بخش عربی شبکه خبری "الجزیره" در گزارشی درباره پیامد‌های اقتصادی و سیاسی موج تازه پناهجویان افغان که به دلیل بروز ناآرامی در آن کشور روانه ایران شده‌اند، می‌نویسد: "ایران در دهه‌های گذشته یکی از اصلی‌ترین کشور‌هایی بوده که پناهجویان افغان را جذب کرده چرا که مرز مشترک دو کشور حدود ۹۴۵ کیلومتر است و علاوه بر آن، اشتراکات زبانی، فرهنگی، تاریخی و و قومیتی بین آنان و امکانات آموزشی و بهداشتی و فرصت‌های‌های شغلی برای مهاجران در ایران، این روند را تقویت کرده است.
اولین موج مهاجران افغان به ایران همزمان با وقوع انقلاب اسلامی در ایران و حمله نیرو‌های ارتش شوروی به افغانستان در سال ۱۹۷۹ میلادی آغاز شد. در موج دوم، مهاجران بیش‌تر به دلایل اقتصادی در دهه نود میلادی به ایران مهاجرت کردند و اکنون با تشدید نبرد‌ها در افغانستان و پیش روی نیرو‌های طالبان در آن کشور شاهد موج سوم پناهجویان افغان که روانه ایران می‌شوند، خواهیم بود.ورود پناهجویان تازه افغان به ایران علاوه بر حضور سه میلیون مهاجر دیگر در آن کشور، فشار زیادی را بر ایران تحمیل می‌کند؛ به خصوص در شرایطی که ایران از تحریم‌های شدید امریکا و شرایط سخت اقتصادی و شیوع کرونا در کنار خشکسالی و مشکلات زیست محیطی رنج می‌برد.
به دلیل وجود مرز طولانی میان دو کشور، جلوگیری از ورود مهاجران تازه افغان به ایران بسیار دشوار است و از سوی دیگر توانایی ایران برای پذیرش بیش‌تر مهاجران افغان محدود است.به دلیل وجود خویشاوندی‌های قومیتی در مرز ایران و افغانستان اگر دولت ایران مانع ورود پناهجویان افغان نشود، آنان به بستگان و خویشاوندان خود در مرز پناه خواهند برد و دولت ایران دیگر نمی‌تواند افغان یا ایرانی بودن آنان را تعیین کند؛ چرا که هزاران ساکن جنوب شرقی ایران به ویژه در استان سیستان و بلوچستان فاقد کارت شناسایی برای احراز هویت هستند.
از نظر اقتصادی، هجوم مهاجران تازه افغان به ایران در حالی صورت می‌گیرد که در سال گذشته بسیاری از افغان‌ها به دلیل وضعیت بد اقتصادی و کاهش ارزش ریال آن کشور را ترک کردند.اظهارات اخیر مقام‌های ایرانی در این باره که شهروندان افغان دارای گذرنامه و تحصیلکرده، اجازه پیدا کردن کار در ایران را خواهند داشت باعث نگرانی تعداد زیادی از کارگران بیکار ایرانی شده که حدود دو میلیون نفر هستند.
"حسین راغفر" تحلیلگر اقتصادی معتقد است که حضور پناهجویان افغان برای اقتصاد ایران مفید است و تجربه پیشین حضور نیروی کار افغان در ایران موفقیت‌آمیز بوده چرا که آنان سختکوش هستند و حضورشان هزینه تولید را کاهش می‌دهد.راغفر معتقد است این برنامه‌ریزی اشتباه اقتصادی در سه دهه گذشته بود که مانع از بهره‌برداری مناسب از این ظرفیت بالقوه انسانی شد.
با این وجود، حضور افغان‌ها در ایران چالش‌آفرین است. نخستین موضوع درباره شیوع ویروس کرونا و عدم کنترل مرزهاست که می‌تواند به وخیم‌تر شدن این بیماری در ایران دامن زند، جنبه دوم مربوط به مشکلات حقوقی ناشی از ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان و کودکان بدون شناسنامه آنان در ایران است. همچنین، مرد افغان می‌تواند از ازدواج با زن ایرانی از امتیازاتی، چون اخذ اقامت ایران و انجام برخی از فعالیت‌های اقتصادی استفاده کند که خود فرصت را از افراد جویای کار در ایران سلب خواهد کرد.
"الجزیره" در بخش پایانی این گزارش می‌نویسد: بسیاری از همسایگان افغانستان، چون ازبکستان، تاجیکستان و پاکستان قوانین سخت‌گیرانه‌تری را در مقایسه با ایران در مورد جذب پناهجویان دارند و کشور‌های اروپایی نیز از پذیرش پناهجوی تازه خودداری می‌ورزند. ترکیه نیز با ساخت دیوار مرزی در مرز خود با ایران قصد جلوگیری از ورود پناهجویان غیرقانونی افغان را دارد. به نظر می‌رسد تنها راه برای حل کردن مشکل پناهجویان پیدا کردن راه‌حلی برای برقراری صلح در افغانستان است.