شرکت فولاد اکسین خوزستان با اهتمام ویژه به بخش مدیریت و برنامه‌ریزی استراتژیک پیرامون تولید محصولات راهبردی و با ارزش افزوده بالا، همواره در تلاش بوده است تا نقش خود را در چشم‌انداز صنعتی خاورمیانه ارتقاء بخشد. این شرکت به واسطه دانش فنی بالا و کیفیت مطلوب در ساخت ورق‌های استراتژیک شامل ورق‌های فولادی تا گرید APIX۸۰، توانسته است جایگاه ویژه‌ای را در صنعت فولاد جهان به دست آورد. از این رو با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ذیل سند چشم‌انداز اکسین، پیش‌بینی می‌شود با پیشبرد و بهبود فرایندهای تولید و ارتقاء تکنولوژیو همچنین پروژه‌های بهینه‌سازی، فولاد اکسین به قله‌های جهانی در صنعت فولاد دست پیدا کند.
موضوع برنامه‌ریزی در سازمان‌ها و نهادهای مختلف به ویژه سازمان‌های صنعتی، فرایندی است که در آن سازمان‌ها، تدوین و اجرای استراتژی را مدیریت می‌کنند. مدیریت استراتژیک از منظر بین‌المللی، توسعه استراتژی‌های یک سازمان در راستای تحقق اهداف راهبردی است تا از این طریق بتوان، سند چشم‌انداز یک سازمان را مطابق با نیاز روز جهانی تعریف کرد. همچنین مدیریت استراتژی به مجموعه‌ای از تصمیمات و اقدامات سازمانی در نتیجه تدوین و اجرای برنامه‌های طراحی شده برای رسیدن به اهداف شرکت گفته می‌شود.تحقق برنامه‌ریزی استراتژیک در میان سازمان‌های صنعتی که عمدتا درجهت پیشبرد اهداف و برنامه‌ها بر اساس چشم‌انداز کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تهیه و تدوین می‌شود، ضمن تعالی‌بخشی سازمان‌ها در عرصه بین‌المللی، زمینه را برای خلق مزیت رقابتی نیز به وجود می‌آورد.
بر اساس روش طراحی برنامه‌ریزی استراتژیک «فردریک وینسلو تیلور» که در سال ۱۹۷۵ تدوین و ارائه شد، برنامه‌ریزی استراتژیک به ویژه در نگاه بلندمدت و بر اساس تحلیل محیط داخلی و خارجی، مولفه‌هایی را شامل می‌شود که عبارتند از: ۱- تعیین و تدوین اهداف آتی سازمان ۲-شناخت اهداف و استراتژی‌های موجود در سازمان ۳-تجزیه و تحلیل شرایط محیطی سازمان ۴- تجزیه و تحلیل منابع و امکانات سازمان ۵-شناخت وضع موجود شامل نقاط قوت یا ضعف سازمان ۶- تعیین تغییرات الزام‌آور در استراتژی‌های گذشته ۷- تصمیم‌گیری در خصوص استراتژی مطلوب ۸- اجرای استراتژی‌های جدید ۹- ارزیابی و کنترل نتایج استراتژی‌های جدید.
چهار نوع هدف برای برنامه‌ریزی سازمانی وجود دارد که شامل برنامه‌ریزی توسعه نیروی کار، برنامه‌ریزی مالی، برنامه‌ریزی تولید محصولات، پشتیبانی، خدمات و توسعه می‌شود. در مورد نخست؛ برنامه‌ریزی توسعه نیروی کار، به عنوان یک هدف شناخته می‌شود که بر کارکنان یک شرکت متمرکز است. این هدف ممکن است شامل افزایش تنوع، ارائه فرصت‌های آموزش اضافی برای کارکنان یا افزایش ارتقا داخلی باشد. نیروی کار در هر سازمان بر کاری که شرکت تولید می‌کند، تاثیر مضاعف و موثرمی‌گذارد. بنابراین سرمایه‌گذاری در زمینه رشد نیروی کار می‌تواند بهره‌وری و سودآوری را به تبع آن افزایش دهد.
در مورد دوم؛ برنامه‌ریزی مالی شامل امور مالی سازمان و نحوه استفاده از آن‌ها می‌شود. برنامه‌ریزی مالی ممکن است به انتخاب سرمایه‌گذاری‌های جدید، تخصیص بودجه متفاوت یا همکاری با یک متخصص برای تعیین نحوه استفاده از سود سازمان ارتباط پیدا کند.در مورد سوم؛ برنامه‌ریزی تولید محصولات و خدمات که شرکت درصدد فروش آن است، مرتبط می‌شود. در مواردی یک سازمان تصمیم می‌گیرد محصولات جدیدی را در بازار ارائه دهد یا استراتژی فعلی بازاریابی خود را به طور کلی تغییر دهد. روش‌های زیادی وجود دارد که یک شرکت می‌تواند با استفاده از آن‌ها، اهداف و فرصت‌هایی را برای آنچه که می‌فروشد، ایجاد نماید. این اهداف می‌توانند سایر حوزه‌های شرکت را بهبود بخشد.در مورد چهارم؛ برنامه‌ریزی توسعه نوعی هدف مرتبط با رشد سازمان است که می‌تواند به معنای باز کردن مکان جدید، توسعه مکان‌های موجود و یا مدیریت یک ادغامنیز بازتعریف شود. برنامه‌ریزی در مسیر توسعه ضمن چالش‌برانگیز بودن، می‌تواندانگیزه‌بخش باشد؛به این دلیل عمده که پتانسیل لازم برای افزایش سود و گسترش نیروی کار برای تولید محصولات یا خدمات بیشتر را در اختیار دارد.
اکسین و برنامه‌ریزی استراتژیک
موضوع برنامه‌ریزی در میان سازمان‌های صنعتی، به عنوان یک موضوع چالش‌برانگیز شناخته می‌شود؛ چراکه حوزه برنامه‌ریزی همواره وظیفه دارد تا علاوه بر پشتیبانی فنی خط تولید، سیستم خط تولید را نیز مدیریت کند. برای بهبود فرایند انجام این کار، ضرورت دسترسی به ابزارهای نوین برنامه‌ریزی عملیاتی به وجود می‌آید. شرکت فولاد اکسین خوزستان به عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ صنعتی به ویژه در حوزه تولید محصولات راهبردی و با ارزش افزوده بالا، پیشبرد اهداف برنامه‌ریزی شده خود را ذیل شش مدیریت پیگیری می‌کند که عبارتند از: ۱- مدیریت سیستم‌ها و تعالی سازمانی ۲- مدیریت اجرایی پروژ ه ها ۳- مدیریت تحقیق و توسعه ۴- مدیریت کنترل کیفیت ۵- مدیریت سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی ۶- مدیریت مهندسی.
۱- مدیریت سیستم‌ها و تعالی سازمانی: شناسنامه یک سازمان، سند چشم‌انداز و اهداف کلانی است که در قالب نقشه استراتژی تدوین می‌شود و ارکان یک سازمان از سطوح بالا تا پایین موظف هستند تا این اهداف کلان را ذیل برنامه‌ریزی راهبردی خود مدنظر قرار داده و بر اساس آن عمل نمایند.
در سال ۱۴۰۰ ضمن پیاده‌سازی مقوله بازنگری مدیریت فرایندها، برنامه جامع استراتژیک سازمان نیز برای سال ۱۴۰۱ برنامه‌ریزی و تدوین شد. همچنین برنامه‌ریزی جامع در حوزه تعالی سازمانی برای سال ۱۴۰۰ نیز به طور کامل صورت پذیرفت که اقدامات اساسی پیرامون این مقوله به گونه‌ای است که سازمان در نظر دارد تا برای دریافت جایزه تعالی چهار ستاره در نظام سازمانی کشور طی سال ۱۴۰۱، اقدامات ویژه‌ای را صورت‌بندی نماید. یکی از موضوعات مهم در زمینه مدیریت سیستم‌ها و تعالی سازمانی، مدیریت ریسک است که تا پیش از این چندان مورد توجه نظام سازمانی اکسین قرار نبود که با ورود مدیریت جدید، اهداف کلان مدیریت ریسک نیز جای خود را در کلان‌فرایندهای مدیریتی پیدا کرد.
بخش مهمی از حوزه سیستم‌ها و استراتژی سازمان مربوط به کسب استانداردها و گواهینامه‌ها اختصاص دارد که در بهمن ماه سال ۱۴۰۰، ضمن دریافت استانداردها و گواهینامه‌ها به ویژه در بخش مدیریت کیفیت، مدیریت انرژی و مدیریت امنیت، به‌روزرسانی کلیه گواهینامه‌های مرتبط با حوزه سیستم‌ها و استراتژی سازمانی نیز صورت پذیرفت. در سال ۱۴۰۰ و با رهنمونهای مدیرعامل محترم، علاوه بر اینکه سبد محصولات تولیدی به سمت محصولات خاص گام برداشت، سبد محصولات تجاری نیز به حوزه کیفی و استراتژیک اختصاص یافت. بنابراین برای اینکه محصولات تولیدی شرکت به سمت حوزه کیفی و استراتژیک گام بردارد، دستیابی به گواهینامه‌ها و استانداردهای روز دنیا به عنوان یک ضرورت بازتعریف شد که بدون تردید با حمایت‌های مالی و معنوی مدیریت جدید، اهتمام ویژه در این بخش نیز ناتمام باقی می‌ماند. به طوری که در حال حاضر نزدیک به ۴۷ درصد محصولات تولیدی شرکت فولاد اکسین خوزستان به سبد محصولات با ارزش افزوده شامل ورق‌های API اختصاص دارد که این نیز در نوع خود نسبت به سال‌های پیشین، یک رکورد قابل توجه محسوب می‌شود.
۲- مدیریت پیشتیبانی کیفی: مدیریت پشیتبانی کیفی مشتمل بر واحد کنترل کیفیت است. یکی از موارد ضروری در سبد محصولات به ویژه در خط تولید، دارا بودن سطح کیفی محصولات برای انتقال آن‌ها به انبارها است که شرکت فولاد اکسین خوزستان در این زمینه توانست رکوردهای قابل توجهی را از خود به جای بگذارد.آمارها نشان می‌دهد که شاخص کیفی محصولات در سال ۱۴۰۰ رقم ۹۷ درصد تعریف شده بود که با اهتمام ویژه مدیریت و کارکنان متخصص، رقم فوق به ۹۸ درصد افزایش پیدا کرد. دانش به‌روز و آماده بکاری خط تولید اکسین در سال ۱۴۰۰، از جمله مولفه‌های موثر در زمینه دستیابی اکسین به شاخص کیفی مطلوب محسوب می‌شود.
پیشبرد پروژه‌های بهبود در حوزه کنترل کیفی به ویژه در زمینه صادرات شامل تست اولتراسونیک یا تست UT ورق‌های صادراتی، از جمله دستاوردهای مهم توسعه مدیریت پشتیبانی فنی شرکت فولاد اکسین خوزستان به شمار می‌رود. یکی دیگر از برنامه‌های مهم بهبود در حوزه کنترل کیفیت، تکمیل تجهیزات آزمایشگاه خوردگی به عنوان بزرگ‌ترین آزمایشگاه خوردگی در سطح خاورمیانه است. از جمله نیازها در این زمینه می‌توان به خرید استراتژیک کوانتومتر و برخی تجهیزات راهبردی آزمایشگاه خوردگی اشاره کرد که در صورت انجام، یقینا این آزمایشگاه به کامل‌ترین آزمایشگاه خوردگی کشور و کل خاورمیانه تبدیل خواهد شد.
۳- مدیریت تحقیق و توسعه:در ساختارهای جهانی، مقوله R&D به عنوان یک ضرورت پایدار در مفهوم توسعه سازمانی معرفی می‌شود. دستاوردهای شرکت فولاد اکسین در این حوزه، عمدتا شامل پروژه‌های بومی‌سازی قطعات و تجهیزات خط تولید است که در صورت تکمیل، سودآوری شرکت به بالاترین میزان خود طی سال‌های اخیر می‌رسد. در حال حاضر ذیل مدیریت تحقیق و توسعه، دو پروژه تحقیقاتی در اولویت برنامه‌ها قرار دارد که عبارتند از: پروژه بازرسی آنلاین ورق‌های عریض در داخل کشور و پروژه شیپ میتر که بر روی اندازه‌گیری ابعاد و مشخصات ورق نورد شده پس از موج‌گیر گرم تمرکز دارد. پروژه نخست به طور کامل توسط یک شرکت دانش‌بنیان داخلی طراحی و عملیاتی شده است که هم‌اکنون در خط تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پروِژه دوم که به مشخصات ابعادی ورق ارتباط دارد، ضمن دریافت پروژه برتر در کشور، مراحل عقد قرارداد آن به صورت کامل انجام شده است. پیاده‌سازی کامل دو پروژه تحقیقاتی فوق، ضمن افزایش سرعت فرایند کنترل کیفیت محصولات تولیدی، زمینه را برای سرعت تولید انبوه و توسعه سودآوری به وجود می‌آورد.
مدیریت نظام پیشنهادات و سطح مشارکت که عمدتا بر مقوله ایده‌پردازی و گرایش به نوآوری در بخش تحقیق و توسعه تکیه دارد، دستاوردهای قابل توجهی را برای شرکت فولاد اکسین طی سال ۱۴۰۰ به وجود آورد. در سال ۱۴۰۰ بیش از ۸۰۰ پیشنهاد تئوری و عملی از اقصی نقاط کشور ارائه شد که با همفکری و بررسی ایده‌های فوق، حدود ۲۳۰ طرح و پیشنهاد در اولویت برنامه‌های سازمانی قرار گرفت. با پیاده‌سازی برخی از پروژه‌ها و طرح‌های پیشنهادی دریافتی طی سال جاری همانند پروژه‌های برقی، پروژه ضخامت‌سنج گاما ریل و ... روند پروژه‌های بهبود به بالاترین سطح افزایش پیدا کرد. در حوزه تحقیق و توسعه، علاوه بر بهبود فرایندها در خط تولید، متنوع‌سازی سبد تولید (کیفیت و شناسایی گونه‌های جدید تولیدی) شامل تولید انبوه ورق فولاید API۵۱۶ متناسب با محیط ترش نیز صورت گرفت که در رتبه‌بندی ملی، به عنوان محصول پژوهشی برتر کشور در سال ۱۴۰۰ معرفی شد.
۴- مدیریت پروژه‌ها (طرح فولادسازی): یکی از مهم‌ترین طرح‌های توسعه‌ای شرکت فولاد اکسین خوزستان، طرح راه‌اندازی واحد فولادسازی است. طرح فولادسازی در ماه نوامبر سال ۲۰۰۵ به مبلغ ۲۵ میلیون یورو با شرکت دانیلی ایتالیا عقد قرارداد شد. در ادامه این طرح و به واسطه تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت کشور، پروژه ناتمام باقی ماند. از سال ۱۳۹۳ با تعریف دوباره طرح فولادسازی، به مرور بسیاری از مجوزها از جمله مجوز زیست‌محیطی طرح در سال ۱۳۹۹ دریافت شد. مناقصه طرح فولادسازی در زمستان سال ۱۳۹۹ آغاز و در سال ۱۴۰۰ نیز فرایند آن شامل انخاب پیمانکار و الزام بهره‌گیری پیمانکار از تکنولوژی دانیلی و MMT به مرحله نهایی رسید.
بر اساس سند چشم‌انداز طرح فولادسازی، ظرفیت تولید این واحد به صورت سالانه رقمی حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن اسلب فولادی است که ورودی کارخانه شامل گندله و خروجی آن شامل اسلب فولادی به عنوان ماده اولیه تولید ورق فولادی می‌شود. با توجه به حسن نظر سهامداران و اعضای محترم هیئت‌مدیره شرکت فولاد اکسین خوزستان، پیش‌بینی می‌شود که کلنگ این واحد استراتژیک و حیاتی در آستانه سال ۱۴۰۱ بر زمین زده شود.
۵- مدیریت سیستم‌های یکپارجه اطلاعاتی: سازمان‌ها و نهادهای مختلف صنعتی زمانی می‌توانند فرایندهای تولید خود را به صورت یکپارچه تهیه و تدوین نمایند که سیستم اطلاعاتی آن‌ها در قامت یک سیستم یکپارچه بین‌المللی تعریف شود. به واسطه حضور شرکت ایریسا در حوزه فناوری اطلاعات شرکت فولاد اکسین خوزستان، علاوه بر نصب یک مجموعه ماژول اطلاعاتی، اهتمام ویژه‌ای به افزودن چندین ماژول جدید به صورت سالانه تحقق یافته است. در سال جاری، علاوه بر راه‌اندازی پروژه پیشبرد سیستم ارتباط با تامین‌کنندگان، به‌روزرسانی ۷۰ درصدی سیستم برنامه‌ریزی و کنترل اقتصادی اکسین شامل سیستماتیک کردن مقوله بودجه‌ریزی، راه‌اندازی ۱۰۰ درصدی سیستم شاخص‌های وب در کنار سیستم تحلیل خرابی، آزمایشگاه و کالیبراسیون نیز عملیاتی شد.
۶- مدیریت امور مهندسی: واحد مهندسی یکی از مهم‌ترین واحدهای عملیاتی شرکت فولاد اکسین خوزستان به شمار می‌آید. از جمله طرح‌های اجرایی این حوزه می‌توان به طرح توسعه برق ۲۲۳ و اسناد رسمی پروژه‌ها اشاره کرد. همچنین در اجرای پروژه‌های میان‌دستی بخش مهندسی شامل پروژه‌های احداث انبار روباز اسلب و بازسازی انبار مواد شیمیایی، پیشرفت ۱۰۰ درصدی وجود داشته است. از طرفی پروژه زیست‌محیطی شامل تصفیه خانه پساب بهداشتی با پیشرفت ۷۰ درصدی، در بهار سال ۱۴۰۱ به طور کامل رونمایی می‌شود. در خط تولید یک تجهیز بزرگ اختصاص یافته است که شامل جرثقیل ۸۰ تنی می‌شود. راه‌اندازی پروژه فوق علاوه بر اینکه سرعت و عملکرد تولید را بهبود می‌بخشد، زمینه را جهت تسریع در تحویل ورق فولادی به مشتری پدید می‌آورد. هم‌اکنون این مدیریت پیگیری امورات طرح توسعه فولادسازی را به عهده دارد؛ به طوری که این طرح عظیم فولادی فرآیند مناقصه را پشت سرگذاشته است. امید است با حمایت سهامداران محترم در آینده نزدیک شاهد کلنگ‌زنی طرح و شروع فاز اجرایی پروژه باشیم.
نبی‌اله رازانی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه فولاد اکسین