اولین بار نیست که دولت برای بازسازی شهرهای آسیب‌دیده کشورهای مختلف بویژه کشورهای همسایه و منطقه اعلام آمادگی کرده است. این البته یکی از روش برای دستیابی به درآمدهای ارزی از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی و نیروی کار محسوب می‌شود. بسیاری از کشورها برای احیای کشورهای آسیب‌دیده از جنگ یا حوادث طبیعی اعلام آمادگی می‌کنند و ایران هم با توجه به نفوذ منطقه‌ای که دارد می‌خواهد سهمی از این فرصت را داشته باشد و برای همین هم در مقاطع مختلف به دیگر کشورها این پیشنهاد را داده است. شاید این فرصتی برای حضور قوی‌تر ایران در کشورهای همسایه باشد، اما در شرایطی که مشکلات برخی مناطق کشور خودمان بعضا دست کمی از مناطق جنگزده این کشورها ندارد، طبیعی است که مردم انتظار داشته باشند دولت بیش از آنکه از بازسازی کشورهای دیگر سخن بگوید به فکر بازسازی مناطق محروم داخل کشور باشد.
بازسازی مدارس سوریه، اولویت ایران
یکی از نمونه‌های بازر در اعلام آمادگی مسئولان ایران در بازسازی در کشورهای دیگر که جنجال زیادی هم به پا کرد این بود که محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، در سفری به سوریه از کمک ایران به بازسازی مدارس در این کشور خبر داد. این گفته وزیر، واکنش منفی گسترده‌ای را در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد.
واکنش منفی به سخنان وزیر از آنجایی شدت گرفت که یک روز پیش از آغاز سفر حاجی میرزایی و هیات همراه به سوریه، خبرگزاری تسنیم نوشته بود: «کانکس‌ها یا مدارس فرسوده‌ای که پیش از آمدن سیل در دشتیاری سیستان و بلوچستان، مکانی برای تحصیل دانش‌آموزان و البته تهدیدی برای جان بچه‌ها بود، با آمدن سیل و انباشت گل‌ولای، دیگر قابل استفاده نیست.» به نوشته تسنیم، طبق گفته‌های مهرالله رخشانی‌مهر، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور ۳۴۲ مدرسه در سیل سیستان و بلوچستان غیرقابل استفاده و نیازمند تعمیرات اساسی است و بازسازی آنها مساعدت و همت خیران نیکوکار مدرسه‌ساز را می‌طلبد.»
دو روز پیش از آن نیز پیروز حناچی، شهردار تهران، در یک همایش گفته بود که در تهران ایمنی ۸۲۷ مدرسه از نظر حوادث «در وضعیت قرمز است.» در همان روز، محسن‌هاشمی، رئیس شورای شهر تهران نیز با بیان این که «۴۰۰۰ مدرسه در تهران وجود دارد که حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد این مدارس وضعیت خوبی ندارند»، گفته بود: «دولت دچار بحران مالی است و به همین دلیل در تهران کمتر هزینه کرده است.» پیشتر و به دنبال وقوع زمین‌لرزه در استان کرمانشاه که بر اثر آن ۸۰ مدرسه به‌طور کامل تخریب شد، مسئولان از ایمن نبودن یک سوم مدارس در ایران خبر دادند.
حضور ایران در سوریه برای بازسازی
کمک به بازسازی کشورهایی که درگیر جنگ بوده‌اند و حالا نیازمند حمایت سایر کشورها برای توسعه مجدد هستند طبیعی است؛ سوریه مدت زمان زیادی را درگیر جنگ داخلی بوده و در این مدت زیرساخت و روساخت‌های آن تقریبا تخریب شده است، این وضعیت فرصتی برای ایران در صادرات خدمات فنی و مهندسی و کسب درآمدهای ارزی است. در همین راستا هم امیر حاتمی، وزیر دفاع که برای دیداری به سوریه رفته است، در یک کنفرانس خبری مشترک با همتای سوری خود، آمادگی ایران را برای شرکت در بازسازی سوریه اعلام کرد.
حمید زادبوم، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت هم کمک به بازسازی کشورهایی مثل سوریه و عراق را «یک وظیفه شرعی» دانست و گفته بود: «ایران آمادگی این بازسازی را دارد و کشورهایی که نیاز به بازسازی، راه‌سازی و سدسازی و دریافت خدمات از ایران دارند ما این پتانسیل را داریم و قادر به کمک هستیم.»
این درحالیست که برخی رسانه‌های کشور پیشتر هشدار داده بودند که روسیه در موضوع بازسازی سوریه ایران را دور زده است. سایت تابناک، نزدیک به محسن رضایی در تاریخ ۲۷ دیماه ۹۶ نوشت: «بنا بر توافق صورت گرفته بین دولت‌های روسیه و سوریه، تا حدودی ایران و شرکت‌های ایرانی از فرایند بازسازی و سرمایه‌گذاری در این کشور کنار گذاشته شده‌اند و حتی در بخش‌هایی، کنسرسیومی بین دولت روسیه و سوریه تشکیل شده است و اگر ایران بخواهد در فرایند بازسازی سوریه شرکت کند، باید با روس‌ها وارد مذاکره شود.»
مشارکت در بازسازی یمن
یمن نیز یکی از کشورهایی است که سال‌هاست با جنگ ائتلاف عربی صهیونیستی به رهبری عربستان سعودی آماج حملات نظامی بوده است. این کشور هم در سال‌های جنگ با آسیب‌های زیادی مواجه شده است. به همین جهت حسن ایرلو، سفیر ایران در یمن، از آمادگی کشورمان برای همکاری با صنعاء در خصوص بازسازی ویرانی‌های یمن سخن گفت.
چراغی که به خانه رواست...
اگرچه معقول است از فرصت بازسازی کشورهای جنگزده برای افزایش نفوذ منطقه ای و همچنین صدور خدمات فنی و مهندسی استفاده کنیم، اما زمانیکه مردم، عقب ماندگی در شهرهای مختلف کشور خودمان را می‌بینند که هیچ سازمان و ارگانی برای بازسازی آنها اعلام آمادگی نمی‌کند، دچار دوگانگی می‌شوند. این دوگانگی از آنجا ناشی می شود که چرا مسئولان کشور با این همه توانایی که برای بازسازی در کشورها دارند، برای بازسازی منطق محروم ایران اقدامی نمی‌کنند!؟ در واقع سوال اصلی این است که چرا دولت در مورد بازسازی مناطق جنگزده کشورمان در برخی شهرهای خوزستان و مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان چنین تصمیماتی را نمی‌گیرد؟
ایران کشوری پهناور است ولی همه شهرهای آن مانند تهران یا برخی از شهرها، توسعه نیافته و پیشرفت نکردند. بسیاری از مناطق کشور امروز دچار مشکلات عدم توسعه شهری هستند که همیشه در صف آخر تخصیص اعتبارات قرار می‌گیرند. این انتظار وجود دارد که دولت قبل از اعلام آمادگی برای بازسازی سایر کشورها، نگاهی هم به داخل داشته باشد. طبیعی است که باحجم بالای مشکلات در مناطق محروم، مردم در مقابل اینگونه اعلام آمادگی‌ها توسط مسئولان واکنش نشان دهند.
محمد سیاح