در این باره با خداداد غریب‌پور، رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌آید:
طی 8 سال اخیر سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران چه میزان سرمایه داخلی و خارجی جذب کرده است؟
ایمیدرو از سال 81 تاکنون 14.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است و تا سال 1400 باید 16 میلیارد دلار دیگر سرمایه جذب کند.امسال 3.5 میلیارد دلار پروژه به بهره‌برداری می‌رسد. در سال 98 برای تکمیل طرح‌های توسعه‌ای بیش از 1600 میلیارد تومان توسط بخش خصوصی جذب شده است.
3.5 میلیارد دلار پروژه از چه زمانی آغاز شده بود؟
از سال‌های قبل حدود دو تا سه سال پیش آغاز شده بود. ما سرعت اجرای این پروژه‌ها را با جذب منابع مالی بخش خصوصی بیشتر کردیم. به‌عنوان مثال، طی سال 98 ایمیدرو 1200 میلیارد تومان از منابع بخش خصوصی را جذب کرد. این جذب منابع که در همکاری با ایمیدرو بود در پروژه‌های فولادی چون شادگان، سپیددشت، فولاد غدیر نی ریز و... انجام شد.
عمر متوسط پروژه‌ها چقدر است و آیا در بهره برداری از آن تأخیر داشتید؟
650 میلیون دلار این پروژه‌ها قابل افتتاح است و سایر پروژه‌ها هم تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد. زمان بهره‌برداری از پروژه‌ها متفاوت بوده است.
علت تأخیر در اجرای پروژه‌ها چه بوده است؟
یک بخش به منابع مالی و بخش دیگر به تحریم ولی در عین حال اعتقاد دارم که بخش اعظم تأخیر در اجرا و بهره‌برداری پروژه‌ها، مدیریتی است. در این میان اعتقاد دارم که سازمان‌هایی مانند ما که سازمان توسعه‌ای محسوب می‌شوند باید کنترل پروژه و کنترل هزینه داشته باشند، در این صورت پروژه‌های توسعه‌ای در زمان پیش‌بینی شده به مرحله افتتاح می‌رسند. با توجه به چنین رویکردی با انجمن مدیریت پروژه مذاکره کردیم که طی 4 ماه آسیب شناسی کنند و سپس پروژه‌های جدید را در قالب یاد شده ببینند.
وقتی مدیران جدید منصوب می‌شوند از شرایط موجود سازمان خود گلایه دارند، با این تفاسیر شما چه میراثی را در ایمیدرو تحویل گرفتید؟
من سازمان خوبی را تحویل گرفتم، ایمیدرو طی این سال‌ها خیلی خوب اداره شده است.
یکی از انتقادها در این حوزه به معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت برمی‌گردد، فعالان این حوزه می‌گویند ایمیدور و معاونت عنوان شده تداخل تصمیم‌گیری دارند.
تضاد به آن معنا وجود ندارد چرا که هر دو مجموعه در ساختار وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند. حوزه معاونت معدنی، سیاستگذار و حوزه ما توسعه‌ای است. به تعبیری دیگر ما رابطه بین بخش خصوصی و دولت را تنظیم می‌کنیم. اختلاف نظر ما کارشناسی است.
موضع ایمیدرو در خصوص تعرفه 20 تا 25 درصدی عوارض سنگ آهن که معاونت معدنی تصویب و ابلاغ کرد، چه بود؟
در کشور با کمبود سنگ آهن روبه‌رو هستیم، چرا که کمبود اکتشاف و مشکل در استخراج داریم.طبیعی است که اولویت ما جلوگیری از خام فروشی سنگ آهن باشد.
یعنی اعتقاد دارید از اکتشاف تا مرحله سنگ آهن هیچ فرآوری روی آن انجام نمی‌شود؟
معتقدم که روی سنگ آهن باید فرآوری شود.در فولاد مبارکه، ذوب آهن و.. بشدت نیاز به سنگ آهن داریم. وقتی نیاز هست چرا باید سنگ آهن صادر شود؟
در پروژه‌های خارج از کشور چون گینه (حدود 27 سال پیش قرار شد در گینه 4 میلیون تن بوکسیت استخراج شود) ایمیدرو چه کاری انجام داده است؟
من اعتقادی به سرمایه‌گذاری در خارج از کشور ندارم.تا زمانی‌که این همه منابع معدنی در داخل کشور داریم، لزومی ندارد که در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کنیم. البته سرمایه‌گذاری در خارج از کشور با هدف تأمین ارز خوب است ولی اکنون منابع کشور به جهت شرایط تحریمی باید صرف پروژه‌های داخلی شود.
اکنون سرمایه در خارج از کشور داریم؟
بله داریم مانند گینه. از آنجا که ما کمبود بوکسیت داشتیم مسئولان آن زمان تصمیم گرفتند برای تأمین بوکسیت سراغ گینه بروند.سرمایه‌گذاری در گینه موفق نبود و اکنون در مرحله تصمیم‌گیری برای این پروژه هستیم.
با این توضیح دیگر در این حوزه سرمایه‌گذاری نخواهید کرد؟
ما به بوکسیت نیاز داریم. در کشور ما عیار بوکسیت و میزان ذخایر کم است. البته در اکتشافات جدید 35 میلیون تن اکتشافات شناسایی شده است.مادامی که در کشور بوکسیت باشد اولویت ما سرمایه‌گذاری روی منابع داخلی است.
یکی از اتهام‌هایی که همواره متوجه ایمیدرو بوده، خام فروشی است. برای گذر از این جریان چه برنامه‌ای دارید؟
ما خام فروشی نداریم. ایمیدرو برای جلوگیری از خام فروشی کارخانه تولید کنسانتره و گندله ایجاد کرده که نمونه آن در سنگان است. در کنار معادن بزرگ کارخانه فرآوری احداث شده است. با جلوگیری از خام فروشی ظرفیت تولید فولاد به 35 میلیون تن می‌رسد و تولید واقعی به 28 میلیون تن می‌رسد. سال گذشته میزان تولید فولاد 25 میلیون تن بود. سالی بین 3 تا 4 میلیون تن به ظرفیت فولاد کشور افزوده می‌شود، این حجم افزایش صرف صادرات می‌شود.
در شرایط تحریم امکان صادرات فولاد وجود دارد؟
صادرات رضایتبخش است. در مردادماه سال‌جاری 35 درصد رشد صادرات داشتیم. 600 هزار تن هم سفارش برای صادرات گرفتیم. این سفارش رکورد خوبی برای توسعه صادرات است. محصولات معدنی ایران به 120 کشور صادر می‌شود که در این میان سهم کشورهای همسایه بیشتر است.حتی به سوریه هم صادرات محصولات معدنی داریم(سال گذشته میزان صادرات 80 میلیون دلار بوده است) که این امر در حال افزایش است.
در خارج از کشور یا داخل کارخانه فولاد احداث خواهید کرد؟
در خارج از کشور هیچ برنامه‌ای برای احداث کارخانه فولاد نداریم، اما در داخل کشور برای آنکه ظرفیت تولید فولاد به 55 میلیون تن برسد، کارخانه‌های جدید با جانمایی درست در کنار آب، احداث خواهد شد.
احتمال دارد مانند 7 طرح فولادی (در دولت احمدی نژاد) پروژه‌های فولادی احداث شود که هیچ دسترسی به آب ندارند و جانمایی اشتباه داشتند؟ امضاهای طلایی متوقف می‌شود؟
بله. ما در معادن خودمان اصول را رعایت می‌کنیم و پروژه‌ها به گونه‌ای احداث خواهد شد که ضمن جانمایی درست، توجیه اقتصادی و دسترسی به آب داشته باشند.سعی می‌کنیم بر اساس اولویت‌ها و نیاز کشور مجوزهای سرمایه‌گذاری را بدهیم. به‌عنوان مثال در سنگان مجوز فولاد‌سازی نمی‌دهیم، ما به‌دنبال تکمیل زنجیره ارزش افزوده هستیم.
ایمیدرو تا چه حد به برنامه‌های بلندمدت خود پایبند بوده است؟
به طرح جامع فولاد، اکتشاف و نقشه راه معدن پایبند بودیم، به گونه‌ای که در این حوزه 40 درصد تحقق اهداف داشتیم.
به نظر می‌رسد، در بخش معادن کوچک طبق چشم‌انداز ترسیم شده حرکت نکردید؟
تازه فعالیت‌مان در این حوزه آغاز شده است، از 4 هزار معدن غیر فعال کوچک که بعضاً در مناطق روستایی (معادن اکثراً غیر فلزی هستند) هستند، امسال 150 معدن را فعال خواهیم کرد. تاکنون تکلیف 103 معدن کوچک مشخص شده است. بدین جهت برای جذب سرمایه‌گذاران فراخوان دادیم.
مدیران گذشته ایمیدرو از جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی صحبت می‌کردند ولی پایان دوره آنها می‌دیدیم که سرمایه گذاری‌ها بسیار کم بوده است، بدین جهت ایمیدرو در شرایط فعلی چه سیاستی را در پیش می‌گیرد؟
یکی از برنامه‌های ما برای جذب سرمایه‌گذاران، افزایش سرمایه صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی (این صندوق وام و ضمانت نامه به فعالان این حوزه می‌دهد) است. سرمایه صندوق 150 میلیارد تومان بود که تا 900 میلیارد تومان می‌تواند ضمانت بدهد. امسال درصددیم تا سرمایه صندوق را به 350 میلیارد تومان و سال آینده این عدد به 500 میلیارد تومان برسانیم. ما برنامه‌های متعددی داریم مانند ایجاد استارتاپ‌های معدنی که بزودی فعالیت آنها آغاز می‌شود.
تمام حوزه‌ها به خاطر تحریم با مشکلاتی روبه‌رو هستند اما ایمیدرو شرایط خوبی دارد، علت چیست؟
ماده اولیه ما در داخل کشوراست و از نظر دانش فنی شرایط بسیار خوبی داریم. به همین جهت تحریم به ما آسیبی وارد نکرد.