انتشار تصاویر تلخ و تکاندهنده از کشتار جوجههای یک روزه سوالهای فراوانی در اذهان ایجاد کرده است. شواهد نشان میدهد این اقدام با مجوز صنفی صورت گرفته و وزارت کشاورزی هم اعلام کرده که جوجه کشی اقدامی معمول در صنعت مرغداری است و مرغداران برای کنترل بازار و یا به دلیل به صرفه نبودن و حتی برای حفظ بهداشت و سلامت مرغداری جوجههای یک روزه را تلف میکنند. این اقدامی معمول در مرغدارایهای جهان است. هر آنچه از جوجههای یکروزه که فروش نرود، معدوم میشوند.
اما تصاویر آنقدر تلخ بود که کسی این استدلالها را نپذیرفت. عدهای میگفتند چرا این جوجهها را به مردم و قشر آسیب پذیر واگذار نکردهاند تا خود آنها را پرورش دهند. پاسخ این بود که اینکار تبعات زیست محیطی و بهداشتی دارد و حتی ممکن است دام و طیور مردم را آلوده کند. کار به جایی رسید که حسن روحانی رییس جمهور نیز واکنش نشان داد و این اقدام را عملی "غیرقانونی" و "غیراخلاقی" توصیف کرد. رییس جمهور همچنین از وزیر اطلاعات درخواست کرد که ماجرا را پیگیری کند. ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه نیز این اقدام را "غیرقانونی"، "غیرشرعی" و "غیراخلاقی" دانست و گفت که بدتر از آن توجیحاتی بود که از سوی مسئولان در این باره مطرح شده است.
تاکنون سه دلیل عمده برای این اتفاق ذکر شده است که عبارتند از:
کمبود نهادههای دامی: این دلیل بیش از موارد دیگر رسانهای شده است. ذرت و سویا دو نهادهای اصلی برای دام طیور است. در ۱۲ اسفند ماه سال گذشته مجوز صادرات خوراک دام و طیور به ویژه ذرت به شرط پرداخت عوارض صادرات به تولید کنندگان داده شد. گفته میشود این مجوز باعث شده که خوراک مرغ در بازار کمیاب و گران شود. همین عامل از سوی برخی مرغداران به عنوان دلیلی امحای هزاران جوجه یکروزه عنوان شده است. کمبود خوراک شرایط را برای رسیدگی به این جوجهها دشوار میکرد و مرغداران خطر نکرده و آنها را از بین بردهاند.
کاهش تقاضا: شیوع بیماری کرونا میزان تقاضا برای گوشت مرغ را نیز به شدت کاهش داده است. این موضوع موجب شده که فروش مرغداریها کاهش یابد و امکان صادرات مرغ هم با وضعیت کرونا کمتر از گذشته است. در این شرایط بازار با مازاد عرضه مواجه شد؛ مرغداران، مرغ گوشتی تولید شده را به قیمت ۳ هزار تومان زیر قیمت تنظیم بازار مصوب وزارت جهادکشاورزی فروختند و منتظر واکنش بازار ماندند. از طرفی تولیدکنندگان جوجه یکروزه نیز پس از بحران تقاضا و ارزانی گوشت مرغ با مازاد عرضه روبهرو شدند. مازاد عرضه برای کسی که جوجه یکروزه تولید میکند؛ یک زیان بزرگ است. براساس گزارشها مرغداران در زمان شیوع بیماری کرونا ماهانه هزارو ۳۰۰ میلیارد تومان متضرر میشوند که رقم چشمگیری است.
ناهماهنگی: اما دلیل دیگر ناهماهنگی اعلام شده است. ماجرا از این قرار است با کاهش تقاضا تصمیم گرفته شد که تولید جوجه یکروزه نیز کاهش یابد. مصوبهای نیز برای کاهش ۱۵ میلیونی تولید جوجهها و امحای تخم مرغها پیش از جوجه شدن ارائه شد، اما ظاهرا این مصوبه دیر ابلاغ گردید، در نتیجه برای تنظیم بازار تصمیم به امحای جوجهها گرفته شد. در همین رابطه مرتضی رضایی معاون وزر کشاورزی گفت: «قرار نبود جوجههای یکروزه معدوم شوند، قرار بود، تولید تخممرغ نطفهدار محدود شود.»
شیوع بیماری کرونا صنعت مرغداری را با بحران بزرگی روبهرو کرده و مرغداران زیادی در آستانه ورشکستگیاند
نقش مافیا
یکی از مسائلی که پس از سروصداها پیرامون کشتار جوجهها مورد توجه قرار گرفته، "کمبود نهادههای دامی در کشور" است. از یک طرف گفته میشود مجوز صادرات این نهادهها داده شده و به همین دلیل گرانی و کمبود در این زمینه به وجود آمده. از طرف دیگر گفته میشود که ارز مورد نیاز برای واردات نهادههای دامی تخصیص داده نشده است. این روایت بانک مرکزی را متهم میکند که در این باره کم کاری کرده است. از این منظر روایت سومی نیز وجود دارد و آن هم این است که مافیای نهادههای دامی در ماجرا دست دارد و خوراک لازم را در اختیار مرغداران قرار نداده است.این روایت سوم مورد توجه و تمرکز رسانههای و فعالان سیاسی اصولگراست.
ماجرای مافیای نهادههای دامی موضوعی قدیمی است که هرچند وقت یکبار مطرح میشود. گفته میشود شخصی به نام "مدلل" انحصار واردات نهادههای دام و طیور به ویژه ذرت و سویا را دارد.دو سال پیش «جواد کریمی قدوسی» نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با سؤالی درباره شرایط انحصار در بازار خوراک طیور «محمود حجتی» وزیر وقت جهاد کشاورزی را به مجلس کشاند و با وجود توضیحات حجتی در این خصوص، نمایندگان مجلس قانع نشده و به او کارت زرد نشان دادند.
متن سوال کریمی قدوسی از حجتی این بود: «ایجاد انحصار در بازار دان و مرغ توسط آقای مدلل با زیر پا گذاشتن قانون انحصار چیست؟» احمد توکلی هم در نامههای مختلفی از نقش مدلل در واردات خوراک دام و طیور سخن گفته و اعتراض کرده است. با این وجود به نظر نمیرسد که موقعیت وارد کننده اصلی نهادههای دامی به کشور تضعیف شده باشد.گفته میشود "مدلل" بدهی زیادی به سیستم بانکی کشور نیز دارد. گزارشهایی که هر چند تائید نشده است، اما حالا مورد توجه برخی منتخبان مجلس یازدهم هم قرارگرفته است.
سید نظام الدین موسوی از منتخبان تهران در توئیتی در این باره نوشته است: "مطابق برخی گزارشها واردات نهادههای دامی در انحصار یک حلقه خاص است و این حلقه اولا بازار را به دلخواه خود کنترل نموده، ثانیا به شیوههای مختلف در روند خودکفایی در این عرصه کارشکنی میکنند. دعا کنید و مطالبه و حمایت، تا بتوانی بر عمر این انحصارات مافیا پرور نقطه پایان بگذاریم." به نظر میرسد باید منتظر باشیبم که به زودی باز هم ماجرای انحصار در واردات نهادههای دامی در مجلس و رسانهها پیگیری شود. حتی ممکن است که دستور امروز حسن روحانی به وزیر اطلاعات هم از همین زاویه بوده باشد.