اقدام برای مسکن در سطح ملی

طرح اقدام ملی، جدیدترین برنامه سیاستگذاران بخش مسکن برای تولید و عرضه واحدهای مسکونی است. بر اساس این طرح 400 هزار واحد مسکن تا دو سال آینده ساخته می‌شود. بر اساس تقسیم‌بندی صورت گرفته از 400 هزار مسکن 200 هزار سهم شهرهای جدید، 100 هزار سهم بنیاد مسکن و 100 هزار نیز سهم طرح بازآفرینی شهری یا همان نوسازی بافت‌های فرسوده است. با شروع ثبت‌نام متقاضیان 100 هزار مسکن که اجرای آن توسط بنیاد مسکن خواهد بود، ثبت‌نام برای مسکن در طرح اقدام ملی به‌صورت رسمی شروع شده است. بر اساس برنامه‌ای که بنیاد مسکن طرح‌ریزی کرده است ثبت‌نام از شهر کرمان به‌عنوان شهر پایلوت از ششم شهریور شروع شد و تا 5 روز ادامه دارد.

ثبت‌نام منطقه‌ای

 اباذر جابری، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحقیقات حوزه مسکن شهری بنیاد در پاسخ به این سؤال که شروع ثبت‌نام در شهرهای دیگر از چه زمانی خواهد بود؟ گفت: مدت زمان اجرای ثبت‌نام پایلوت 5 روز است و بعد از آن نتایج را بررسی می‌کنیم و بر اساس آن تصمیم‌گیری خواهد شد که استان یا استان‌های بعدی کدام خواهند بود. البته به جهت اینکه نمی‌خواهیم بار ترافیکی در زمان ثبت‌نام سنگین شود، ممکن است مراحل بعد ثبت‌نام را به‌صورت منطقه‌ای اجرا کنیم یعنی چند استان در قالب یک منطقه تعریف شود.

اهمیت تعداد درخواست‌ها

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحقیقات مسکن بنیاد مسکن تعداد متقاضیان را در آغاز ثبت‌نام به‌صورت عمومی مهم دانست و گفت: هنوز مشخص نشده است بعد از کرمان ثبت‌نام از کدام منطقه یا استان شروع شود، ما منتظر نتایج طرح پایلوت هستیم تا مشخص شود استقبال متقاضیان چگونه است. در استان کرمان 70 نقطه شهری در طرح ساخت 100 هزار مسکن مشخص شده‌اند. چون بر اساس داده‌های آمار سهمیه هر استان را تعیین می‌کنیم بعد از اتمام طرح پایلوت مشخص می‌شود که سهمیه تعیین شده مناسب، زیاد یا کم بوده است. اگر مراجعه برای ثبت‌نام در این استان کمتر از سهمیه در نظر گرفته شده باشد ممکن است سهمیه بیشتری را به استان‌های متقاضی اختصاص دهیم. به گفته جابری از مجموع 100 هزار مسکن که قرار است در طرح اقدام ملی توسط بنیاد مسکن ساخته شود سهم استان کرمان 2 هزار واحد است.

شاخص‌های تعیین سهمیه

تملک مسکن، دسترسی به مسکن و تعداد متقاضیان مسکن ملکی از جمله شاخص‌هایی است که به گفته مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحقیقات مسکن بنیاد مسکن در هر استان برای تعیین سهمیه مورد بررسی قرار گرفته است. جابری افزود: با همکاری وزارت راه و شهرسازی، مرکز آمار و برخی سازمان‌های دیگر و با به روز کردن آمار مربوط به سرشماری نفوس و مسکن سال 95 استان‌هایی که بیشترین یا کمترین نیاز را به مسکن دارند مشخص شده‌اند و تقاضای مسکن را درهر استان برآورد کرده‌ایم. تقاضای مسکن در سطح کشور و در تمام شهرها یکسان نیست. در برخی نقاط مردم بدون نیاز به حمایت‌های دولتی مسکن خود را تأمین می‌کنند و این توانمندی را دارند که صاحب مسکن ملکی شوند، در این استان‌ها طبیعتاً تقاضا برای مسکن کمتر است اما در برخی استان‌ها یا شهرها وضعیت نیاز به مسکن حاد است.

استان‌های پرتقاضا

تهران، اصفهان، البرز، مرکزی، قم، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی استان‌هایی هستند که بر اساس بررسی‌های آماری بیشترین تقاضا برای مسکن در این استان‌ها وجود دارد. جابری با اشاره به این موضوع افزود: در شهرهای بزرگ نیاز به مسکن شرایط حادتری دارد. به‌عنوان مثال بر اساس استانداردهای جهانی متوسط امید به تملک مسکن برای خانوار 5 سال است یعنی یک خانوار می‌تواند با اختصاص درآمد کامل پس از 5 سال خانه‌دار شوند اما در ایران این متوسط 11 سال است.

2 سال تفاوت انتظار

اما انتظار برای خانه‌دار شدن در خانوار ایرانی و در شهرهای مختلف و در میان دهک‌های جامعه متفاوت است و آن‌طور که مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحقیقات مسکن بنیاد مسکن توضیح داد این انتظار در دهک یک بالای 30 سال و در دهک دهم 3.5سال است. وی این اطلاعات را بر پایه اطلاعات آماری سال 96 عنوان کرد.

کمترین نیاز به مسکن

به‌گفته جابری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، خراسان جنوبی و یزد استان‌های کم تقاضا برای مسکن هستند اما در هر شهری مدل دستیابی دهک‌ها به مسکن متفاوت است، به‌عنوان مثال در کرمان دهک سوم در دوره 5 ساله به مسکن متعارف دسترسی پیدا می‌کنند. وی در پاسخ به این سؤال که علت کم بودن یا بالا بودن نیاز به مسکن در استان‌های مختلف چیست، گفت: بر اساس گزارش بانک مرکزی فاصله نسبت آمار درآمدی در سطح کشور از لحاظ کمترین و بیشترین درآمد زیاد نیست ولی در قیمت مسکن در نقاط مختلف کشور اختلاف فاصله بسیار زیاد است و در نتیجه در جاهایی که قیمت کمتر است تقاضا هم کمتر است.

در یزد تعداد مسکن با تعداد خانوار برابر است در نتیجه در این شهر تقاضای مسکن کمتر و قیمت نیز کمتر است. با توجه به تقاضای پایین قیمت زمین که عنصر تعیین‌کننده‌ای در قیمت کل مسکن است در شهر یزد پایین است. به‌گفته جابری قیمت هزینه ساخت در سطح کشور اختلاف زیادی ندارد و این اختلاف بین 5 تا 10 درصد است اما اختلاف قیمت زمین در هزینه خرید یک واحد در شهرهای مختلف یک به 10 است. در جاهایی که وضعیت مسکن حاد نیست قیمت زمین کمتر و مردم این نقاط  می‌توانند خود مسکن متعارف را تهیه کنند. در واقع امید به تملک در استان‌هایی که نام برده شد بیشتر است. با وجود این دهک یک و دو در کل کشور برای دسترسی به مسکن نیاز به مداخله دولت دارند به این دلیل در طرح اقدام ملی دهک‌های متوسط از دهک 3 تا 5 مورد نظر است چون تأمین مسکن دهک‌های یک و دو متولی خود را دارد، خود مالکی برای این دو دهک پاسخگو نیست و نیاز آنها به مسکن در قالب مسکن اجتماعی پاسخ داده می‌شود. جابری افزود: اما امید به تملک در استان‌هایی که وضعیت حاد دارند تا دهک 6 هم کم است، بنابراین تمامی آمارها در تعیین سهمیه مسکن در طرح اقدام ملی در استان‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است.

متوسط قیمت ساخت

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحقیقات حوزه مسکن خاطرنشان کرد: در ساخت 100 هزار مسکن توسط بنیاد مسکن متوسط قیمت ساخت در سراسر کشور هر مترمربع 2 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. جابری گفت: آمارهای وزارت راه و شهرسازی متوسط قیمت ساخت در کشور را 2.5 میلیون تومان اعلام کرده است. سقف متراژ واحد‌ها هم براساس حداقل متراژ اگوی مصرف 75 تا 100 متر است.

نکتـــه

تهران، اصفهان، البرز، مرکزی، قم، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی استان‌هایی هستند که بر اساس بررسی‌های آماری بیشترین تقاضا برای مسکن در این استان‌ها وجود دارداستان‌های کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، خراسان جنوبی و یزد استان‌های کم تقاضا برای مسکن هستند انتظار برای خانه‌دار شدن در خانوار ایرانی و در شهرهای مختلف و در میان دهک‌های جامعه متفاوت است این انتظار در دهک یک بالای 30 سال و در دهک دهم 3.5سال است