طی هفتههای اخیر بازار سیمان کشور به نابسامانی شدیدی دچار شده به طوریکه هر کیسه سیمان به قیمت باورنکردنی 120 هزار تومان رسید. عدهای از فعالان بازار ساخت و ساز دلیل اصلی این وضعیت را قطعی مکرر برق و ایجاد محدودیت برای کارخانههای سیمان اعلام کردند که باعث کاهش تولید و به تبع آن برهم خرودن تناسب عرضه و تقاضا شد. در سوی دیگر ماجرا عدهای از فعالان بازار سیمان میگویند با عرضه سیمان در بورس، قیمت این نهاده ساختمانی سر به فلک کشیده در صورتیکه پیش از این قیمتها متعادل بود. برای بررسی صحت و سقم این ادعاها کمی به عقب برمیگردیم؛ اوایل خردادماه سال جاری برای اولین بار سیمان در بورس عرضه شد و محدوده قیمت آن برای هر کیسه حدود 25 هزار تومان بود. حدود یکماه بعد داستان قطع برق خانگی و صنعتی توسط وزارت نیرو کلید خورد و کارخانههای فولاد و سیمان نیز مشمول این محدودیتها شدند.
زمانیکه تامین برق کارخانههای سیمان محدود شد، قیمت هر کیسه سیمان حدود 34 هزار تومان بود،یعنی 9 هزار تومان بیشتر قیمت اوایل خرداد 1400. اما در این بین به گفته برخی فعالان بخش تولید سیمان، عدهای به واسطه انحصار در خرید سیمان، مقدمات هجمه به عرضع سیمان در بورس را فراهم آورده و آنرا عامل گرانی عجیب این مصالح ساختمانی میدانند.
در این رابطه خوانساری عضو هیات مدیره سندیکای شرکتهای ساختمانی با اشاره به ترس دلالان سیمان از حذف بساط رانتخواری با عرضه سیمان در بورس، گفت: عدهای برای آنکه عرضه سیمان در بورس متوقف شود بهانهتراشی میکنند و تلاطم قیمت سیمان را به بورس کالا نسبت می دهند تا بتوانند با هجمه سازماندهیشده و هدفمند علیه بورس کالا، عرضه بورسی سیمان را متوقف کنند.وی با تاکید بر اینکه تنها دلیل گرانی و کمبود سیمان قطعی برق و دلال بازی در این بازار است، افزود: قطع برق و کاهش تولید کارخانجات سیمان، از سویی و افزایش قیمت خودسرانه سیمان توسط برخی تولیدکنندگان و واسطه های بازار موجب شده تا سیمان بهقدری گران یا کمیاب شود که کارخانجات تولید بتن، نتوانند سیمان مورد نیازشان را خریداری کنند.
وی یادآور شد: سالهاست فولاد و محصولات پتروشیمی در بورس عرضه میشود؛ برای کدامیک از این کالاها، کمبود کالا در بازار پیش آمد؟ اتفاقاً بالعکس با عرضه بورسی این کالاها اگر خللی هم انجام شود به دلیل فضای شفاف حاکم در بورس، بهسرعت قابلشناسایی و جلوگیری خواهد بود، اما در فضای مهآلود بازار سنتی، تخلفات گم میشود و بهندرت، قابلکشف، پیگیری و برخورد قانونی با متخلفان هستند.
در اظهارنظری دیگر مدیرعامل سیمان آبیک بهعنوان بزرگترین تولید کننده سیمان با اشاره به اینکه پیش از عرضه سیمان در بورس، ما سیمان را به 20 نفر تحویل میدادیم، گفته است: « ورود سیمان به بورس، نهفقط اثر منفی نداشت بلکه بسیار هم مثبت بود. ما تا پیش از بورسی شدن سیمان 20 مشتری داشتیم اما اکنون، تعداد مشتریها به 600 نفر افزایش یافته است. در روش سنتی، عرضه عمده انجام میشد و مبنای معاملات، هزار تن بود، اما اکنون، متقاضی خرید 10 تنی هم میتواند بهراحتی، نیاز خود را بهطور مستقیم تأمین کند؛ این اتفاق به معنای پایان انحصار خرید سیمان در کشور است. همانگونه که گفته شد، یگانه دلیل رشد قیمت، افت شدید عرضه به علت قطعی برق بوده است.»
در این وضعیت وزیر راه و شهرسازی در اظهاراتی قابل تاملکه با سخنان قبلی وی 180 درجه متفاوت است درباره عرضه سیمان در بورس گفته است: «شدیدا شخصا مخالف عرضه مصالح ساختمانی در بورس هستم؛هم فولاد و هم سیمان. اینها شبکه توزیع سنتی دارند و مردم میدانستند عامل فروش چه کسانی هستند و از آنها مصالح خود را تامین میکردند.وی تاکید کرد: اینکه میرود در بورس یعنی یک مُشت دلال. بورس یک نوع واسطهگری و در حقیقت یک گروگانگیری مردم است.بردن مصالح ساختمانی در بورس سوداگری است و با آن مخالف هستم که در دولت نیز آن را مطرح کردم. امیدوارم جلوی این کار گرفته شود.»
این در حالی است که وی پیش از عرضه سیمان در بورس گفته بود: « پیگیریهای انجام شده موفق شدیم بورس املاک و مستغلات را راهاندازی کنیم. خودمان هم داوطلب شدیم و اولین زمین را بورس ارائه کردیم که با شرایط اعلام شده معامله شد.بقیه هم یاد گرفتند؛ بانک آمده و املاک و مستغلات خودش را آورده و این شتاب میگیرد. این کمک میکند در یک محیط کارشناسی شده و شفاف و کاملا واضح و روشن املاکی که معامله میشود دامنه قیمت و مقبولیت، ارزیابی مدارک و هویت، اصالت و شرایط معامله احراز کند. بازار از این وضعیت لجام گسیخته خارج میشود و نتایج آنرا خواهیم دید.»
در واقع وزیر راه و شهرسازی بورس کالا را مظهر شفافیت، محیطی کارشناسی شده، کاملا واضح و روشن، تضمین اصالت، فیلتری برای اعتمادسازی به جامعه و خارج شدن از وضعیت لجام گسیخته مسکن اعلام کرد. بازار سیمان کشور در شرایط نُرمالی به سر نمیبرد و مشخص نیست تغییر در موضعگیری و چرخش 180 درجهای برخی مسئولان دولتی در زمینه عرضه سیمان در بورس به چه دلیل است. اما واقعیت آن است که تمام معاملات در بورس بهصورت شفاف صورت میگیرد و این مسئله شاید به مزاج عدهای خوش نیامده که همچنان به دنبال عرضه سیمان به صورت سنتی و از طریق 20 نفر دلال هستند.!