آرزوی فولاد و اولین تلاش

این فلز مهم در ادوار مختلف حیات بشری به شکلهای مختلف در زندگی انسان ها تاثیر شگرفی را به همراه داشته است. در سرزمین کهن ایران نیز مردمان این دیار از زمانهای پیشین به درستی این مسئله را لمس کرده بودند. صنایع متالورژی و در راس آن ذوب آهن می تواند پایه گذار و ستون ترقی و پیشرفت کشور باشد و به این دلیل آرزوی دیرینه ملت ایران در دستیابی به فنون آهن ریزی با آثار مکشوفه در تپه های "حسن لو"و "سیالک" حکایت از وجود صنعت متالورژی تولید فولاد در ایران به هزار سال قبل از میلاد (حدود یک قرن پیش تر از اروپاییان ) دارد و در حقیقت می توان گفت پایه های زندگی بشر بر صنعت " آهن " استوار است و اگر این فلز نبود ، زندگی بشر نیز مختل می گردید.

 اولین تلاش برای تولیدفولاد و دست مرموز استعمار

در حالیکه در دیگر کشورها با ظهور انقلاب صنعتی تولید فولاد با شتاب بیشتری توسعه یافت ، در ایران شاهد افول این صنعت مادر بوده ایم ، تا اینکه حدود سال 1264 هجری شمسی( ۱۸۸۷ میلادی) اولین تلاش برای تولد به شکل کارخانه ای ، توسط شخصی به نام حاج محمد حسن امین الضرب شکل گرفت . او مجوز تاسیس کارخانه ذوب آهن را برای مدت سی سال به صورت انحصاری از ناصرالدین شاه گرفت. آن هم در سرزمین سر سبز شمال (در شهر آمل.)

 وی برای احداث چنین کارخانه ای به خرید توربینهای بخار کوره های دمشی و سایر تجهیزات از یک واحد فولادی فرانسوی اقدام نمود. ارتفاع کوره خریداری شده ۸ متر و تولید آن ۱۵ تن آهن خام در هر روز بود. امید ها منتظر بارور شدن و تحقق این بود. دستان مرموز استعمار که منافع خود را در خطر میدید در این راه سنگ اندازی می کرد ، دیری نپایید که حاج محمد حسن امین الضرب به اخاذی و کلاهبرداری و ضرب سکه های اضافه متهم شد. استعمار کار را تا آنجا بالا برد که اموالش را به جرم همکاری با بیگانگان توقیف و وی به پرداخت هفتصد و شصت و پنج هزار تومان محکوم گردید و در نهایت اولین تلاش برای شکل گیری موجودیت کارخانه تولید آهن، به شکست انجامید ...

امید های تازه جوانه زد

پس از گذشت سالیانی سخت با فراز و نشیب های زیاد ، دوباره روزنه های امید در ایران (اطراف شهر کرج )جوانه زد و زمزمه های احداث کارخانه ذوب آهن بگوش رسید اما در حالی که اقدامات اولیه ساخت آغاز شده بود ،عملیات اجرایی متوقف گردید. تا اینکه بیش از نیم قرن پیش، درچارچوب پروتکل همکاری های فنی و اقتصادی بین دولت ایران و شوروی سابق، احداث کارخانه ذوب آهن در ۲۳ دی ماه ۱۳۴۴ به تصویب مجلس وقت رسید. عملیات اجرایی و ساختمانی احداث این مجتمع عظیم صنعتی در منطقه دشت مقاوم طبس ( ۴۵ کیلوتری جنوب غربی اصفهان با ظرفیت اولیه ۵۵۰ هزار تن ) در تاریخ ۲۳ اسفند ماه سال ۱۳۴۶ آغاز و اولین ذوب نیز در اسفند ماه 1350 از کوره بلند دریافت گردید .

ذوب آهن اصفهان نقطه عطف صنعتی شدن کشور

احداث این کارخانه در مسیر سرزمین های قوم کهن بختیاری نقطه عطفی در تاریخ صنعتی شدن و رشد و توسعه و صنعت ، و صنایع معدنی در نهایت خودکفایی کشور عزیزمان، ایران شده است. ذوب‌آهن اصفهان به عنوان غول بزرگ صنعت و موتور محرکه اشتغال ، رشد و توسعه صنعت فولاد ، بر اساس رسالت و مسئولیت های اجتماعی دربیش از پنج دهه عمر ثمر بخش خود اولین شعله‌های صنعتی شدن را در سرزمین ایران عزیز روشن کرد و در حقیقت یک انقلاب و رنسانس مهم صنعتی و تحول را در کشور ایجاد نمود.

 انقلاب اسلامی و توسعه فولاد

باشکل گیری و تحقق انقلاب شکوهمند اسلامی در بهمن ۱۳۵۷، نیل به استقلال اقتصادی و صنعتی با حفظ وحدت و همبستگی و ریشه کن کردن نفوذ استعمار در کلیه ابعاد اقتصادی جامعه میسر گردید . یکی از مهمترین دستاوردهای آن که در امتداد قطع وابستگی به اجانب حرکت نمود خودکفائی و اتکاء به نیروی های متخصص و متعهد داخلی در مدیریت و اداره ذوب آهن اصفهان بود که علیرغم تمامی مشکلات و تنگناهای موجود با خروج کارشناسان خارجی از این مجتمع بزرگ صنعتی، نقش خود را در این زمینه به نحو شایسته ایفا نمودند و در دوران دفاع مقدس نیز با بسیج تمام نیروها و امکانات فنی مهندسی علاوه بر حفظ تولید، نقش آفرینی نمودند. ساخت قطعات و تجهیزات جنگی و مهندسی، تقدیم تعداد ۲۸۷ شهید گرانقدر ۸۶ آزاده، ۱۴۰۰ جانباز و.... گواه این نقش آفرینی است.

همه ایران در ذوب آهن و ذوب آهن در همه ایران

این شرکت  به عنوان یک ایران کوچک و حضور نیروی انسانی از همه نقاط کشور با وحدت و قومیت های مختلف، منشاء خدمات و برکاتی فراوان برای همه ایران بویژه تمام صنایع کشور و همچنین دانشگاهی بزرگ برای تربیت متخصصان و مهندسین در سراسر ایران مبدل گردید. اکنون با گذشت بیش ازنیم قرن تلاش و همت پولاد مردان این عرصه ، شاهد رشد و توسعه صنعت فولاد و به بارنشستن دستاوردهای این غول بزرگ فولادی در سرتاسر سرزمین پهناور اسلامی هستیم.

مهمترین دستاوردها

ذوب آهن در ادامه حیات خود منشاء خیر و برکت برای صنعت فولاد کشور بود، بطوریکه تمامی معادن سنگ آهن و ذغالسنگ کشور بواسطه ذوب آهن و گاها با هزینه این شرکت توسعه یافتند و بسیاری از کارخانجات فولادسازی با همکاری یا مشارکت ۱۰۰ درصدی آن ساخته شده اند. از جمله این موارد می توان به :  مشارکت در ساخت و راه اندازی فولاد مبارکه ، ساخت و راه اندازی فولاد خراسان، ساخت و راه اندازی فولاد سبا ، فولاد قروه و ...اشاره کرد.

ظرفیتی که با هزینه مستقیم ذوب آهن در فقط در فولاد کشور ایجاد شد بیش از 6 میلیون تن می باشد . کشف و استخراج ذغالسنگ و مواد آهن دار از معادن و ورود دانش فنی تولید فولاد به کشور، بطوریکه ظرفیت ۵۵۰ هزارتنی در سال ۱۳۵۱ به ظرفیت حدود ۳۷ میلیون تن در سال ۱۳۹۹ رسیده که افزایشی ۶۷ برابری داشته و در مقایسه با رشد تولید فولاد دنیا در مدت زمان مشابه از حدود ۶۰۰ میلیون تن به بیش از یک ملیارد و ۸۰۰ میلیون تن، شاهد عملکرد خیره کننده صنعت فولاد ایران هستیم. صنعتی که طلایه دار مقاومت فعال کشور در برابر تحریم های ظالمانه بین المللی شد و با افزایش صادرات غیر نفتی حجم زیادی از ارز مورد نیاز کشور را تأمین نمود.

این مهم بدون ایفای نقش ذوب آهن در تربیت نیروی انسانی و کارشناسان و مدیران صنعت فولاد و توسعه دانش فنی این صنعت و احداث و راه اندازی کارخانجات فولادی در سراسر کشور شدنی نبود.

دستاورد های جدید

علاوه بر خدمات شایانی که این شرکت  به صنعت معدن و فولاد و سایر صنایع ایران ارائه نموده است، از ابتدای فعالیت تا کنون حدود ۷۶ میلیون تن فولاد تولید کرده و همواره بر اساس نیاز کشور، در توسعه محصولات پیشرو می باشد همچنین با تولید محصولات جدید راهگشای کشور در تنگناها به ویژه در شرایط تحریمی بوده است، شاه بیت این غزل، تولید افتخار آمیز محصول استراتژیک "ریل ملی" به دست پولادمردان ذوب آهن ایران می باشد که قبلا ۱۰۰درصد وارداتی بود و به گواه کارشناسان صنعت ریلی، این شرکت به پاشنه آشیل توسعه راه آهن و مترو در کشور تبدیل شده است.

بلوغ صنعتی کشور

می توان گفت بلوغ صنعتی کشور در ذوب آهن اصفهان و با تجارب مهندسین و متخصصین پایه گذاری گردید و چرخ های اقتصادی کشور را به حرکت درآورد واین مجتمع عطیم صنعتی سرچشمه تولید و توسعه و رونق اجتماعی اقتصادی گردید . اشتغال زایی و تنوع ، کیفیت و استاندارد محصولات،- گنجینه نیروی متخصص و مجرب، ارائه آموزشی های تخصصی وانتقال دانش فنی به واحدهای دیگر کشور، نهادینه نمودن فرایند بومی سازی، طراحی و تولید محصولات جدید( تولید ریل راه آهن ، مفتولهای صنعتی و تیرآهن H ، ریخته گری بیم بلانک ،  رشد شبکه راه و ترابری و مشارکت در توسعه بنادر، مشارکت در تدوین استانداردهای ملی، ایجاد باشگاه فرهنگی ورزشی (کسب مقام قهرمانی در داخل و خارج از کشور )و توسعه ورزش همگانی، اجرای پروژه های زیست محیطی  احداث و نگهداری بزرگترین جنگل مصنوعی دست کاشت کشور با وسعت ۱۶ هزار و ۵۰۰ هکتار، مشارکت در توسعه مراکز علمی ( دانشگاه صنایع و معادن و دانشگاه علمی و کاربردی و شهرک صنعتی)  و  تولید محصولات جنبی شامل چدن جامد ، قطران ، و انواع مشتقات شیمیایی گازهای کک‌سازی بخشی از دستاوردهای خظ اول جبهه صنعت" ذوب آهن اصفهان " می باشد.

مجید مرادیان روزنامه نگار و کارشناس روابط عمومی