در این بین بسیاری هم با گزاره سیاست خارجی «عمل‌گرا» یا «پراگماتیک» سعی در توجیه این میزان از نوسان شدید و افت‌وخیزهای اردوغان در تعامل یا تقابل با کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای طی ۲۰ سال گذشته داشته‌اند، در صورتی که انعطاف در سیاست خارجی و دیپلماسی پراگماتیک منبعث از شناخت دقیق و کافی از زیر و بم تحولات بین‌الملل و ظرایف حفظ روابط با همسایگان است تا در مواقع لازم بتوان با چرخش دیپلماتیک، روابط خارجی را در مسیر منافع ملی قرار داد. اما با نگاهی کلی به کارنامه دیپلماتیک اردوغان و آنچه در سیاست خارجی ترکیه رقم زده است صرفا تشتت، بی‌برنامگی و فقدان شناخت از روابط بین‌الملل دیده می‌شود.
خروجی این کارنامه تأسف‌بار سیاست خارجی اردوغان به شکل جدی و مستیقم در اقتصاد ترکیه بروز و ظهور پیدا کرده است. پیرو این نکته اکنون ترکیه با بحران اقتصادی به شکل جدی دست و پنجه نرم می‌کند تا جایی که علی باباجان، اقتصاددان و رئیس حزب دموکراسی و پیشرفت (DEVA) از ورشکستگی کامل اقتصادی به دلیل سیاست‌های غلط اردوغان می‌گوید؛ از این رو آنکارا نیم‌نگاهی جدی به سیاست خارجی خود دوخته است تا بتواند مفری برای فرار از تورم ۸۰درصدی طبق پیش‌بینی بانک گلدمن‌ساکس پیدا کند. هرچند تا همین جای کار هم تورم در ترکیه در ماه می از ۷۳ درصد عبور کرد، کمااینکه در سال ۲۰۲۱ ارزش لیر ترکیه ۴۴ درصد سقوط کرد و از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۴ درصد دیگر از ارزش خود را از دست داده است.
مجموعه این شرایط تا اندازه‌ای متأثر از بحران‌آفرینی در سیاست خارجی ترکیه است. حال در این شرایط متأسفانه اردوغان دوباره دوست و دشمن خود را گم کرده است. از یک سو ضمن سوءاستفاده سیاسی از مقوله حقابه و تأسیس سدهای بزرگ در قالب ابرپروژه‌هایی چون گاپ و داپ و دامن‌زدن به بحران خشک‌سالی چند سال اخیر میان کشورهای همسایه مانند ایران، با تحریک اربیل و تلاش برای گسل با تهران سعی دارد با کمترین هزینه سیطره کاملی بر منابع نفتی و گازی کردستان عراق داشته باشد.
در دیگر سو اردوغان با لغو سفر خود به ایران، راهی عربستان شد تا در سایه احیای روابط سردش با ریاض بتواند از نمد تعامل با بن‌سلمان کلاهی برای خود بدوزد. اکنون هم که قرار است ولیعهد سعود راهی ترکیه شود، اردوغان امیدوارتر از همیشه عربستان را جایگزین ایران کرده است.
در کنار آن ترکیه با لغو سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، سفر مولود چاووش اوغلو به اسرائیل را کلید زد. این در حالی است که پیش از آن، اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری اسرائیل هم به ترکیه سفر کرده بود و به دنبالش اردوغان در تلاش برای حضور نفتالی بنت در ترکیه نیز هست تا بتواند از قِبَل گرم‌شدن روابط دیپلماتیک و افزایش سطح تعاملات و مناسبات تجاری و اقتصادی آنکارا – تل‌آیو حمایت واشنگتن را هم به دست آورد. در همین راستا ذیل سیاست ایران‌هراسی اسرائیل و هشدارهای مکرر رسانه‌ای به اتباعش برای عدم سفر به ترکیه شاهد همکاری تام و تمام سیستم امنیتی ترک‌ها و اردوغان نیز هستیم که می‌تواند به عنوان تکمله‌ای بر اقدامات ضدایرانی وی قلمداد شود. آن هم در شرایطی که توریست‌ها و در کل اتباع ایرانی عملا بیشترین خروج سرمایه را در قالب سفر، کنسرت، خرید خانه و… به ترکیه داشته‌اند. از این رو باید سیاست و رویه فعلی اردوغان نسبت به ایران را نوعی خنجر از پشت تعبیر کرد.