در هفته گذشته 4 اتفاق در جریان مدیریت نقدینگی از سوی بانک مرکزی رخ داد.

نخست: پذیرش اوراق بانک ها از سوی بانک مرکزی به بالاترین حد در زمستان سال جاری رسید

دوم: اعتبارات قاعده مند که به استقراض شبانه بانک مرکزی به بانکها اطلاق می شود نیز رکورد دو ماه اخیر را کسب کرد.

سوم: حجم مداخله بانک مرکزی نیز در این دو بازار به بالاترین حد در فصل جاری تا ابتدای اسفند رسید.

چهارم: نرخ سود موزون که حاصل مداخله بانک مرکزی در جریان عملیات بازار باز و بازار بین بانکی است به بالاترین حد خود در 60 روز منتهی به ابتدای اسفند رسید.

گزارش عملیات بازار باز در آخر بهمن

عملیات بازار باز در آخرین هفته بهمن همانند هفته قبل به جهت مقدار انبساط و انقباض تراز بود با این تفاوت که خط تراز هفته گذشته در سطحی کشیده شد که به جهت مقداری دو برابر هفته ماقبل خود بود. با توجه به اینکه انقباض نقدینگی در بازار باز ناشی از اعتبارات تزریق شده در دو هفته قبل است می توان گفت بسط نقدینگی در هفته آخر بهمن دو برابر بسط نقدینگی در هفته سوم بوده است.

اتفاق مهم دیگری که در  هفته آخر به وقوع پیوست حجم بالای اعتبارات قاعده مند بوده که رکورد زمستانی را در این حوزه به ثبت رسانده است. این رقم با ارزش 21 هزار و 410 میلیارد تومان بیشینه تزریق نقدینگی در بازار شبانه در کل زمستان بوده است. در واقع این میزان استقراض شبانه نشان از عطش نقدینگی در بازار بین بانکی دارد. بانک مرکزی ناچار شده است با هدف پوشش تقاضا و جلوگیری از افزایش نرخ سود 21 هزار میلیارد تومان نقدینگی در قالب اعتبارات قاعده مند(استقراض شبانه) به این بازار تزریق کند.

عملیات بازار باز و بازار بین بانکی از آن جهت مهم هستند که هر دو بازار در راستای کنترل قیمت پول، مقدار نقدینگی و  نیل به نرخ تورم هدف طراحی شده اند. به عبارت دیگر کارکرد بهینه این بازارها با چند واسطه، تاثیری مستقیم را بر قدرت خرید آحاد جامعه خواهد گذاشت.

تراز قبض و بسط پول در دومین هفته متوالی

در بازار باز در هر هفته بانک مرکزی اوراق پیشنهادی بانکها را متناسب با سیاستهای کنترلی خود در به دام انداختن نرخ سود و بهبود شرایط نقدینگی بانکها خریداری می‌کند یا اوراق در دست خود را به این نهادها عرضه می کند. در صورت استقراض بانک ها از بانک مرکزی قاعده خرید و فروش در این بازار باز گرداندن این مبلغ توسط بانکها با نرخ سودی مشخص و با سررسیدی 14 روزه است. این عمل را می توان در معنای قبض پول در هر هفته در بازار باز نامید که با کسر این مبلغ از کل تزریق هفتگی توسط بانک مرکزی در این بازار، خالص قبض و بسط پول در این مدت به دست می آید. معامله ای که در قالب ریپو شناخته می شود.

کل اوراق پیشنهادی در این مدت از سوی بانکها 8 هزار و 890 میلیارد تومان بوده که 70 درصد آن توسط بانک مرکزی پذیرفته شده است. این حد از پذیرش اوراق در کل زمستان بی سابقه بود. نکته جالب درباره میزان پذیرش اوراق و بسط پول این است که هر چه بانک ها مقدار پیشنهادی خود را بالاتر می برند بانک مرکزی نیز به یک نسبت مشخصی درصد پذیرش را افزایش می دهد. در واقع درصد پذیرش تابعی از میزان پیشنهاد شده است. چنین تابعی می تواند نشانه ای از آن باشد که در برخی هفته ها سیاست گذار از سوی بانک ها در معرض عمل انجام شده قرار می گیرد. یعنی کسری در بازار بین بانکی به حدی است که بانک مرکزی ناچار می شود برای مدیریت نرخ در بازار بین بانکی اعتبار بیشتری در بازار باز تزریق کند.

برای نمونه درهفته پایانی بهمن ماه در کل 6 هزار و 200 میلیارد تومان نقدینگی به بانکها در قالب بازار باز تزریق شده است. این اعتبارات در قالب ریپو و به صورت 14 روزه در اختیار بانکها قرار داده می شود.  به همین دلیل هر هفته قبض پول نیز صورت می گیرد. رقم قبض شده در هفته گذشته 6 هزار و 290 میلیارد تومان بوده است.اما بانک مرکزی چند هفته ای است با هدف تعمیق بازار ثانویه بدهی و قبض پول اقدام به عرضه اوراق در این بازار می کند. در هفته اخیر  43 میلیارد و 670 میلیون تومان اوراق توسط این نهاد در بازار ثانویه فروش رفته است که باید به میزان قبض پول اضافه شود.در نهایت با کسر قبض و بسط پول در عملیات این هفته خالص عملکرد بانک مرکزی جمع آوری 133 میلیارد تومان نقدینگی  بوده است. اتفاق مهم دیگر در این بازار ثبات نرخ سود در 4 هفته گذشته است که در حد 19.8 درصد ثابت مانده و تغییری نداشت.

رکورد استقراض شبانه در زمستان

در کنار بازار باز، بازار دیگری وجود دارد که بانکها در صورت برخورد جدی به کسری، نیازمند استقراض فوری پول از یکدیگر هستند. مهمترین خصیصه های این بازار آن است که باید مبلغ قرض شده را با نرخ سود سقف یعنی 22 درصد و در فاصله کوتاه زمانی (تقریبا دو یا سه روزه) باز گردانند.

از این جهت به این بازار، استقراض شبانه نیز می گویند. اکنون دراین بازار در هفته گذشته بانک مرکزی بیشترین تزریق درقالب اعتبارات قاعده مند به بانکها را داشته که معادل با 21 هزار و 410 میلیارد تومان بوده است. در کل زمستان این حد از استقراض توسط بانکها بی سابقه بود.   در صورتی که بسط پول در بانکها را به صورت دو بازار در نظر بگیریم این رقم به 27 هزار و 610 میلیارد تومان خواهد رسید که این رقم نیز از لحاظ حجم بالای خود رکورد دیگری در زمستان محسوب می شود.

رکورد نرخ سود مداخله بانک مرکزی در دوبازار

ترکیب دوبازار می تواند گویای کل نقش بانک مرکزی در بانک‌ها باشد. تفاضل کل قبض صورت گرفته از مجموع بسط نقدینگی در هفته اخیر برابر با 21 هزار و 320 میلیارد تومان بوده که خالص مداخله این نهاد در بانک‌ها به حساب می آید. با توجه به آنکه در هر کدام از بازارها ( بازار باز و بازار بین بانکی) هر تزریق با نرخ سودی مشخص صورت گرفته بنابراین می توان نرخ سود موزون را برای خالص مداخله بانک مرکزی در هفته اخیر محاسبه کرد. این رقم در این مدت به 21.5 درصد رسیده که 0.6 واحد درصد بالاتر از هفته قبل است.