روسیه برای حل مساله سوریه به جای گفت‌وگوهای سه‌جانبه تهران- مسکو- آنکارا، مذاکرات دوحه- مسکو- آنکارا را ساخته و پرداخته است. در حالی که ایران با وجود شرایط تحریم آمریکا هزینه‌های مالی قابل اعتنایی در جریان نجات بشار اسد کرده و شماری از فرماندهان نظامی‌اش را در جریان جنگ از دست داده است و در این دوران دوحه بسیار دورتر از تهران در جنگ سوریه بود جایگزین کردن این کشور کوچک به جای ایران نشان می‌دهد روسیه از دست ایران عصبانی است. حالا خبر می‌رسد همزمان با تمدید معاهده ایران و روسیه به مدت پنج سال دیگر، روسیه از ایران برای مذاکرات صلح افغانستان دعوت نکرده است.

مسکو با این رفتار خود و دعوت از کشورهایی مثل ترکیه، قطر، پاکستان و نیز گروه طالبان و دعوت نکردن ایران برای مذاکرات صلح افغانستان نشان می‌دهد این عصبانیت از کشورمان و بی‌توجهی به کشوری که با افغانستان مرز مشترک قابل اعتنایی دارد نمایش بی‌تفاوتی به ایران است. این دو رخداد به فاصله چند روز نشان‌دهنده تحریم سیاسی تهران یا دست‌کم دولت ایران از سوی مسکو است.

چرا روسیه می‌خواهد بی‌تفاوتی به ایران را آشکار سازد و به سوی تحریم اعلام‌نشده ایران رفته است؟ در این باره می‌توان داوری‌های گوناگونی داشت؛ یک داوری این است که روسیه نمی‌تواند غیر از دولت و وزارت امور خارجه ایران برای گفت‌وگوهای صلح، نهادهای دیگر از جمله نهادهای نظامی را به مذاکرات فرا خواند چون این کار در عرق دیپلماتیک نمی‌گنجد. از سوی دیگر روس‌ها شاید می‌دانند دولت ایران در مناسبات خارجی کشور نقش و سهم بالایی ندارد بنابراین حضورش در این نشست‌ها فایده‌ای ندارد.

یک داوری دیگر که به نظر می‌رسد بیشتر از فرض قبلی قوت دارد این است که روس‌ها از جریان گفت‌وگوهای تهران – واشنگتن به طور غیرمستقیم اطلاعات کافی دارند و از اینکه دولت روحانی توانسته مقام‌های بالاتر از دولت را متقاعد کند که با وجود کارشکنی‌های بایدن باز هم به طور غیرمستقیم با مقام‌های آمریکایی گفت‌وگو شود عصبانی‌اند. واقعیت این است که روس‌ها هرگز علاقه ندارند داستان تحریم ایران و بالاتر از آن، مناسبات ایران و غرب حتی غرب بدون آمریکا به جایی برسد زیرا ایران رقیبی نیرومند برای روسیه در حوزه صادرات نفت و گاز به حساب می‌آید.

در همین سه سال تازه‌سپری‌شده و در غیاب ایران از بازارهای جهانی نفت اولا روسیه سهمی از صادرات ایران را در اختیار گرفته است، ثانیا در غیاب صادرات نفت ایران قیمت‌ها بالا مانده یا کمتر سقوط کرده است. ایران همچنین رقیب بزرگ روسیه در بازار گاز به حساب می‌آید و در صورت ورود ایران به بازار گاز با سرمایه‌گذاری‌های بیشتر که در غیاب رفع تحریم ممکن می‌شود اروپا می‌تواند گریبان خود را از چنگ روسیه بیرون بکشد. به نظر می‌رسد روسیه به دلایل یادشده ایران را در تحریم سیاسی قرار داده و سال‌هاست راه ایران را برای عضویت کامل ایران در اوراسیا باز نمی‌کند.