اما این خبر خوش چند هفته‌ای بیشتر دوام نداشت و در تعطیلات نوروز خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلت نظام با این مصوبه نمایندگان مجلس مخالفت کرده و در نهایت حذف پر سر و صدای عبارت «سواری» از بند (ص) تبصره ۷ مصوبات مجلس از لایحه بودجه ۱۴۰۲ علامت سوال بزرگی را پیش روی افکار عمومی ترسیم کرد؛ با این گزاره که چرا هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام در این شرایط، با واردات خودروی کارکرده مخالف است؟!
همان طور که می دانیم، بازار خودرو چند سالی است به دلیل کاهش تولید و ممنوعیت واردات خودرو، با معضل کاهش عرضه و افزایش قابل توجه قیمت ها دست و پنجه نرم می کند و در این میان، بسیاری از خانواده ها نیز توانایی خرید خودرو را ندارند؛ بنابراین، با توجه به اینکه از ماه های پایانی سال گذشته مسیر واردات خودروهای صفر کیلومتر به کشور همواره و تسهیل شده است، انتظار بازار این گونه بود که در سال جاری با ورود خودروهای کارکرده در کنار خودروهای صفر کیلومتر خارجی، شاهد افزایش عرضه خودرو به بازار و کاهش قابل توجه قیمت ها در بازار خواهیم بود. روند نزولی که در نهایت پلکانی به افت قیمت محصولات داخلی نیز منجر می شد.
این در حالی است که سال‌هاست بسیاری از کشورها که خود نیز دارای صنایع داخلی تولید خودرو هستند، برای افزایش رفاه مردم، مدیریت بازار، کاهش قیمت‌ها و افزایش استانداردهای زیست‌محیطی، واردات خودروهای دست دوم و کارکرده شرکت‌های بزرگ خودروسازی را تحت شرایط خاص تسهیل کرده‌اند. محدودیت سقف پنج سال نیز از این جهت اهمیت داشت که به دلیل کیفیت بالای بسیاری از خودروهای خارجی در کشورهایی نظیر ژاپن، ورود خودرو با عمر کمتر از پنج سال، دارای کیفیت قابل قبول هستند و حتی از برخی تولیدات داخلی نیز با کیفیت تر هستند؛ اما با همه این موارد، هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام مخالف واردات خودروی کارکرده با عمر کمتر از پنج سال و معتقد است، به دلیل مغایرت با بندهایی از سیاست های کلی «حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی» با ورود این خودروها مخالف است. استدالی عجیب از این جهت که پیشتر هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بدون توجه به شعار حمایت از تولید خودروی ملی، با واردات خودروی خارجی هیچ گونه مخالفتی نداشت، ولی حالا با تکیه بر شعار حمایت از تولید ملی، مخالف واردات خودروی کارکرده با عمر کمتر از پنج سال است.
در این میان، حتی بسیاری از نمایندگان مردم در مجلس نیز نسبت به این اقدام جنجالی واکنش نشان دادند؛ برای نمونه، سید محسن دهنوی نماینده مجلس در توئیتی نوشت: مجلس در قانون بودجه ۱۴۰۲ واردات خودروی کارکرده را آزاد کرده بود؛ اما این بند به دلیل مخالفت هیات عالی نظارت مجمع حذف شد. هزار بار هم از ما بپرسند، باز هم به هر راهکاری که انحصار تولید را بشکند رای مثبت می دهیم. آلودگی هوا، مصرف دو برابر بنزین و قتل هزاران تن در جاده ها کافی نیست؟
واکنش هیات عالی نظارت به انتقادات چیست؟
در روزهای اخیر، مرکز رسانه و روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام به سوالات و ابهامات در خصوص نظر هیات عالی نظارت درباره واردات خودروهای کارکرده پاسخ داد.بر خلاف آنچه مکرراً از سوی برخی اشخاص و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شده است، مجمع تشخیص مصلحت نظام مخالفت کلی و مطلق با واردات خودرو ندارد. گواه این امر، تأیید مصوبه ساماندهی صنعت خودرو توسط مجمع در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ است که طی آن واردات انواع خودرو با لحاظ مصلحت کشور و مردم، مجاز دانسته شده است.
در ادامه آمده است: مصوبه مجلس شورای اسلامی در خصوص واردات خودروهای کارکرده که شامل انواع کشنده ها، کامیون، اتوبوس، مینی بوس، ون و سواری، در هیات عالی نظارت مورد بررسی قرار گرفت و صرفاً واردات خودروهای کارکرده «سواری» به دلیل مغایرت با بندهایی از سیاست های کلی «حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی»، سیاست های کلی «اقتصاد مقاومتی» و همچنین سیاست های کلی «برنامه هفتم» با مخالفت هیات عالی نظارت مواجه شد که مجلس محترم شورای اسلامی، مصوبه خود را با حذف خودروهای «سواری» از فهرست خودروهای کارکرده وارداتی، اصلاح نمود.”
همان طور که مشخص است، در توضیحات مجمع تشخیص مصلحت نظام، شفاف و دقیق مشخص نشده که اگر واردات خودرو تضاد و مغایرتی با سیاست حمایت از تولید ملی ندارد، چرا واردات خودروهای با عمر کمتر از پنج سال، آن هم در شرایطی که بازار به شدت نیاز به عرضه خودرو و کاهش قیمت ها دارد، مغایرت با سیاست حمایت از تولید ملی دارد؟! اگر بر حمایت از تولید خودروی داخلی تاکید دارند، پس نباید با واردات خودرو موافقت می کردند و حال اگر موافق واردات خودرو هستید، پس دلیل مخالفت با واردات خودروی با عمر کمتر از پنج سال چیست؟
این سوال بی پاسخ در کنار برخی اظهارنظرها از سوی یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در نامه ای به معاون اول رئیس جمهور که گفته است با واردات خودروی کارکرده، تحقیر ملت و کشور را شاهد خواهیم بود، نیاز به شفاف سازی از سوی هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام دارد، چون باید مشخص شود کدام نهاد و سازمان مسئولیت تشخیص تحقیر ملت را بر عهده دارد که حالا عضو مجمع تشخیص ترجیح می دهد با سوار شدن بر این ادعا که اشاره دارد اگر مردم خودروی ژاپنی دو سال کارکرده را سوار شوند، تحقیر می شوند اما اگر پراید چند صد میلیونی با کمترین کیفیت ممکن را سوار شوند، تحقیر نمی شوند؟!
محمد رشیدی نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی نیز در نشست علنی مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی خود خطاب به هیأت عالی مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: هزارن کشته در سال و مصرف بی‌رویه بنزین که امسال رکورد شکسته است و آلودگی زیست محیطی حاصل خودروهای بی‌کیفیت داخلی است و شما نمی‌گذارید که این خودروها در رقابت با خودروهای خارجی رشد پیدا کنند. تولید ما هر سال ضعیف‌تر می‌شود، به مردم ایران پاسخ دهید چه مصلحتی وجود دارد که مانع واردات خودرو شده است؟
سیدنظام الدین موسوی سخنگوی هیات رییسه مجلس گفت: «جناب آقایان هیات عالی نظارت! شما که با مصوبه مجلس برای واردات خودرو مخالفت کردید، چرا با افزایش بی سابقه قیمت خودروی داخل مخالفت نمی‌کنید؟ مگر مهار تورم، شعار سال و سیاست تصریح شده توسط مقام معظم رهبری نیست؟ می‌دانید با افزایش قیمت کارخانه خودروها چه تورمی بر کشور تحمیل می شود؟»
سیدمحسن دهنوی نایب رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ نیز این موضوع را بیان کرد که «هیات عالی نظارت مجمع، شورای رقابت و وزارت صمت، مثلث گرانی مضاعف خودرو را تشکیل داده‌اند. آقایانی که سه‌دهه حامی منافع مافیای خودرو در مجمع تشخیص هستند، باید پاسخگوی نسبت پرشیای ۷۰۰ تومانی با شعار سال باشند. تا انحصار صنعت خودرو شکسته نشود، رعایت حقوق مصرف‌کنندگان شوخی تلخی است»
جلال رشیدی کوچی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ نیز گفت: «خدا را شکر مردم فهمیدند عزیزان هیات عالی نظارت مجمع فقط مخالف وارادات خودروهای کارکرده”سواری” اند نه خودروهای دیگر!! و حتما بزرگواران خوب می‌دانند که اگر انتقاد و نارضایتی است مربوط به خودروهای سواری است نه اتوبوس و آمبولانس و …»رشیدی کوچی همچنین در توییتی دیگر نوشت: «سه اقدامی که در مقابله با مسببین اصلی افزایش قیمت خودرو انجام خواهم داد:
۱-شکایت از هیات عالی نظارت مجمع به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به خاطر حذف واردات خودروهای کارکرده.
۲-تلاش در جهت افزایش امضا استیضاح وزیر صمت
۳-آماده کردن طرح دوفوریت واردات خودروهای کارکرده و ارائه به صحن.»
سخن پایانی
به هر حال آنچه امروز در بازار خودرو دیده می‌شود، قیمت‌های نجومی خودروهای خارجی و داخلی است و محروم شدن بسیاری از مردم در بازار خودروست؛ بنابراین افکار عمومی از هیات عالی نظارت و اعضای مجمع تشخیص مصلحت این خواسته را دارد که توضیح دهند چرا واردات خودرو مغایرتی با حمایت از تولید ملی ندارد؛ اما واردات خودرو با عمر کمتر از پنج سال با حمایت از تولید ملی مغایرت دارد؟ اگر به دنبال شعار حمایت از تولید خودروی داخلی هستند، چرا ورود خودروهای خارجی قبول می‌شود، ولی کارکرده خیر؟!
همچنین مشخص شود که مسئول تعیین مترو معیار و سنجش تحقیر ملت و مردم در صورت استفاده از یک خودروی خارجی (ژاپنی و یا اروپایی با عمر مثلا دو سال) کیست؟ آیا خرید خودروی داخلی با کمترین کیفیت و با قیمت‌های نزدیک به یک میلیارد تومان تحقیر نیست؟