مطابق آمار حدود 90درصد قراردادهای کار موقت هستند. بروز قرارداهای موقت و سفید امضا در بازار کار باعث بروزتخلفاتی در پرداخت عیدی و پاداش پایان سال شده است. کارگرانی که قراردادهای سفید امضا دارند یا حتی قرارداد ندارند هم مشمول عیدی می شوند و در صورت تخلف می توانند از کارفرما شکایت کنند. متأسفانه با نوسات اقتصادی و مشکلات متعدد در بازار کار شاهد هستیم که برخی کارفرمایان پیشنهاد دستمزد توافقی را مطرح می کنند, اما بازار بیکاری و مشکلات متعدد در بازار کار باعث شده است که کارگران برای جلوگیری از اخراج نشدن هرگونه پیشنهادی را قبول می کنند. یعنی اگر از سوی کارفرما به آنها پیشنهاد حقوق توافقی داده شود, کارگران از ترس بیکاری قبول میکنند.

وجود حقوق توافقی در بازار کار باعث شده است که برخی کارفرمایان هوس عیدی توافقی کنند. در بازار کار ایران عمده قرارداد‌ها موقت و حتی سفید امضا هستند. درصدی از کارگران حتی قرارداد ندارند و شفاهاً توافق کرده‌اند کار کنند و دستمزدی بگیرند. ناآگاهی برخی کارگران و ترس آنها از اخراج باعث می‌شود پیگیر حقوق خود نباشند. آنها فکر می‌کنند چون قرارداد مشخصی ندارند، عیدی هم ندارند یا می‌ترسند چنین چیزی را مطرح و پیگیری کنند. برخی کارگران نیز وقتی عیدی را مطالبه می‌کنند, با پیشنهاد دریافت عیدی توافقی مواجه می‌شوند. بر اساس قانون هر کارگری چه قرارداد داشته باشد و چه نداشته باشد, مشمول قانون کار و به این شکل مشمول عیدی است. کارگران باید این حق را پیگیری کنند و دولت و تشکل‌های کارگری باید حامی آنها باشند تا کارفرمایان به بهانه پیگیری حقوق، دست به تعدیل نیرو نزنند.

 *پرداخت عیدی قانون دارد

 فتح الله بیات, رئیس اتحادیه کارگری قراردادی درباره کارگران قراردادی و عیدی آنها می گوید:پرداختی عیدی و پاداش پایان سال برای همه افرادی که قرارداددارند مشخص است. تعداد کارگرانی که قرارداد سفید امضا دارند یا اصلاً‌به صورت توافق شفاهی کار می کنند زیاد است,ممکن است این افراد در دریافت عیدی و پاداش پایان سال دچار مشکل شوند, اما بی قراردادها هم مشمول قانون کار هستند.رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی ایران درباره اینکه بسیاری از کارگرانی که قرارداد ندارند یا قرارداد‌هایشان سفید امضاست، از ترس اخراج شکایت نمی‌کنند و از حقوق خود می‌گذرند، گفت: بسیاری از کارگران از ترس اخراج تن به اقدامات غیرقانونی کارفرمایان می دهند. معمولاً اینطور است که وقتی کار به اتمام رسید یا کارگر با کارفرما به مشکل برخورد، این دسته از کارگران شکایت می‌کنند. در این صورت آنها می‌توانند تمامی حقوق تضییع شده خود، عیدی و پاداش پایان سال، سنوات و حتی سنواتی را که قبلاً پرداخت شده و علی‌الحساب محسوب می‌شود، پیگیری کنند.

بیات درباره اینکه رای شورای حل اختلاف برای آن دسته از کارگرانی که حق و حقوشان اینگونه ضایع شده است چیست گفت:موارد اختلاف بررسی می‌شود و قاعدتاً باید مستنداتی وجود داشته باشد. بر این اساس کارگرانی که به هر دلیل به ساز‌و‌کار‌های غیر قانونی تن داده‌اند باید در طول کار خود مستنداتی مبنی بر اینکه کجا کار می‌کرده‌اند، دریافتی‌شان چقدر بوده و ... جمع آوری کنند. برای مثال پرداختی‌ها خود مشخص‌کننده این است که فرد کجا مشغول بوده است. این مستندات را باید جمع کرد تا در صورت لزوم در شورای حل اختلاف ارائه داد.وی با بیان اینکه چیزی به اسم عیدی توافقی وجود ندارد گفت: قانون تکلیف را هم برای کارگران و هم کارفرمایان مشخص کرده است. حتی آن دسته از کارگرانی که امضا کرده اند که عیدی خود را کامل دریافت کرده اند می توانند حقوق خود را پیگری کنند.

بیات بابیان اینکه اغلب کارفرمایان عیدی را در ماه های بهمن و نهایتاً‌اسفند پرداخت می کنند گفت:برخی از کارفرمایان هم هستند که عیدی را با تأخیر پرداخت می کنند که این کار تضییع حقوق کارگران است. بسیاری از کارگران حقوق حداقلی دریافت می کنند و دستشان خالی است. کارفرمایان بهتر است قبل از فرا رسیدن اسفند ماه عیدی کارگران را پرداخت کنند.