اوایل شهریور امسال، ثبت‌نام این طرح از استان کرمان آغاز شده بود. وزیر راه و شهرسازی در مراسم آغاز احداث عملیات اجرایی ۱۱۰ هزار واحد مسکونی در پنجم شهریورماه امسال عنوان کرده بود: «تلاش کرده‌ایم تا امید به خانه‌دار شدن مردم را در کلانشهرها به زیر ۱۰ سال و در سایر شهرها به کمتر از ۳ سال برسانیم. »به گفته محمد اسلامی، «حجم سرمایه‌گذاری مسکن در طرح اقدام ملی، ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است که این میزان سرمایه‌گذاری ۱۳۰ هزار اشتغال پایدار ایجاد می‌کند و متاثر از این تحرک و اراده سایر ظرفیت‌ها به مدار می‌آیند و ساخت و ساز رونق می‌گیرد. »
در طرح اقدام ملی رونق تولید مسکن تولید ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در دستور کار است که از این تعداد تولید ۲۰۰ هزار واحد آن به عهده شرکت عمران شهرهای جدید، تولید ۱۰۰ هزار واحد به‌عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و تولید ۱۰۰ هزار واحد آن در بافت فرسوده شهری و به عهده شرکت بازآفرینی شهری است.آن‌طور که از گزارش‌ها برمی‌آید، این ۴۰۰ هزار واحد مسکونی، ویژه اقشار متوسط و پایین جامعه است. زیربنای این منازل بین ۸۰ تا ۱۲۰ متر است و بنا به گفته مقامات دولتی، به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که جامعه هدف با درآمد اندک و متوسط را تحت پوشش قرار دهد.
وزیر راه و شهرسازی در این خصوص گفته است: «طرح ملی مسکن با هدف خانه دار کردن ۶ دهک جامعه طراحی و در حال عملیاتی شدن است. تولید مسکن برای دهک‌های یک و دو که توسط نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی صورت می‌گیرد که در این رابطه وزارت راه به میزان گسترده زمین ارائه کرده است. » اسلامی متذکر شده است: «همچنین در طرح ملی مسکن دهک‌های ۳، ۴، ۵ و ۶ به صورت ویژه دیده شده‌اند. در شرایط کنونی روند ثبت‌نام برای متقاضایان از استان کرمان به صورت پایلوت آغاز شده و متقاضیان در شهرهای این استان به جزء مرکز آن ثبت نام کرده‌اند، حال وزارت راه روند بررسی این تقاضاها را کلید زده است. » به گفته وی، «متقاضیان می توانند خود زمین ارائه کرده و از حمایت‌های تسهیلاتی دولت برخوردار شوند و یا این‌که دولت، اراضی را برای تولید مسکن واگذار و توسط بخش خصوصی مساکن مورد نظر ساخته و به مردم فروخته خواهد شد. »
نحوه واگذاری خانه‌ها
مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن درباره نحوه واگذاری مسکن‌های طرح اقدام ملی گفته است: «فقط کسانی می‌توانند در طرح اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کنند که فرم (ج) آنها سبز باشد. » براساس فرم (ج) هر فردی می‌تواند یک‌بار از امکانات دولتی برای خانه‌دار شدن استفاده کند و کسانی که فرم (ج) آنها قرمز باشد، بدین معنا است که قبلا از این امکانات استفاده کرده‌اند.به گفته علی نبیان، «تمامی افرادی که در صندوق پس‌انداز یکم مسکن برای دریافت تسهیلات خرید خانه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌توانند در طرح اقدام ملی صاحبخانه شوند. بر این اساس، وی از انعقاد تفاهم‌نامه با بانک مسکن برای انتقال وام صندوق پست‌انداز یکم (خانه اولی‌ها) به طرح‌های مشارکتی ساخت خانه خبر داده و گفته است: «متقاضیان دریافت تسهیلات از این صندوق، وام خود را در اختیار ساخت خانه در طرح اقدام ملی قرار می‌دهند. »
گزارش‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر بیش از ۳۵۰ هزار خانه اولی در صندوق پس‌انداز مسکن یکم، ثبت‌نام و افتتاح حساب کرده‌اند که زوج‌های جوان فاقد مسکن ملکی محسوب می‌شوند. در کنار این آمار، سالانه بیش از ۴۰۰ هزار ازدواج در کشور صورت می‌گیرد که بخش زیادی از آنها مجبور هستند در سال‌های اولیه زندگی خود، اجاره‌نشین باشند تا به مرور زمان و برای دوره طولانی، به لحاظ مالی بتوانند برای خرید مسکن توانمند شوند.
چگونگی تامین اعتبار طرح ملی مسکن
ابوالقاسم رحیمی‌انارکی، مدیرعامل بانک مسکن درخصوص طرح اقدام ملی مسکن و چگونگی تامین اعتبار برای اجرای این طرح، گفته است: «بانک مسکن از ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طرح اقدام ملی، پرداخت تسهیلات به ۲۴۰ هزار واحد را تقبل کرده است که در این زمینه بخشی از تامین اعتبارات از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم انجام می‌شود. » به گفته وی، «هم‌اکنون بیش از ۳۵۰ هزار فقره حساب صندوق پس‌انداز مسکن یکم وجود دارد که حداقل‌ها را رعایت کرده‌اند. »رحیمی‌انارکی همچنین توضیح داده است: «بخش دیگری از تامین اعتبار طرح اقدام ملی مسکن را از محل اقساط وصولی بانک که پیش‌بینی کرده‌ایم امسال رقم قابل‌توجهی باشد انجام می‌شود. »
آغاز ثبت‌نام مسکن ملی در ۱۰ استان
در این شرایط، محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی با یادآوری این‌که ثبت‌نام اولیه مسکن ملی در شهر کرمان برای تست سامانه انجام شده، خبر داده است: «تمام مشکلات و نواقص موجود در سامانه برای ثبت‌نام برطرف شده است. » به گفته وی، «نام‌نویسی از متقاضیان مسکن ملی در ۱۰ استان کشور از آبان ماه سال جاری آغاز می‌شود و به‌مرور استان‌های دیگر با فراهم شدن شرایط لازم در پروسه ثبت‌نام قرار می‌گیرند. » محمودزاده با ذکر این نکته که طبق قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن متقاضیان ثبت‌نام مسکن ملی باید دارای چهار شرط اصلی باشند، تصریح کرده است: «تاهل، فاقد مالکیت خصوصی، عدم استفاده از امکانات دولتی از قبیل زمین، آپارتمان یا تسهیلات ویژه یارانه‌دار و داشتن سابقه سکونت در شهر مورد تقاضا از جمله این شرایط است. »
سرپرست معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی با تاکید بر این‌که امکان ثبت‌نام افراد دارای سابقه مالکیت در طرح ملی مسکن وجود ندارد، عنوان کرده است: «برای متقاضیان دارای موارد خاص مکانیزمی برای بررسی این موارد در حال طراحی است، اما اولویت با کسانی است که چهار شرط اصلی را داشته باشند. » وی تاکید کرده است: «تلاش ما این است تا قبل از بهمن ماه سال جاری فرآیند ثبت‌نام در تمامی استان‌های کشور صورت گیرد. »
خبر خوش برای بازار مسکن
در این میان، پس از افزایش شدید قیمت مسکن از ابتدای سال ۹۷ به دنبال جهش نرخ ارز، مدتی است که بازار مسکن روند کاهشی در پیش گرفته؛ نکته‌ای که حسام عقبایی، نایب رییس اتحادیه مشاوران املاک نیز در چند روز گذشته به آن اشاره کرده است.به گفته وی، «خبر خوشی برای مردم داریم؛ طی ماه‌های اخیر و پس از جهش قیمت در بخش مسکن، سمت و سوی بازار مسکن از منظر قیمت نزولی شده و همچنان با این رویه پیش می‌رود.» عقبایی با یادآوری این‌که از ابتدای سال گذشته تا اواسط تیرماه امسال بازار مسکن درگیر رکود تورمی بود، افزوده است: «افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی قیمت‌ها در بازه مورد اشاره به میزانی پیشرفت کرد که در نهایت باعث کاهش ۸۹ درصدی معاملات در تابستان امسال شد؛ اتفاقی که در ربع قرن اخیر در بازار مسکن ایران سابقه نداشته است. »
نایب رییس اتحادیه مشاوران املاک با بیان این‌که قیمت واحدهای متراژ بالا حدود ۴۰ درصد در شهرهای بزرگ کاهش یافته، متذکر شده است: «پیش‌بینی ما این بود که روند کاهش قیمت‌ها از نیمه دوم سال آغاز شود، اما از اوایل شهریور امسال کاهش نرخ‌ها در بازار مسکن شروع شد. » او تاکید کرده است: «در واحدهای مسکونی جنوب تهران شاهد کاهش حداقل ۳۰ درصد قیمت‌ها بوده‌ایم؛ به عنوان مثال قیمت واحدی که تا پیش از تیرماه ۷۵۰ میلیون تومان معامله می‌شد، الان به حدود ۵۰۰ میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. »
سیگنال مثبت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی به بازار
فرج‌الله رجبی، عضو کمیسیون عمران مجلس اعتقاد دارد «آغاز برنامه‌های مسکنی وزارت راه و شهرسازی و گلنگ‌زنی ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی سیگنال مثبتی در بازار بوده است. » به گفته وی، «این اقدام دولت در فضای عمومی و جو حاکم در بازار مسکن بی‌تاثیر نبود و قشر مخاطب این برنامه را به صاحبخانه شدن امیدوار کرد. » وی تاکید کرده است: «به طور قطع اثر واقعی این اقدام به تدریج در بازار نمایان می‌شود و می‌تواند تاثیر بیشتری در جهت آرامش و ثبات بازار داشته باشد. » رجبی با بیان این‌که تمام دستگاه‌های مربوطه به صورت یکپارچه بر روی تحقق برنامه ساخت مسکن در قالب طرح اقدام ملی متمرکز شده‌اند، عنوان کرده است: «پیش از این دستگاه‌های مختلف به صورت جزیره‌ای اقدامات خود را در بخش مسکن انجام می‌دادند اما امروز تمام سازمان‌های دولتی، غیردولتی و نهادها به دنبال تحقق یک برنامه واحد هستند. » این عضو کمیسیون عمران تاکید کرده است: «مجموعه شواهد نشان می‌دهد که افت قیمت مسکن در بازار مقطعی و موقتی نیست و این روند ادامه خواهد داشت. »