با این وجود چندی است که برخی نمایندگان مجلس، با بهره گیری از ابزار قانونی خود به دنبال تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه به عنوان قطب این صنعت در کشور هستند و به گفته موسوی لارگانی- عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، مجتمع فولاد مبارکه از سال ۹۷ با مشکلات بسیاری از جمله برخی تخلفات و سوء مدیریت و همچنین فسادهای احتمالی در انعقاد قراردادها از مواجه است.
براین اساس با پیگیری نمایندگان موافق و طراح، ۲۵ آذر امسال، اعضای کمیسیون صنایع مجلس با طرح تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه موافقت کردند و قرار شد گزارش آن به صحن علنی مجلس ارائه شود. به گفته نماینده فلاورجان در مجلس، بررسی دلایل کاهش حجم صادرات، عملکرد مالی انتصابات خلاف قانون، افزایش هزینه های تولید، توزیع رانت، انعقاد قراردادهای پر ابهام، پرداخت حقوق های نجومی و مداخلات متعدد مدیریت در فرآیند خرید در مجتمع فولاد مبارکه و تمام شرکت های زیر مجموعه از سال ۹۷ تاکنون از محورهای این تحقیق و تفحص است.
اولویت نیست!
اما سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در واکنش به این طرح می گوید: موضوع تحقیق و تفحص یکی از حقوق نمایندگان است و از جهت قانونی و آیین نامه داخلی نمایندگان مجلس، امکان محدود شدن آن وجود ندارد، با این حال باید دید آیا تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه امروز جزو اولویت های کشور است ؟ به اعتقاد این نماینده، تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه جزو اقدامات اولویت دار کشور در شرایط کنونی نیست و شاید امروز تحقیق و تفحص از شرکت پلی اکریل نسبت به فولاد مبارکه در اولویت باشد، اما در مجموع توقف طرح تفحص از فولاد بر عهده نمایندگان امضاکننده است.
مهدی طغیانی تصریح می کند: ممکن است برخی ادعاها در فرایند تحقیق و تفحص از فولاد تایید نشود و بعد از اجرای این طرح توسط دستگاه های نظارتی مختلف، اگر فعالیت مجموعه شفاف باشد، نهاد ناظر سریع به جمع بندی می رسد و در نهایت این اقدام موجب تحکیم این مجموعه می شود، اما اگر این نظارت به گونه ای باشد که امورات روزمره کارخانه را تحت تاثیر قرار دهد و مانع تولید شود، موجب نگرانی های اجرایی خواهد شد و در ادامه حتی سبب خدشه در تولید فولاد مبارکه و اشتغال آن خواهد شد.
طغیانی با تاکید بر اینکه در جریان جزییات تحقیق و تفحص فولاد نبوده و نیستم، می گوید: به طور قطع برخی گزارشات رسیده به نمایندگان مجلس و شاید برخی سوء تفاهمات موجب طرح این موضوع شده که شاید با گفتمانی دیگر برطرف شدنی باشد، با این وجود در اجرای موارد نظارتی بسیار باید دقت کرد تا رسیدگی به تخلفات احتمالی خدشه ای به تولید و اشتغال وارد نکند. این نماینده مردم اصفهان در مجلس با بیان اینکه تحقیق و تفحص پروسه ای زمان بر و هزینه بر است، تاکید می کند: به نظر می رسد نگاه نمایندگان امضاکننده طرح تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه در بحث اداره این کارخانه است و امیدواریم پشت پرده این طرح مباحث سیاسی نباشد.
تحقیق و تفحص برپایه برخی مسائل سیاسی
همچنین معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان با اشاره به نقش حیاتی و استراتژیک فولاد مبارکه در اقتصاد کشور، تاکید می کند: همه ما باید از شفافیت و روشن شدن جوانب مختلف امور استقبال کنیم، اما به نظر می رسد مطرح شدن موضوع تحقیق و تفحص فولاد مبارکه برپایه برخی مسائل سیاسی است.
حسن قاضی عسگر درباره طرح تحقیق و تفحص از مجموعه فولاد مبارکه، معتقد است: مشکل مطرح شده مربوط به رانتی است که سال گذشته در بازار فولاد شکل گرفت و موجب تفاوت بالای قیمت کشف شده در بورس و بازار آزاد شد، بنابراین باید این موضوع شفاف سازی و مشخص شود، این تفاوت قیمت به جیب چه افرادی می رود؟. سال گذشته به دلیل نبود ثبات مدیریتی در وزارت صمت و همچنین برخی آیین‌نامه‌های روزانه، شاهد برهم ریختن بازار ورق بودیم درحالی که قبل از این آیین نامه ها، اختلاف قیمت ها در حد منطقی بود. او با اعتقاد بر اینکه برای شفاف سازی شرایط موجود شاید تحقیق و تفحص از کل بازار فولاد مفید باشد، می گوید: باید توجه داشت که فولاد مبارکه اصلا توان فروش حتی یک کیلو ورق در بازار آزاد را ندارد و متاسفانه با وجودی که طی سالیان گذشته فولاد مبارکه حجم بالایی تولید در کشور داشت و شاهد اختلاف قیمت در بازار آزاد و بورس نبودیم، این صنعت تحت کنترل‌های غیرضرور قرار داشت و در نهایت شاهد برهم خوردن بازار فولاد کشور شدیم.
نگاه امنیتی و فراملی به فولادمبارکه
از سوی دیگر بهمن آرمان، کارشناس اقتصادی نیز با اشاره به فعالیت فولاد مبارکه در بین رقبای جهانی خود، می گوید: فولاد مبارکه بزرگترین تولیدکننده فولاد تخت در ایران است، همچنین این مجموعه با ظرفیت تولید ۷.۲ میلیون تن در کنار دیگر مجموعه هایش همچون فولاد سبا، هرمزگان و سفید دشت در مجموع حدود ۱۱ میلیون تن تولید دارد. آرمان با تاکید بر اینکه فولاد مبارکه پس از شرکت نفت، بزرگترین بنگاه اقتصادی ایران است، تصریح کرد: ارزش سالیانه تولیدات این مجتمع حدود ۵ میلیارد دلار است و همان گونه که نفت و گاز چرخ اقتصاد ایران را می چرخاند، فولاد مبارکه نیز با تولیدات خود صنایع بزرگ دیگری همچون لوازم خانگی، خودرو، لوله های انتقال نفت و گاز و حتی کنتور گاز را تامین می کند و به نوعی بر سر سفره های مردم ایران است. او با اعتقاد بر اینکه حیات اقتصادی ایران به شدت متاثر از عملکرد این بنگاه اقتصادی است، می گوید: با توجه به اثرگذاری بالای فولاد مبارکه بر اقتصاد کشور، باید به آن نگاه امنیتی و فراملی داشته باشیم، چراکه کشورهای خارجی نیز بر روی آنچه در این مجموعه می گذرد، حساسیت نشان می دهند.
او تاکید می کند: این مجموعه امروز به دلیل داشتن تجربه و دانش کافی، توانسته بر روی پای خود بایستد، بنابراین چنین تشکیلاتی نمی تواند بدون دشمن باشد، ضمن اینکه به دلیل داشتن نقش کلیدی در قرار دادن ایران در میان ۱۰ کشور بزرگ تولیدکننده فولاد، نقش اصلی را دارد. این کارشناس اقتصادی تاکید می کند: امروز در شرایط دشوار تحریم ها و همچنین حملات شدید به فولاد مبارکه، به واسطه تدبیر مدیریت جدید این مجموعه طی دو سال گذشته، شاهد ساخت کارخانه منحصر به فرد نورد گرم شماره ۲ پس از سال ها رکود هستیم. به گفته آرمان، این کارخانه می تواند برای نخستین بار، ورق هایی به عرض بیش از ۲ متر را تولید کند که در حال حاضر کارخانه هایی با چنین توانایی در دنیا انگشت شمارند.
به گفته مدیر اسبق ساخت فولاد مبارکه، با توجه به دستاوردهای بزرگ فولاد مبارکه، این مجموعه مورد هجمه شدید قرار گرفته و متاسفانه بعد از شیوه نامه جدید فولادی معاون معدنی وزارت صمت، شاهد مشکلاتی برای صادرات تولیدات آن هستیم به نوعی که اکنون میزان صادرات و ارزآوری فولاد مبارکه به شدت کاهش یافته است و به نظر می رسد اکنون جریان های مخالف با توسعه صنعتی ایران که از سال های ۱۳۵۸ به بعد شکل گرفته، این مجموعه را مورد هجمه قرار داده اند و بدون شک بحث تحقیق و تفحص فولاد در راستای همین جریانات است.
او با اعتقاد بر اینکه تحقیق و تفحص باید در جایی به غیر از فولاد مبارکه انجام شود، می گوید: اگر ذره ای انصاف در بین مطرح کنندگان طرح تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه وجود داشت باید به سراغ فولاد خوزستان می رفتند، چراکه با وجود دسترسی به آب های آزاد و سایر امکانات همانند فولاد مبارکه نتوانسته ظرفیت تولید خود را چندین برابر کند و متاسفانه با صادرات شمش فولاد، خام فروشی می کند، بنابراین موضوعاتی همچون تحقیق و تفحص به نوعی متاثر از کنش و واکنش های سیاسی درون کشور است و معتقدم این موضوعات چیزی جز وقت تلف کردن و هزینه های بالا برای طراحان آن نخواهد داشت، چراکه پیشتر این کار در مورد وزیر وقت معادن و فلزات دوره سازندگی انجام شد و می خواستند از طریق استیضاح، او را برکنار کنند و پس از بهره برداری از این پروژه که در سال های جنگ ساخته شد، مجری طرح را چندین بار به دادگاه کشاندند و در نهایت نیز چیزی دستگیرشان نشد، بنابراین از این تحقیق و تفحص نیز چیزی بیرون نمی آید.