این افزایش قیمت در روزهایی که نه مردم برای بلندترین شب سال جشن می‌گیرند و نه تدارک شروع سال را می‌چینند، عجیب است. با چنین دور تندی که در فروشگاه‌ها در جریان است، بی‌‌شک یلدای سختی را می‌توان متصور بود. شاید با حذف آجیل قشر ضعیف بتواند روزگارش را سر کند، اما با بالا رفتن قیمت کالاهایی که هر روز با آنها سروکار دارد چه؟ با افزایش قیمت برنج و گوشت چه بر سر سفره‌ها و سلامتی دهک‌های درآمدی پایین، می‌آید؟ همان دهک‌هایی که دریافتی کمتر از سه میلیون تومان در ماه دارند.
گزارش‌های رسیده از بازار، خبر از افزایش بیش از ۴۰درصدی قیمت برنج داخلی دارد. تلخ‌تر این‌که این آمار از سوی وزارت‌خانه‌ای به بیرون درز کرده که به گفته رئیس کل دیوان محاسبات کشور: «کار سخت این وزارتخانه در نظارت جدی‌تر در بازار و کنترل قیمت‌ها، از اهم کارهای این وزارتخانه است». هر چه که هست، جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد که قیمت انواع برنج داخلی در مردادماه بیش از ۴۳درصد افزایش یافته است. بر اساس گزارش‌های میدانی در حالی قیمت هر کیلو برنج ایرانی در ۱۵شهریور امسال ۴۸ هزار تومان بود که فقط با گذشت دو هفته، قیمت هر کیلو از این کالای اساسی به ۵۴هزار تومان رسیده. البته گویا فعالان بازار نیز از این افزایش قیمت‌ها باخبر بودند و طبق شنیده‌ها به مشتری‌های خود پیشنهاد خرید این کالا را قبل از بالا رفتن قیمت را می‌دادند.
نگاهی به گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که افزایش قیمت هر کیلو برنج طارم اعلا و‌هاشمی درجه یک به ترتیب از حدود ۲۶هزارتومان در مرداد ماه سال قبل به حدود ۳۸ هزار تومان در ماه مشابه سال جاری رسیده. این در حالی است که در ماه‌های اخیر جدال بر سر کاهش دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج بین دستگاه‌های مختلف و واردکنندگان در جریان بود. اخیرا مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به خشکسالی ۵۰سال گذشته و آسیب جدی آن به کشت‌های مختلف کشاورزی از جمله برنج، از کاهش حدود ۱۸ تا ۱۹درصدی تولید برنج داخلی خبر داده و همین موضوع را عامل افزایش قیمت برنج داخلی عنوان کرده بود. پیش از این هم اواخر خرداد دبیر انجمن واردکنندگان برنج از ذخیره کم برنج خارجی خبر داده بود و چند بار خواستار کاهش زمان دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج شد. اکنون دوره ممنوعیت فصلی است که از ابتدای مردادماه آغاز شده و تا آبان‌ماه ادامه دارد؛ با این حال در این مدت با توجه به کاهش ذخایر برنج و افت ۶۹درصدی واردات در سال جاری و اهمیت تنظیم بازار مقرر شد که ممنوعیت فصلی اجرا شود ولی برای برنج‌هایی که تا قبل از ۳۱ مردادماه قبض انبار یا تاریخ ورود آنها به گمرک و بنادر ثبت شده در صورت داشتن ثبت سفارش ترخیص شود.
اما قبل از ممنوعیت، حدود ۱۰کشتی حاوی برنج از کشورهای مبدأ به سمت بنادر ایران حرکت کرده بودند و با این‌که بخشی از آنها تا ۳۱تیرماه به ایران رسیدند، اما قبض انبار و تاریخ ورود بعد از این تاریخ صادر شد، بنابراین هنوز توافقی در مورد تعیین تکلیف این برنج‌های وارداتی در بنادر صورت نگرفته است. در نهایت برای تنظیم بازار برنج، ۱۰۰هزار تن برنج تایلندی، هندی و پاکستانی از ذخایر استراتژیک در سطح فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های مصرف و اتحادیه‌ها توزیع شد که مورد انتقاد انجمن واردکنندگان برنج قرار گرفت.گفتنی است که در مردادماه امسال قیمت برنج تایلندی و پاکستانی نیز ۵۰.۱ و ۱۸درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش یافته و ۱۰ و ۲۱هزار تومان به حدود ۱۵هزار و ۵۰۰ و ۲۴هزار و ۵۰۰تومان در مرداد امسال رسیده است.
شکر در رتبه اول افزایش قیمت
البته در بین انواع برنج، گوشت و شکر، بیشترین افزایش قیمت در مرداد ماه مربوط به شکر است که قیمت آن در مرداد امسال ۶۳.۴ درصد نسبت به ماه مشابه سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است؛ به‌طوری‌که قیمت هر کیلوگرم شکر سفید از حدود ۸۴۰۰ تومان در مرداد سال قبل به ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان در ماه مشابه امسال رسیده است. البته مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت شکر نیز در بسته‌های ۹۰۰گرمی در مغازه‌ها به ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان هم رسیده است. در این رابطه معاون بازرسی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان اوایل امسال علت افزایش قیمت شکر را رو به اتمام بودن ذخایر شکر وارد شده با ارز دولتی عنوان کرد و گفت که با توجه به این‌که شکر در حال حاضر با ارز نیمایی وارد می‌شود دیگر مشمول نرخ گذاری تثبیتی نیست.
افزایش بیش از ۵۰درصدی قیمت مرغ
قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه نیز در مرداد ماه با افزایش ۵۳.۱درصدی به حدود ۲۷ هزار تومان رسیده است. قیمت این محصول در ماه مشابه سال قبل حدود ۱۷ هزار و ۷۰۰ تومان بوده است. البته گزارش‌های میدانی از بازار در مرداد ماه حاکی از ورود قیمت مرغ به کانال ۴۰ هزار تومانی بود که در میانه شهریور با کاهش هفت تا ۱۰ هزار تومان مواجه شد. این در حالی است که نرخ مصوب مرغ ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان است و چون ارز دولتی به نهاده‌های تولید اختصاص یافته مرغ باید با همین قیمت مصوب در دسترس همگان باشد.
البته تولیدکنندگان بارها تاکید دارند که با وجود افزایش هزینه‌های تولید و افزایش قیمت تمام شده مرغ، مرغداران مرغ‌های زنده را براساس سازوکار تعیین شده با قیمت مصوب ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان تحویل کشتارگاه‌ها می‌دهند و این‌که از کشتارگاه تا عرضه در بازار چه اتفاقی می‌افتد که قیمت‌ها چنین جهشی پیدا می‌کند باید توسط دستگاه‌های نظارتی مربوطه رصد و رسیدگی شود. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت که مسئولیت نظارت بر بازار را بر عهده دارد، از زمان تشکیل قرارگاه ساماندهی مرغ در اوایل امسال، می‌گویند قرارگاه ساماندهی مرغ مسئول تامین و توزیع این کالاست؛ بنابراین این وزارتخانه مسئولیتی در این رابطه ندارد که بخواهد اظهارنظر کند.
گوشت قرمز چقدر گران شد؟
در این میان قیمت هر کیلو گوشت گوساله و گوسفندی با ۵۲.۴ و ۳۲.۶ درصد افزایش در مرداد امسال به حدود ۱۲۰ و ۱۳۰ هزار تومان رسیده است. قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی و گوساله در ماه مشابه سال ۱۳۹۹ به ترتیب حدود ۷۹ و ۹۸ هزار تومان بوده است. بر این اساس کمترین کاهش قیمت در مرداد امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل مربوط به برنج پاکستانی بوده است.
کدام کالاها طی یک ماه گران شدند؟
بررسی قیمت این اقلام اساسی طی یک ماه نیز نشان می‌دهد قیمت همه اقلام یاد شده در مرداد امسال نسبت به ماه قبلش به جز برنج پاکستانی و تایلندی با ۰.۷ و ۲.۵ درصد کاهش، بین ۲.۳ درصد (گوشت مرغ تازه) تا ۴.۹ درصد (برنج‌هاشمی) افزایش یافته است.