صفحات شبکه‌های مجازی پر شده از عکس‌های تهران که زیر حجم آلودگی گم شده است و یک تنفس سالم پاک به آرزویی برای ساکنانش بدل شده است.
تشدید مصوبات تکراری
سال هاست که با بالا رفتن عدد شاخص آلایندگی، مسئولان در رده‌های مختلف به یاد مضرات آلودگی و تاثیرش بر سلامت بدن می‌افتند و سخنرانی‌های متعددی در این خصوص قرائت می‌کنند، اما بعد از مدتی با پایین آمدن شاخص‌ها دوباره روز از نو روزی از نو! این بار، اما داستان آلودگی هوای تهران با ادغام در ویروس کرونا، طولانی شده و علت بروز آن نیز تغییر کرده است و مسئولان در مواجهه با آن ناتوان جلوه می‌کنند چراکه هر روز عدد آلایندگی بالاتر می‌رود و خبری هم از نجات دهنده همیشگی یعنی باد وباران نیست؛ هوا آنقدر آلوده است که با وجود تداوم آلایندگی‌ها کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوای تهران به ریاست انوشیروان محسنی بندپی - استاندار تهران - و دبیری سعید محمودی - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران - با حضور سایر اعضای کارگروه در استانداری تهران با صبوری تشکیل جلسه داد و نه تنها نتوانست برای برگزاری دربی پایتخت تکلیفی روشن کند، بلکه باز هم بر مصوباتی تکراری همچون "تشدید برخورد با خودرو‌های دودزا و فاقد معاینه فنی و موتورسیکلت‌های آلاینده و ممنوعیت تردد کامیون‌های با عمر بالای ۲۰ سال از سوی پلیس راهور" تاکید کرد.
هوا آنقدر آلوده است که دکتر عباس شاهسونی رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تاکید می‌کند: عموم مردم به خصوص گروه‌های حساس از تردد غیرضروری در سطح شهر خودداری کنند و با توجه به ارتباط افزایش غلظت آلاینده‌های هوا به خصوص غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و میزان ابتلا و مرگ ناشی از کووید ۱۹، از عموم مردم به خصوص گروه‌های حساس مانند، بیماران قلبی، ریوی، زنان باردار، سالمندان، کودکان، بیماران مبتلا به دیابت و آسم درخواست می‌شود که از تردد در فضای آزاد اجتناب کنند.
گازوئیل سوزی برخی نیروگاه‌ها
با افزایش آلایندگی هوای تهران آنهم در شرایط نیمه تعطیل، کمیسیون اصل ۹۰ نیز وارد میدان شد و با برگزاری جلسه‌ای با حضور همه دستگاه‌های ذی نفع موضوع آلودگی هوا را بررسی می‌کنند، به گونه‌ای که نصرالله پژمان فر رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس با بیان اینکه نظارت بر آلودگی هوا و مسئولیت در قبال تنفس شهروندان متولی‌های خاص دارد، می‌گوید: به نظرم سازمان برنامه و بودجه وظیفه بسیار مهمی در این زمینه دارد و گزارش‌های ما نشان می‌دهد که بعضی نیروگاه‌ها از گازوئیلی استفاده می‌کنند که از مازوت بدتر است. آقای نوبخت معتقد است دستگاه‌ها مشکل دارند. دستگاه‌ها برای تکالیفشان اعتبار تعیین نکرده و به ما ابلاغ نمی‌کنند.
در این میان اعضای شورای شهر به عنوان نماینده مردم تنها به بیان تذکر، گلایه و گاهی نامه نگاری اکتفا کرده و گهگاهی با بالا رفتن شاخص‌ها آن‌ها هم تذکراتی به مسئولان می‌دهند، بگونه‌ای که در ابتدا محسن هاشمی در جلسه شورای شهر تهران در سخنانی کوتاه با اشاره به وضعیت آلودگی هوا در تهران می‌گوید: آلودگی هوا در تهران استمرار دارد و این نشان می‌دهد که باید کار‌های ویژه تری صورت بگیرد که هنوز انجام نگرفته است.
درخواست از دادستان برای ارائه تخلفات آلودگی هوا
همچنین آرش حسینی میلانی رییس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران از نمایندگان مجلس خواست مکانیزمی برای تخصیص منابع درآمدی ناشی از جرایم رانندگی به کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهر‌ها ایجاد کند و می‌گوید: دادستان کل کشور از شورا‌های شهر سراسر کشور خواسته‌اند اگر اطلاعاتی مربوط به تخلفات آلودگی هوا و مازوت‌سوزی وجود دارد، ارائه کنند. این مسئله مستلزم آن است که به اطلاعات دقیق انتشار آلودگی و منابع اصلی آلایندگی یعنی دودکش صنایع و نیروگاه‌ها دسترسی وجود داشته باشد و این اطلاعات به شکل سیستماتیک توسط سازمان حفاظت از محیط‌زیست ثبت و نگهداری می‌شود و چنانچه به این اطلاعات دسترسی وجود داشته باشد، شورا‌ها می‌توانند به طرح دعوا‌های محیط‌زیستی در قوه قضائیه اقدام کنند.
وی با اشاره به برگزاری مسابقه دربی روز گذشته در هوای آلوده تهران می‌افزاید: با توجه به تبصره ۳ ماده ۳ قانون هوای پاک، وقتی آلودگی هوا در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد، مسابقات ورزشی نباید برگزار شوند. جان این ۲۲ نفر برای ما بسیار مهم است. آن‌ها ۹۰ دقیقه در هوای آلوده دویده و جنگیدند و من از سازمان لیگ بسیار گلایه دارم. باید همگی به قانون هوای پاک احترام گذاشته و آن را رعایت کنیم، نه آنکه آن را نقض کنیم.
ورود کمیسیون اصل ۹۰ به آلودگی هوا
حسینی میلانی با تشکر از برگزاری جلسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس درباره آلودگی هوا تاکید می‌کند: در این جلسه دستگاه‌هایی که در حوزه آلودگی هوا مسئولیت دارند، فراخوانده شدند و شهرداری تهران نیز در این جلسه حضور داشته است. گویا قرار است این جلسات به صورت ماهانه در بحث آلودگی هوا ادامه یابد که در این باره از مجلس تشکر می‌کنم. بهاره آروین رئیس کمیته شفافیت شورای شهر نیز با اشاره به وضعیت آلودگی هوای تهران با بیان اینکه آلودگی هوا تنها معضل این شهر است که مستقیم و بی‌واسطه سلامت و جان شهروندان را هدف می‌گیرد و هر نوع راه‌حل فردی هم در برابر آن بی‌ثمر است، می‌گوید: مساله‌ای که جز از طریق سیاست‌گذاری جامع‌نگر و پیگیرانه قابل حل نخواهد بود.
کسی پاسخگوی نفس به شماره افتاده شهروندان نیست
وی ادامه می‌دهد: در تمام سه سال گذشته، ترافیک و آلودگی هوا، نه فقط اولویت‌دارترین مساله از دیدگاه شهروندان تهرانی؛ بلکه اولویت‌دارترین موضوع برای تمام تلاش‌ها و پیگیری‌های ما اعضای پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران بوده است؛ از پیگیری‌های مستمر و بی‌وقفه برای وصول اعتبارات مترو و تجهیز و گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی گرفته تا سیاست‌گذاری‌های معطوف به کاهش ترافیک و آلودگی هوا از طریق هزینه‌زا کردن استفاده غیرضروری از خودروی شخصی، اما امروز آلودگی هوا از هر زمان دیگری شدیدتر است.
آروین تصریح می‌کند: درحالیکه به دلیل شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا، شهر نیمه‌تعطیل است، مدارس و دانشگاه‌ها به شکل مجازی فعالند، همایش‌ها و جلسات و رویداد‌ها یا لغو شده‌اند یا به صورت مجازی برگزار می‌شوند، اولویت کار در بخش دولتی و خصوصی با دورکاری است و خلاصه عبور و مرور در شهر به حداقل رسیده است، اما آلودگی هوا از هر زمان دیگری شدیدتر است. چرا و چگونه چنین شده است؟ وی به تعطیلی مدارس و دانشگاه و برخی مشاغل در تهران اشاره می‌کند و با تاکید بر اینکه شهر نیمه تعطیل است، اما هوا از هر زمان دیگری آلوده‌تر است، ادامه می‌دهد: دی‌اکسید گوگرد پس از سال‌ها به شهر بازگشته است؛ آن هم با شدتی عجیب و باورناپذیر. چرا و چگونه چنین شده است؟ هیچ‌کس پاسخگو نیست، هیچ پاسخ صریح و شفافی داده نمی‌شود. جسته و گریخته شنیده می‌شود در نیروگاه‌ها و صنایع اطراف شهر‌ها مازوت می‌سوزانند یا گازوییل غیراستاندارد و با درجه گوگرد بالا. این‌ها تکذیب می‌شود، تایید می‌شود، نفس شهروندان روز به روز تنگ‌تر می‌شود و واقعیت در هاله‌ای تیره و کدر از تایید و تکذیب‌های مدام پنهان می‌شود.
وی با بیان اینکه نفس شهروندان به شماره افتاده است و هیچ‌کس پاسخگوی علت اصلی و واقعی این حجم از آلودگی هوای شهر‌ها نیست، می‌گوید: برای سالیان متمادی، تردد شهروندان با خودروی شخصی در سطح شهر، عامل اصلی آلودگی هوای پایتخت شناخته می‌شد و بار اصلی کاهش آلودگی هوا بر دوش آن‌ها گذاشته می‌شد، حالا شهر نیمه تعطیل است و مقایسه ترافیک خیابان‌ها با سال‌های گذشته نشان می‌دهد که حجم خودرو‌های شخصی در معابر اگر کمتر نشده باشد، بیشتر هم نشده است. هوا، اما بسیار آلوده‌تر است. عجیب آنکه باز هم مقصر مردم دانسته می‌شوند که با مصرف بالای برق و گاز، نیروگاه‌ها را ناگزیر از مازوت‌سوزی کرده‌اند!
آروین ادامه می‌دهد: در تاریکی و تیرگی حاصل از عدم شفافیت، جای قاضی و متهم عوض می‌شود. مردم که باید قضاوت‌گر عملکرد دولتمردان در مدیریت شرایط باشند می‌شوند متهم ردیف اول که گاز و برق کمتر مصرف کنید تا مازوت سوزانده نشود! درحالیکه هیچ‌کس نمی‌گوید مصرف‌کنندگان اصلی و بزرگ گاز و برق در کشور صنایع هستند و فیش برق و گاز ساختمان‌های عریض و طویل دولتی چندین برابر فیش‌های خانگی شهروندان است. در تاریکی و تیرگی حاصل از عدم شفافیت، دولت از زیر بار مسئولیت‌های مسلّمش شانه خالی می‌کند و باز هم همه بار حل مسایل به دوش مردم گذاشته می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: ما نمایندگان مردم نیز مانند موکلین‌مان خشمگینیم و مستاصل، هیچ‌کس پاسخ درستی نمی‌دهد. یکی از مسئولین چیزی می‌گوید و دیگری تکذیب می‌کند. در این آلودگی تاریک که چشم چشم را نمی‌بیند شفافیت کم‌هزینه‌ترین و ممکن‌ترین راهی است که اندکی از این حجم از تیرگی و آلودگی فشرده کم می‌کند.