بررسی‌های میدانی از افزایش 25 درصدی قیمت بسیاری از برندهای مواد شوینده در بازار حکایت دارد. با این اوصاف قیمت مواد شوینده از سال گذشته در 4 ماهه سال جاری، در حدود 70 درصد گران شده است. از سوی دیگر، گفته می‌شود پس از شیوع ویروس کرونا، سهم مواد شوینده در سبد هزینه خانوار افزایش یافته است. همچنین که به باور بسیاری از دست‌اندرکاران حوزه کارگری این سهم به هزینه روزانه دهک‌های کم درآمد جامعه تحمیل شده است.
افزایش سهم شوینده در سبد هزینه
حالا آن طور که برخی آمار روایت می‌کند: از اسفندماه سال گذشته 30 درصد از هزینه خانوارها مربوط به خرید مواد شوینده و بهداشتی ( ژل‌های ضد عفونی) بوده و سهم این هزینه رقمی در حدود 6میلیون و 5هزار تومان اعلام شده است.درباره دلایل این گرانی یا به قول تولید کنندگان : « افزایش قیمت»، اظهار نظرهای متفاوتی از سوی دست‌اندرکاران صنعتی شنیده می‌شود. دست‌اندرکاران صنعتی در این باره می‌گویند: شوک ناشی از افزایش تقاضا، موجب دستپاچه شدن تولیدکنندگان شد، چرا که نه تنها در تولید مواد و واردات مواد اولیه با مشکل مواجه هستیم؛ ظرفیت سازی‌ها نیز دقیق انجام نشده بود. آن طور که برآیند اظهارنظرهای کارشناسی در این باره نشان می‌دهد، وضعیت تولید در خصوص ژل‌های ضد عفونی نگران کننده تر است.
تقلبی و گران
به گفته این دست‌اندر کار اقتصادی، اوایل دوران شیوع ویروس کرونا، علی رغم صحبت مسئولان وزارت بهداشت و همچنین وزارت صمت در خصوص تولید محصولات ضد عفونی در داخل کشور، اما مشاهده شد که بسیاری از این محصولات تولید شده تقلبی و یا با میزان اثر گذاری بسیار ناچیز بوده است. گفته می‌شود در فاصله اسفند تا اردیبهشت ماه حداقل 500 کارگاه زیرزمینی در کل کشور توسط مراجع انتظامی کشف شد که اقدام به تولید ژل‌های ضد عفونی تقلبی کرده بودند.به گفته او : « متاسفانه وزارت بهداشت و وزارت صمت با یک تحلیل جانبدارانه در خصوص اهداف اقتصاد مقاومتی و ضرورت حمایت از تولید داخل، مرزهای کشور را به روی واردات بستند؛ طی سال‌های گذشته با اتخاذ تصمیم‌های اینچنینی، بنیه تامین مواد اولیه برای بسیاری از تولیدکنندگان به خطر افتاده است».
آمار تولید مواد شوینده
تولید انواع پودرهای شوینده اعم از دستی و ماشینی درسال گذشته ۶۸۱ هزار تن بوده که نسبت سال ۱۳۹۱ معادل ۱۴ درصد رشد و نسبت به سال ۱۳۹۴ معادل چهار درصد افزایش داشته است. طی سال های 96 ئ 97 این میزان به تربیت 6 و 8 درصد رشد داشته اما آنطور که مسئولان وزارت صمت می‌گویند در دوران کرونا، تولید این مواد 8 برابر شده است. از سوی دیگر گفته می‌شود می‌توان بازار مواد شوینده را بازار فصلی نامید، یعنی در برخی فصل‌ها تقاضا برای این محصولات بسیار بیشتر است. با این توضیح کارخانه‌ها ظرفیت تولید خود را برای 3 ماه پایانی سال، برنامه ریزی می‌کنند هر چند که این معادله از اسفند سال گذشته تا به مروز بهم ریخته است. آن طور که وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف کننده‌گان اعلام کرده مشکلی در خصوص تامین بازار و تولید محصول نیست، اما آنچه در این باره قابل تامل به نظر می‌آید افزایش قیمت این محصولات است.
برای تولید مواد اولیه نیاز نیازمند واردات هستیم
دست اندرکاران تولید محصولا بهداشتی می‌گویند ۸۰ درصد از مواد اولیه تولید شوینده ها در داخل ایران تولید می شود، اما تولید همین مواد اولیه نیز نیازمند مواد دیگری است که عموما وارداتی هستند؛ برای مثال شیره نارگیل از مالزی وارد می شود تا در تولید تگزاپون که پرمصرف ترین ماده اولیه در شوینده است به کار رود.
برندها قیمت تعیین می‌کنند
نکته قابل تامل در این باره که دست‌اندرکاران روی آن اتفاق نظر دارند، تاثیر ارز 4200 تومانی بر افزایش قیمت مواد شوینده و بهداشتی وارداتی است. آن طور که رصد گزارش‌های وزرات صمت نشان می‌دهد سال 97 و 98، کمترین میزان ارز به واردات مواد شوینده اختصاص پیدا کرد چرا که بیشترین تمرکز روی اقلام خوراکی و دارویی بوده است.برندهای اصلی شوینده تعیین کننده قیمت شوینده هستند. هر سال در اردیبهشت ماه قیمت شوینده ها ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش می یابد اما امسال به دلیل اینکه ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی از خردادماه گذشته به تولیدکنندگان اختصاص نیافت، مجبور شدند از ارز آزاد استفاده کنند. با گرانی ارز قیمت مواد اولیه هم افزایش یافت.
موج دوباره گرانی
به نظر می‌رسد اگر این روند ادامه پیدا کند شرکت ها در تامین مواد اولیه دچار مشکل می شوند و زمزمه های این وجود دارد که مواد شوینده یک بار دیگر در مهر ماه نیز افزایش قیمت داشته باشند.هر چند فروشندگان از کاهش تقاضا به دلیل گرانی گلایه دارند اما با توجه به شیوع مجدد ویروس کرونا، روی آوردن مجدد مردم به شستن چندباره دست ها و اقلامی که خریداری می کنند و ادامه عدم تخصیص ارز دولتی به تولیدکنندگان انتظار می رود تقاضای مواد شوینده مجددا اوج بگیرد و قیمت آن هم همچنان بیشتر شود.