حالا گویین شاتول (Gwynne Shotwell) رئیس هیئت مدیره استارلینک گفته است در پاییز امسال شاهد این سرویس در کشورهای مختلف خواهیم بود. خانم شاتول که در یک کنفرانس از طریق وب‌کست با حاضران سخن می‌گفت اعلام کرد که این شرکت ۱۸۰۰ ماهواره متعلق به شبکه را در مدار زمین قرار داده و به محض این که همه این ماهواره‌ها به مدار عملیاتی وارد شوند پوشش سراسری استارلینک کامل خواهد شد و این اتفاق در ماه سپتامبر می‌افتد. اما حالا این سوال پیش می آید که آیا استفاده از این اینترنت در کشور ما هم امکان پذیر است و اگر امکان استفاده از اینترنت ماهواره ای در کشور ما هم فراهم شود چه میزان هزینه در بر خواهد داشت؟ امروز در این گزارش در کنار پاسخ به این سوال ها از سرعت اینترنت ماهواره ای هم نوشته ایم.
استارلینک اصلا چیست؟
استارلینک پروژه ای است که توسط شرکت اسپیس ایکس انجام می شود و هدف آن مهیا سازی اینترنت در کره زمین و فضاست. این شرکت با استفاده از تعداد زیادی ماهواره که در اطراف زمین قرار می گیرند قصد دارد تمامی زمین را به اینترنت متصل کند. این سرویس می خواهد بهترین سرعت را برای مکان های دورافتاده که سرویس دهنده های اینترنت به آن ها سرویسی ارائه نمی کردند اینترنت ارائه دهد و حالا ادعا شده است که تا سه ماه دیگر همه جهان می توانند به این اینترنت که از طریق ۱۸۰۰ ماهواره پوشش داده می شود دسترسی داشته باشند.
با اینترنت ماهواره ای، فیلترینگ از بین می رود؟
طی سال های گذشته چندین پروژه اینترنت ماهواره ای با شکست مواجه شده‌اند، اما این بار استارلینک از حمایت اسپیس ایکس برخوردار است و در صورت موفقیت‌آمیز بودن پروژه، فیلترینگ و مشکلات ارتباطات زمینی به کلی از بین خواهد رفت. گفتنی است این ماهواره‌ها در کنار ارائه ارتباط رادیویی، با ارتباط‌های لیزری، شبکه بزرگی را در زمین ایجاد می‌کنند که علاوه بر افزایش کیفیت و سرعت اینترنت، نحوه نظارت بر محتوا توسط کشورها و فیلترینگ را به کلی تغییر می‌دهند و می‌توان گفت عصر ارتباطات جدیدی شکل خواهد گرفت. اگر این شرکت ها از لحاظ اقتصادی با مشکل مواجه نشوند و فازهای بعدی طرح‌های خود را ادامه دهند، اپراتورهای اینترنت مستقر روی زمین نیز با مشکل بزرگی مواجه خواهند شد و حتی احتمال دارد به فراموشی سپرده شوند.
سرعت اینترنت ماهواره ای چقدر است؟
همه ما به خاطر داریم زمانی را که به صدای بوقی ممتد که فراز و فرود مخل اعصابی هم داشت گوش می‌سپردیم و انتظار می‌کشیدیم که بتوانیم رایانه خود را به شبکه اینترنت متصل کنیم؛ شبکه‌ای که فقط قرار بود ۱۲ کیلوبایت بر ثانیه نیاز اینترنتی ما را تامین کند! اما پیشرفت فناوری به جایی رسیده که حالا کمتر از دو دهه پس از روز‌هایی که با اینترنت دیال آپ به اینترنت متصل می شدیم، اینترنتی پا به عرصه میدان گذاشته که سرعت آن می‌تواند به ۱۰۰ مگابایت بر ثانیه هم برسد. این را با بهترین سرعت اینترنت کنونی که کمتر از ۲۴ مگابایت است مقایسه کنید تا متوجه شوید قرار است انقلابی در سرعت اینترنت رخ دهد.
تجهیزات مورد نیاز اینترنت ماهواره ای استارلینک
بر اساس تصاویری که از تجهیزات مورد نیاز اینترنت ماهواره ای استارلینک منتشر شده است مشترکان باید یک گیرنده، دیش ماهواره و پایه مخصوص به آن را خریداری کنند که قیمت این تجهیزات طبق اعلام شرکت استارلینک حدود ۴۹۹ دلار است. ایلان ماسک مدتی قبل در خصوص راه‌اندازی این سرویس توسط کاربران اعلام کرد نصب این تجهیزات بسیار آسان و گیرنده استارلینک دارای موتورهایی است که به صورت خودکار برای قرار گرفتن در بهترین زاویه تنظیم خواهد شد. ایلان ماسک با اشاره به این که کاربران خودشان می‌توانند این تجهیزات را نصب کنند و به نصاب متخصص نیازی نخواهد بود گفته کافی است این گیرنده به برق متصل شود و در فضای باز رو به آسمان قرار بگیرد. همچنین کاربران می‌توانند این تجهیزات را در پشت بام، باغچه، روی میز مشرف به آسمان یا هر جای دیگری که دیش ماهواره آن به سمت آسمان باشد قرار دهند.
قیمت اینترنت ماهواره ای
از جمله سوالات اساسی دیگری که در خصوص اینترنت ماهواره ای مطرح می‌شود، قیمت این خدمات است زیرا این که این سرویس چه قیمتی دارد و گران یا ارزان است و این که امکان استفاده توسط عموم مردم را داشته باشد و در دسترس همگان قرار گیرد که در نهایت کاربردی شود، تاثیر بسزایی خواهد داشت. برای روشن شدن این موضوع، می‌توان به ایمیلی که شرکت اسپیس ایکس به کاربران خود ارسال کرده استناد کرد. این شرکت قیمت خدمات خود را برای کاربران آمریکایی متشکل از ۴۹۹ دلار هزینه خرید دیش ماهواره ای و ۹۹ دلار هزینه ماهانه سرویس اعلام کرده است. اگر این تجهیزات با همین حدود قیمت در دسترس متقاضیان ایرانی قرار گیرد به معنی هزینه حدود دو میلیون و ۳۰۰ تا دومیلیون و ۵۰۰ هزار تومانی با دلار ۲۳ تا ۲۵ هزار تومانی برای اشتراک ماهانه است در ضمن باید برای خرید دیش ماهواره ای هم حدود ۱۲ میلیون تومان هزینه پرداخت کرد که به نظر اینترنت بسیار گرانی خواهد بود.
آیا اینترنت استارلینک در ایران هم قابل استفاده است؟
اگرچه از لحاظ تئوری می‌توان از اینترنت ماهواره‌ای در هر کجای جهان استفاده کرد و تنها لازمه آن داشتن یک دیش مخصوص است، ولی اسپیس ایکس خیلی واضح بارها اعلام کرده است که قصد ارائه اینترنت ماهواره‌ای بدون اجازه دولت‌ها را ندارد. به تازگی هم گویین شاتول مدیر ارشد عملیاتی اسپیس ایکس گفته که شرکتش قصد شکستن قوانین کشورها را ندارد و به همین دلیل شرکت متبوعش از همین حالا کشور به کشور و دولت به دولت برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای در حال مذاکره است. البته حتی اگر اسپیس ایکس در مذاکره با مسئولان ایرانی موفق به کسب اجازه خدمات دهی در ایران شود، بسیار بعید است که به دلیل تحریم های آمریکا بتواند به صورت رسمی سرویس اینترنت خود را در ایران ارائه دهد.
البته برخی معتقدند شاید با قاچاق تجهیزات به داخل کشور بتوان از این اینترنت در کشور استفاده کرد اما آنتن‌های استارلینک بنا به ماهیت شان باید از موقعیت دقیق جغرافیایی خود مطلع باشند تا بتوانند با تنظیم خودکار زاویه دیش در بهترین وضعیت برای ارتباط با ماهواره قرار بگیرند. این یعنی اسپیس ایکس اگر بخواهد می‌تواند از موقعیت هر آنتن استارلینک باخبر باشد و آنتن‌هایی را که در کشورهای غیرمجاز هستند از کار بیندازد. حتی اسپیس ایکس می‌تواند ماهواره های خود را طوری تنظیم کند که هنگام عبور از بعضی کشورها سیگنالی ارسال نکنند؛ به ویژه این که کشورهایی مثل روسیه، چین و هند قابلیت منهدم کردن ماهواره در مدار را دارند و اسپیس ایکس هم علاقه‌ای به ایجاد تنش با این کشورها ندارد.
اینترنت ماهواره ای در دیگر کشورها چطور ارائه می شود؟
همان طور که خواندید اسپیس ایکس هم اکنون به دنبال توافق با کشورها برای ارائه اینترنت است. یکی از کارشناسان فناوری اطلاعات محتمل ترین سناریو برای ارائه سرویس در کشورهایی را که محدودیت های زیادی روی اینترنت دارند فروش پهنای باند ISP های آن کشورها می داند تا آن‌ها پس از اعمال کردن قوانین و محدودیت‌های کشور خود، اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را از طریق روش‌های متداول مثل اینترنت موبایل، DSL یا فیبر نوری به کاربر برسانند. این یعنی استارلینک برای این کشورها نقش ستون فقرات یا Back Bone اینترنت را بازی می‌کند؛ چیزی شبیه کابل‌های اینترنت زیر اقیانوس. در چنین حالتی، اسپیس ایکس می‌تواند در عین درآمدزایی و فراهم کردن غیر مستقیم اینترنت، از ایجاد تنش با کشورها جلوگیری کند.