درگیری زیاد کودکان در پیک پنجم
پیک پنجم کرونا در کشور همچنان در حال گسترش بوده و تخت‌های بسیاری از بیمارستان‌های اطفال نیز به گفته رئیس بیمارستان کودکان مفید در حال اشغال شدن توسط کودکانی است که واریانت دلتای ویروس کرونا آن‌ها را به خود به مبتلا کرده است. با توجه به غالب شدن گونه دلتا در پیک پنجم این بیماری، کودکان بیشتر ممکن است مبتلا شوند و به تبع آن در زنجیره انتقال هم قرار گرفته و به راحتی می‌توانند بیماری را به دیگران هم منتقل کنند. ابتلای کودکان با توجه سرعت انتقال زیاد به راحتی می‌تواند تعداد بسیار زیادی از افراد را درگیر کند.
مطالبه بازگشایی مدارس
به احتمال بسیار زیاد اول مهرماه سال جاری مدارس بازگشایی شوند. این موضوع در هفته‌های گذشته از سوی وزارت آموزش و پرورش مورد تأکید قرار گرفت و حتی سناریو‌های مختلفی نیز برای آن تدوین و در روز‌های گذشته نیز صراحتا از سوی رئیس دفتر رئیس جمهوری مورد تأکید قرار گرفت.محمود واعظی در این رابطه اظهار کرد: «می‌خواهیم قدمی فراتر برویم و به دنبال بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، هستیم.» گفته‌های واعظی نشان از آن دارد که موضوع بازگشایی مدارس در سطحی بالاتر از وزارت آموزش و پرورش در حال پیگیری است؛ لذا اینگونه برداشت می‌شود که شخص رئیس جمهور به دنبال حضور معلمان و دانش‌آموزان در مدرسه و کلاس‌های درس است.
علی‌رغم این گفته‌ها روز گذشته سعید نمکی وزیر بهداشت بازگشایی مدارس را قابل پیشبین ندانست و گفت: «بازگشایی مدارس اکنون قابل پیش بینی نیست، امیدواریم بتوانیم با واکسیناسیون معلمان به عنوان یک گروه آسیب پذیر و رعایت پروتکل‌ها بتوانیم مدارس را بازنگه داریم.» تفاوت سخنان نمکی با دیگر مسئولان دولتی در این است که وزارت بهداشت هنوز چشم‌اندازی برای بازگشایی مدارس ندارد و نسبت به وضعیت بیماری در مهرماه اطمینان ندارد.
با این حال رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در یک برنامه تلویزیونی رابطه اظهار کرد: «تصمیم بر این است که با هماهنگی وزارت بهداشت از اول مهر طبق روال معمول بازگشایی را داشته باشیم. البته ما تابع ستاد ملی مبارزه با کرونا هستیم و امیدواریم که برنامه واکسیناسیون و شرایط به گونه‌ای پیش برود که بتوانیم حداقل در دوره ابتدایی قسمتی از آموزش را به صورت حضوری داشته باشیم، اما در هر حال اگر هم شرایط مهیا نشود ما آمادگی آن را داریم که در بستر فضای مجازی سال تحصیلی را آغاز کنیم. در سال گذشته علی‌رغم دشواری‌های موجود، تلاش کردیم که هم جریان آموزش تداوم داشته باشد و هم سلامتی دانش آموزان تامین شود و خوشبختانه چنین شد و با مشکل خاصی مواجه نشدیم.» در سناریو‌های اعلامی از سوی مرکز پایش و سنجش تحصیلی وزارت آموزش وپرورش نیز سه سناریوی آموزش حضوری، آموزش ترکیبی (حضوری و غیر حضوری) و آموزش غیر حضوری برای سال ۱۴۰۰ پیش بینی شده است و به گفته مسئولان وزارت آموزش و پرورش این وزارت‌خانه آمادگی دارد که با توجه به شرایط موجود هر سه سناریو را به اجرا بگذارد.
نگرانی‌های جامعه پزشکی
با این حال وضعیت بازگشایی مدارس مادامی که پاندمی کرونا همچنان بسیاری از افراد را درگیر می‌کند و اینبار کودکان را روانه بیمارستان‌ها می‌کند برای بسیاری از خانواده‌ها نگران کننده است این تنها خانواده‌ها نیستند که نگران این وضعیت هستند بلکه کارشناسان سلامت نیز چنین نگرانی‌هایی دارند.علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی بازگشایی مدارس را در چنین شرایطی اشتباه دانست و واکسیناسیون معلمان را که پیش از این شرط بازگشایی مدارس دانسته بودند، ناکافی دانست و گفت: «هرگونه تجمع می‌تواند باعث گسترش ویروس و خیز جدید شود، ویروس تغییر می‌کند و گردش آن در جامعه نیز موجب واریانت‌های جدید می‌شود، به وجود آمدن واریانت‌ها در کشور‌های مختلف هم به این دلیل بوده که نتوانسته‌اند کنترل مؤثری را در زمینه مبارزه با کرونا به وجود آورند لذا این کار بسیار خطرناک است.»
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: «اگر می‌خواهیم اقدام مناسبی را انجام دهیم باید سطح واکسیناسیون را افزایش داده و یک برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون کودکان انجام دهیم اگر فقط معلمان را واکسن بزنیم نمی‌تواند جلوی گسترش ویروس را بگیرد اگر کودکان واکسینه نشوند می‌توانند ویروس را به خانواده‌ها که تا زمان بازگشایی مدارس درصد بسیاری از آن‌ها واکسینه نشده‌اند منتقل کنند که این یک خطر بسیار بزرگ است. برای هر بازگشایی به ویژه در مدارس و دانشگاه‌ها باید یک تحلیل علمی داشته باشیم. کمیته اپیدمیولوژی وزارت بهداشت باید دیتا‌ها و تحلیل‌های مختلف را در اختیار ستاد ملی کرونا بگذارند تا تصمیم‌گیری درستی انجام شود.»
وی بیان کرد: «اگر قرار است مدارس بازگشایی شوند باید سریعتر واکسن وارد کنیم یا در کشور زودتر یک کارآزمایی بالینی را بر روی افراد ۱۳ سال به بالا انجام دهیم و با نتایج متقن از واکسن‌های موجود برای این کودکان استفاده کنیم، واکسیناسیون کودکان نه تنها برای بازگشت این افراد به زندگی اجتماعی بسیار مهم است که حتی برای پایان دادن به پاندمی کووید ۱۹ هم حائز اهمیت است چرا که کودکان می‌توانند ویروس را به یکدیگر و خانواده‌ها منتقل کنند.» این موضوع نیز از سوی حمید سوری رئیس کمیته اپیدمیولوژی کووید ۱۹ نیز مورد تأکید قرار گرفت وی اظهار کرد: «بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در جایی مانند تهران که مرکز تردد کشوری تمام کشور است، ممکن است بر روی ایاب و ذهاب تاثیر بگذارد لذا شرایط بیماری حادتر شود.»
وی افزود: «باید از هم اکنون برای سه ماه دیگر که دانشگاه‌ها و مدارس بازگشایی می‌شوند، برنامه‌ریزی کنیم. اینکه تنها با واکسیناسیون می‌توان از گسترش اپیدمی جلوگیری کرد تفکر درستی نیست. باید مجموعه‌ای از اقدامات را در نظر گرفت، چیزی حدود ۱۵ میلیون خانواده درگیر بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها هستند که شانس ابتلا به بیماری را بالا می‌برد؛ لذا توصیه من این است که از هم اکنون تمهیداتی در ساختار محیط آموزشی و خوابگاه‌ها فراهم کنند تا بار ناشی از این تغییر را به حداقل برسانند. در حال حاضر شواهدی برای اجرای این تمهیدات نمی‌بینم و امیدوارم آن را به دقیقه آخر موکول نکنیم تا هزینه تاخیر آن را بپردازیم.» این موضوع پیش از این نیز از سوی علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز هرگونه بی‌برنامگی در مورد بازگشایی مدارس را خطرناک جلوه داده بود.
وی با تاکید بر اینکه بازگشایی مدارس باید با نگاه علمی همراه و طراحی پروتکل‌ها به گونه‌ای باشد که فقط مدرسه را به عنوان یک محیط امن بهداشتی درنظر نگیریم، گفت: «در تهران حواشی متعددی مانند سرویس‌های ایاب و ذهاب و تغذیه و ... داریم که اهمیت ایمن‌سازی و رعایت بهینه پروتکل‌ها در آنجا کمتر از کلاس درس نیست.» فرمانده ستاد عملیات مدیریت بیماری کرونا در تهران افزود: «برای بازگشایی مدارس باید نیم نگاهی هم به وضعیت تردد درون شهری داشته باشیم. اگر مدارس و دانشگاه را باز کنیم باید فکری به تکانه‌های آن در حوزه تردد بین شهری کنیم.»زالی همچنین یکی از دلایل نگرانی‌ها در مورد بازگشایی مدارس در تهران را کمبود نیروی انسانی دانست و گفت: «در بهترین شرایط ۶۰ درصد کل عائله آموزش و پروش معلم هستند که باید به ۷۵ درصد برسد. کمبود معلم یعنی کلاس‌های متراکم‌تر، وقتی از پروتکل‌های بهداشتی سخن می‌گوییم باید یک سری واقعیت‌های تلخ و مزمن را هم در نظر داشته باشیم.»
فرصت‌ها و آسیب‌ها
مدارس از زمانی که در سال ۹۸ به دلیل شیوع بیماری‌های کرونا مدارس با دستور وزیر بهداشت تعطیل شدند آموزش خود را به صورت مجازی و بهره‌گیری از تلویزیون آموزشی پیگیری کردند و این موضوع موجب شد تا هم معلمان و هم دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها از گزند بیماری کووید ۱۹ در امان بمانند. این موضوع از نظر مسئولان وزارت آموزش و پرورش یک فرصت محسوب شده است، حکیم زاده معاون وزارت آموزش و پرورش در این رابطه گفت: «کرونا با همه دشواری‌هایی که داشت فرصت‌هایی را برای آموزش ایجاد کرد. معلمان توانمندی‌های خوبی در عرصه استفاده از فناوری به دست آوردند و یاد گرفتند که چطور می‌توانند از بستر فناوری برای ایجاد شبکه‌های ارتباطی گسترده و منظم استفاده کرده و منابع یادگیری متعددی را از طریق فضای مجازی در اختیار همه دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان قرار دهند. قطعا برنامه این است که به دوران گذشته برنگردیم و در عین حال که بیشتر از قبل به ارزش‌های آموزش حضوری واقف شدیم، اما یاد گرفتیم که چطور می‌توانیم از بستر فناوری برای غنی‌تر کردن منابع یادگیری استفاده کنیم.»
این در حالیست که کرونا ضربه‌های زیادی را نیز به آموزش وارد کرده است، چنانکه میزان افراد بازمانده از تحصیل نیز در ایران و جهان افزایش پیدا کرده است. بر اساس اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش آمار رسمی که از تطبیق اطلاعات اسمی متولدین هر سال با تعداد دانش آموزان ثبت نام شده در سامانه‌های رسمی آموزش و پرورش استخراج شده است، تعداد ۲۱۰هزار بازمانده از تحصیل وجود دارند که در مقایسه با سال قبل که ۱۴۲هزار نفر بوده، رشد داشته است. عمده این مابه التفاوت مربوط به کلاس اولی‌هایی است که امسال والدین آن‌ها ترجیح دادند کودکشان را یک سال دیرتر به مدرسه بفرستند. این آمار‌ها و وضعیت بیماری کرونا موجب شده است هم مسئولان و هم خانواده‌ها را بر سر دوراهی بازگشایی مدارس و کنترل بیماری قرار دهد.