نگاهی به قیمت میوه ها نشان می دهد که خرید چند قلم میوه می تواند از درآمد یک روز کارگر هم بیشتر باشد. اما دلیل گرانی میوه چیست؟ برخی حذف ارز 4200 و گرانی نهاده های کشاورزی را دلیل افزایش قیمت میوه اعلام می کنند، برخی دلال ها را یکی از اصلی ترین دلایل گرانی می دانند، عده ای انبار کردن میوه توسط وزارت صمت را عامل گرانی های اخیر دانسته اند، افرادی هم صادرات را دلیل کاهش میوه و گرانی آن در بازار می دانند و گروهی هم نبود نظارت را یکی از دلایل گرانی میوه معرفی کرده اند. با این حال در گفت و گو با باغداران و مسئولان سعی کرده ایم دلیل گرانی میوه را در روزهای اخیر پیدا کنیم.
قیمت میوه در بازار
کمتر کسی باور می کرد که روزی برسد برای خرید چند عدد موز و پرتقال و سیب درآمد یک روزت را هزینه کنی اما قیمت این روزهای میوه باورنکردنی ها را تحقق بخشیده و حالا خرید چند قلم میوه بیش از 100 هزار تومان برای شما آب می خورد. اما بر اساس قیمت هایی که از بازار گرفتیم قیمت میوه های مختلف در بازار به این شرح است: هر کیلوگرم موز حدود ۵۰ هزار تومان، نارنگی بندری ۵۵ هزار تومان، سیب زرد ۲۶ هزار تومان و سیب قرمز ۲۷ هزار تومان، نارنگی ۲۹ هزار تومان ، پرتقال جنوب ۲۹ هزار تومان، کیوی ۱۷ هزار تومان، لیمو شیرین ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان و پرتقال تامسون ۱3 هزار و 5۰۰ تومان به فروش می رسد.
نقش صادرات در گرانی میوه
گفته می شودیکی از دلایل گرانی میوه، صادرات است. درباره این موضوع معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران از نگرانی ها درباره صادرات میوه این گونه اظهار کرده است: «در خصوص میوه نگرانی‌هایی داریم، چون اشکالی که وجود دارد همچنان صادرات میوه هنوز محدود نشده و الان قیمت برخی میوه‌ها به ویژه پرتقال در حال بالا رفتن است و به رغم این که چندبار هم تذکر داده ایم، عزیزان در تنظیم بازار کشور و وزارت جهاد، صادرات را هنوز محدود نکرده اند؛ یا باید صادرات محدود شود یا برای صادرات تعرفه و عوارض وضع کنند.» با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که صادرات میوه به دلایل ارزآوری که در برهه کنونی برای کشور دارد قابل توجیه است.
نقش گرانی نهاده های کشاورزی
یکی دیگر از دلایل گرانی میوه افزایش قیمت نهاده های کشاورزی مانند کود، سم و... اعلام شده است. اولا که الان فصل کود دهی و سم پاشی درختان سیب، پرتقال و نارنگی نیست که باعث افزایش قیمت این میوه های سردسیر شود و ثانیا در گفت و گوی ما با حسین حسن پور یکی از باغداران شهر ساری مشخص شد که باغداران میوه ها را با قیمت های بسیار پایین تر در اختیار دلالان قرار می دهند که این یعنی گرانی نهاده ها به گرانی اخیر میوه مربوط نمی شود چون در صورت گرانی نهاده باید میوه توسط باغدار با قیمت بالاتری به فروش می رسید.
حسن پور به خبرنگار ما درباره قیمت فروش میوه در سرِ زمین به دلال می گوید: «به دلیل این که ما جایی برای نگهداری میوه نداریم و همچنین به خاطر ترس از سرمازدگی میوه ها مجبوریم میوه ها را سریع تر جمع کنیم و به دلالان و انباردارها بفروشیم. ما نارنگی ژاپنی را کیلویی 2200 تومان، پرتقال تامسون را کیلویی بین 5500 تا 6 هزار تومان و پرتقال خونی را هم کیلویی 6 هزار تومان به آن ها می فروشیم.»البته این باغداردرباره قیمت میوه ها در سال گذشته می گوید:« نارنگی کیلویی هزار تومان ، پرتقال تامسون هزار تا 1500 و پرتقال خونی 1700 تومان بوده است.»
نقش دلال ها در گرانی میوه
همیشه یکی از متهمان ثابت گرانی میوه دلال ها بوده اند. چرخه معیوب توزیع میوه باعث شده به جای کشاورز که بیشترین زحمت را برای تولید میوه بر عهده دارد دلالان سود بیشتری را ببرند. البته تعداد بالای واسطه بین کشاورز و مصرف کننده هم به افزایش قیمت میوه کمک می کند. برای این منشور کافی است که این چرخه را بررسی کنیم. عباس محمدی ،یکی از جایگاه داران میادین میوه و تره بار درباره واسطه گری در بازار میوه می گوید: «انباردارها میوه را از کشاورز می خرند و در سردخانه ها نگهداری می کنند، سپس میوه ها به بنکداران میوه فرخته می شود و بنکداران میوه را به جایگاه داران در میادین میوه و تره بار می فروشند و بعد از آن خرده فروشان میوه را از جایگاه داران خریداری می کنند تا به دست خریدار برسانند.» نگاهی به این روند نشان می دهد که تا میوه از کشاورز به دست مصرف کننده برسد حداقل چهار واسطه را باید پشت سر بگذارد. با این حال ،معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره این که گرانی‌های اخیر در بازار میوه به دلال بازی و واسطه گری از باغ تا بازار بر می‌گردد، می گوید: «برخی مدعیان گرانی میوه، تفاوت قیمت تولید تا مصرف را به دلال بازی و واسطه گری ارتباط می‌دهند، درحالی که دلال و واسطه جزو زنجیره است و امکان حذف آن وجود ندارد و تنها باید آن را سامان دهی کرد چرا که یک عده تخصص این کار را دارند و سال‌ها در این زمینه کار کرده اند.»
نقش ذخیره سازی وزارت صمت
صحبت های یکی از اعضای هیئت مدیره اتحادیه بارفروشان درباره تاثیر قیمت گذاری وزارت صمت برای خرید میوه ذخیره شب عید هم فرضیه جدیدی رامطرح کرد. عضو هیئت مدیره اتحادیه بارفروشان در برنامه گفت و گوی ویژه خبری اظهار کرده: «امسال به ذخیره‌سازی اعتقادی نداشتیم و به عرضه و تقاضا معتقدیم با این حال وزارت صمت اول می‌خواست پرتقال را کیلویی 13 هزار تومان قیمت‌گذاری کند، اما با مشورت اتحادیه بارفروشان، مصوب شد که پرتقال را کیلویی 10 هزار و 500 تومان برای خرید اعلام کند.»
مدیرکل دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی هم درباره این اتفاق گفت: «امسال حدود چهار میلیون و 150 هزار تن سیب تولید و از این میزان حدود یک‌میلیون و 350هزار تن توسط وزارت صمت برای روز عید ذخیره‌سازی شده است.» داراب حسنی ، ذخیره سازی و صادرات را نسبت به میزان تولید ناچیز می داند و معتقد است که این میزان تاثیری بر بازار ندارد. با این حال ،برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به ماندگاری کرونا و کاهش دید و بازدیدها در عید نیازی به ذخیره سازی میوه وجود ندارد.
ضعف نظارت
به هر حال بازار میوه از تعادل قیمتی خارج شده و به نظر می رسد عده ای با به هم زدن نسبت عرضه و تقاضا قصد گران فروشی را دارند. تفاوت قیمت میوه از باغ تا خرده فروشی تا 200 درصد، نبود نظارت کافی در این چرخه را نشان می دهد که وجودش می تواند در کاهش قیمت ها تاثیر به سزایی داشته باشد. به نظر می رسد غفلت سازمان های نظارتی در این امر باعث شده برخی دلالان و واسطه ها کنترل بازار را در دست بگیرند و باعث شوند یکی دیگر از کالاهای مورد نیاز و مصرفی خانواده ها از سبد آن ها حذف شود. شاید عرضه مستقیم میوه به مصرف کننده بدون دخالت دلالان و ایجاد بازارچه های محله توسط شهرداری ها راهکار مناسبی باشد که می تواند تا حدودی تب افزایش قیمت میوه را کاهش دهد.
گلایه از مسئولان
به نظر می رسد با توجه به شرایط بحرانی اقتصاد و تورم حاکم بر جامعه مردم باید به نخوردن، نپوشیدن و درمان نشدن عادت کنند چرا که معمولا مسئولان اجرایی کشور پاسخی برای این گرانی های افسار گسیخته ندارند و متاسفانه نه با این حجم از گرانی ها کسی استعفا می کند و نه مسئولی کنترل بازار را به دست می گیرد، تنها به جای تلاش برای کنترل اوضاع از مردم می خواهند برای پایین آمدن قیمت ها دعا کنند و مدعی اند قیمت ها دست خداست. با این حال از مسئولان اجرایی کشور می خواهیم دوران خدمت را تمام شده ندانند و در این چند ماه باقی مانده برای کنترل اوضاع تلاش شان را چند برابر کنند شاید روزهای بهتری در پیش رو رقم بخورد.