بر اساس داده‌های خرده‌فروشی‌ها قیمت‌ها برای شب‌نشینی یلدا در سال جاری افزایش‌های چند ده درصدی را تجربه کرده است. با وجود اینکه سید سعید راد، دیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران از افزایش نظارت‌ها بر فعالیت این مراکز خبر داده بود تا قیمت‌ها افزایش‌های زیادی را تجربه نکنند، اما گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که افراد نمی‌توانند آنگونه که در سال‌های گذشته اقدام به خرید می‌کردند، در سال جاری نیز خرید کنند.به عنوان مثال میوه به عنوان یکی از اقلام شب یلدا در سال جاری بار‌ها افزایش قیمت داشته تا جایی که خرید آن برای برخی از خانواده‌ها دشوار شده تا جایی که بعضا از خرید آن سر باز می‌زنند و برخی نیز تنها به چند عدد میوه یلدایی بسنده می‌کنند. البته که مسوولان بر این باورند که در سال جاری میزان خرید میوه و آجیل شب یلدا نسبت به سال گذشته افزایش داشته، اما همچنان بسیاری از افراد از عهده خرید برخی اقلام بر نمی‌آیند.

گرانی‌ها بالا گرفت

«تب گرانی در آستانه شب یلدا بالا گرفته است.» این جمله تیتر اغلب گزارش‌ها در خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری است. توجه به شب یلدا آن هم در شرایطی که تمام شهر‌های کشور در وضعیت «آبی» کرونا به سر می‌برند و بعد از وقفه‌ای یک ساله می‌توان به برگزاری شب یلدا امید داشت، طبیعی است. اما آنچه که در این بین توجه بسیاری از کارشناسان را به خود جلب کرده، افزایش سرسام‌آور و بعضا چند ده درصدی قیمت اقلام است. به عنوان مثال پسته درجه دو در برخی شهر‌ها تا ۳۴۰ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد. برخی مغازه‌های کلان‌شهر‌ها قیمت پسته را تا ۵۰۰ هزار تومان نیز اعلام کرده‌اند.در حالی که برخی سایت‌ها حداکثر قیمت پسته را تا ۳۹۰ هزار تومان اعلام کرده‌اند. مقایسه قیمت خرده‌فروشی‌ها و برخی مغازه‌ها نشان می‌دهد که بازار اقلام شب یلدا تا چه اندازه بی‌ثبات بوده و با نزدیک شدن به این شب علی‌رغم نظارت‌های سختگیرانه، ولی قیمت‌ها نیز نوسانات خواهند داشت.

خرید میوه نسبت به سال گذشته افزایش داشته است

با وجود افزایش قیمت میوه‌های شب یلدا، اما همچنان توسط برخی از دهک‌های هزینه‌ای خریداری می‌شوند. در این راستا علی متبحری، عضو هیات‌مدیره اتحادیه بارفروشان تهران در مورد میزان خرید میوه‌های شب یلدا گفت: خوشبختانه میزان خرید میوه برای شب یلدا نسبت به سال قبل بیشتر شده و آن هم به دلیل افزایش واکسیناسیون و کاهش کرونا در کشور و برگزاری شب‌نشینی برای یلداست. این عضو هیات‌مدیره اتحادیه بارفروشان تهران در ادامه افزود: مغازه‌داران در چند روز گذشته میوه‌های شب یلدا را از میدان تره‌بار خریداری کرده و در مغازه‌های خود دپو کرده‌اند تا در یکی، دو روز آینده به فروش برسانند و اغلب قیمت میوه‌ها در مغازه‌های سطح شهر ۳۵ درصد بیشتر از تره‌بار اعلام می‌شود.

متبحری در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به اینکه بر روی نرخ‌گذاری‌های میوه در میادین تره‌بار تعزیرات نظارت دارد، در خصوص کیفیت میوه‌ها در سطح شهر گفت: «در مغازه‌های سطح شهر و سوپرمارکت‌ها و هایپرمارکت‌های بالای شهر کیفیت میوه‌ها بالاتر است و علت آن هم این است که در تره‌بار باید با توجه به نرخی که به آن‌ها داده می‌شود میوه‌ها را بفروشند و از آن نرخ بالاتر نمی‌توانند قیمت‌گذاری کنند و معمولا میوه‌های متوسط خریداری می‌کنند و برخی از حراجی‌فروشی‌های میوه هم تقریبا قیمت‌هایشان به تره‌بار نزدیک‌تر است.

اما در برخی از میوه‌فروشی‌های حراجی گاهی می‌بینیم نرخ میوه‌ها حتی از تره‌بار هم ارزان‌تر است، و علت آن هم این است که بار عمده می‌خرند و یک یا دو ماشین بار با قیمت مناسب‌تر تهیه می‌کنند و به دلیل اینکه فروش بیشتری هم دارند مانند مغازه‌های دیگر با ۳۵ درصد سود میوه‌ها را نمی‌فروشند و با توجه به اینکه فروش بالایی دارند با ۱۰ درصد سود هم میوه‌ها را می‌فروشند.» صحبت‌های متبحری شاید نشان‌دهنده این موضوع باشد که به دلیل افزایش‌های چند باره قیمت اقلام خوراکی در سال جاری نهاد‌های ناظر در نظر دارند که قیمت‌ها را به گونه‌ای قرار دهند که امکان خرید توسط همه دهک‌های هزینه‌ای فراهم باشد.

چند نفر آجیل می‌خرند؟

آجیل نیز از دیگر اقلام خوراکی است که در شب‌های پایانی آذرماه خریدار بیشتری دارد. البته که امسال به دلیل قیمت‌های بسیار بالای آن شاید خریدار کمتری نسبت به سال‌های گذشته و حتی پارسال داشته باشد. در این راستا مصطفی احمدی، رییس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران اعلام کرده بود که «آجیل و خشکبار شب یلدا شامل اقلامی همچون پسته، بادام، فندق، برگه هلو، برگه زردآلو، توت خشک، انجیر، کشمش، مویز و باسلوق است. البته برخی از مغازه‌ها نیز برای مناسب‌سازی وکاهش قیمت آجیل شب یلدا به آن نخودچی اضافه می‌کنندکه قیمت این نوع آجیل برای شب یلدا با باسلوق، کیلویی ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزارتومان و بدون باسلوق هم به ۱۸۰ تا ۲۷۵ هزار تومان رسیده است.»

البته که بازدید‌های میدانی نشان می‌دهد که آجیل ۴ مغز تا ۳۷۰ هزار تومان نیز قیمت‌گذاری شده است. رییس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفته بود: «امسال در بسیاری از اقلام آجیل و خشکبار تا ۵۰ درصد افت تولید داشتیم. از طرف دیگر اجناس ما هم صادراتی هستند و هم وارداتی و طبیعتا نوسانات نرخ ارز بر قیمت آن تاثیر می‌گذارد. عامل دیگر این افزایش قیمت هم عرضه و تقاضا در بازار است. هر چند تولیدات امسال کاهش یافته و از آن طرف تقاضا نیز کم شده است. اگر قرار بود تقاضای آجیل مانند دو سال قبل باشد قطعا قیمت‌ها بیشتر از این می‌شد. این کاهش تولید و کاهش تقاضا در بازار تعادل ایجاد کرده است.» مقایسه قیمت‌ها در تمام اقلام که شامل میوه، آجیل و شیرینی می‌شود نشان می‌دهد در سال جاری اوضاع سبد مصرفی شب یلدا خانواده‌ها بسیار سخت‌تر از سال‌های گذشته است. این در حالی است که افراد در سال جاری امید بیشتری به برگزاری شب یلدا پس از وقفه‌ای یک ساله و در کنار خانواده داشتند.