد از خانواده‌ها، دچار کاهشی محسوس در مصرف مرغ، حدود ۷۱ درصد از خانواده‌ها کاهش در مصرف برنج، ۶۱ درصد خانواده‌ها دچار کاهش مصرف در لبنیات را در دوره شیوع ویروس کرونا تجربه کرده‌اند. سال گذشته نیز گزارش منتشر شد که نشان از کاهش قدرت خرید برخی از افراد جامعه می داد که به جای گوشت، اسکلت مرغ و گوسفند را ترجیح می‌دهند. همه آمارها و بررسی‌های بالا نشان می‌دهد اگر تورم افسارگسیخته در کنار بیکاری کنترل نشود ایرانیان در سال‌های آینده دچار سوتغذیه جدی می‌شوند.