طبق محاسبات مراکز تحقیقاتی اقتصاد ایران شرط لازم برای رشد سالانه اقتصاد، دست‌کم به میزان ۳ درصد نیازمند تامین مالی است. چندی پیش فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد تأکید کرد: اگر ایران بخواهد به رشد اقتصادی معقولی برسد باید حداقل ۱۰۰۰هزار میلیارد تومان سرمایه بخش دولتی، عمومی و خصوصی داشته باشد.

 به‌گفته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری، ایران سالانه برای ایجاد ۹۵۰ هزار شغل به ۷۰۰ هزار میلیاردتومان منابع مالی نیاز دارد. یک سال پیش سازمان برنامه و بودجه هم با انتشار گزارشی اعلام کرد ایران سالانه دست‌کم به ۶۵ میلیارد دلار تامین مالی خارجی نیاز دارد. اما با وجود این گزارش‌ها، مسیر تامین مالی پروژه‌های اقتصادی به‌دلیل کسری بودجه دولت و همینطور تحریم‌ها هم از جنبه داخلی و هم خارجی مسدود است.

چه بر سر پروژه‌های عمرانی آمده است

چالش‌های موجود بر سر تامین منابع مالی مورد نیاز برای ساختن و آبادانی ایران زنگ خطر را به‌صدا درآورده است، زیرا پول کافی برای اجرای پروژه‌های عمرانی در دست نیست. مطابق برآورد‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، ۸۷ هزار طرح ملی و استانی نیمه‌تمام برای تکمیل به ۶۰۰ هزارمیلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. طبق مستندات موجود در سال‌های ۷۶ تا ۹۸ سهم بودجه‌های عمرانی به‌دلیل بی‌پولی دولت‌ها از ۴۵ درصد به ۱۴ درصد رسیده است. براساس بررسی‌های سازمان برنامه‌وبودجه، به‌دلیل کسری بودجه، طول زمان اجرای طرح‌های عمرانی از ۱۰ سال به ۱۶ سال رسیده است.

مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی درباره آثار سوء کاهش بودجه‌های عمرانی می‌گوید: کاهش بودجه عمرانی بر تولید ناخالص ملی و اشتغال تأثیر می‌گذارد. او تأکید می‌کند: ۸۷ هزار پروژه ناتمام در کشور وجود دارد، با این فرض که در هر پروژه ۱۰نفر مشغول به‌کار شوند، از سرگیری فعالیت در این پروژه‌ها می‌تواند به اشتغال ۸۷۰ هزار نفر منجر شود. موسی پورموسوی، اقتصاددان هم می‌گوید: در سال‌های اخیر به بودجه جاری دولت ۶۰ درصد اضافه شده، درحالی‌که در بودجه عمرانی رشدی کمتر از ۶ درصد پیش‌بینی شده است.

راه‌حل چالش بزرگ اقتصاد در دست بورس

با وجود آنکه پروژه‌های عمرانی زمینگیر شده‌اند، اما بازار سرمایه ظرفیت‌های زیادی برای حل مشکل پروژه‌های عمرانی و آبادانی کشور دارد، موضوعی که دولت و مجلس هرگز به آن توجه نکرده بودند تا اینکه دیروز بالاخره نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه، به دولت اجازه دادند تا از ظرفیت بازار سرمایه برای اجرای پروژه‌های عمرانی استفاده کند. اطلاعات موجود نشان می‌دهد فقط در ۱۰ ماه امسال ۴۴۵۰ هزار میلیارد تومان، یعنی معادل ۱۷۵ میلیارد دلار، معامله در بازار سرمایه انجام شده و ارزش کل اوراق بدهی مبادله شده در این بازار به مرز ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

همه این‌ها در حالی است که حجم نقدینگی از مرز ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته و در طول سال‌های اخیر بخش پولی آن در بازار‌های طلا، ارز، مسکن و خودرو به رشد تورم منجر شده است. درمقابل بازار سرمایه می‌تواند از طریق ابزار‌های نوین مالی و همینطور اوراق بدهی پول‌های داغ و تورم‌ساز را به سمت پروژه‌های عمرانی هدایت کند و مردم هم در عین حال از سود این پروژه‌ها منتفع شوند.

محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: نقدینگی ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومانی می‌تواند گره کور تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی را به راحتی باز کند، ضمن آنکه می‌تواند از گسیل شدن آن به سمت بازار‌های غیرمولد جلوگیری کند. دیروز سیدشمس‌الدین حسینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم که خود پیشنهاد‌دهنده این طرح بود گفت: بازار سرمایه فرصت مناسبی است که باید از آن برای اجرای پروژه‌های عمرانی استفاده کنیم. به‌گفته او پروژه‌های عمرانی می‌توانند تا ۳۰درصد از سقف هر فصل از بازار سرمایه تامین مالی شوند.