او باور داشت که اظهارنظرهای رئیس کل بانک مرکزی خطدهی به بازار تلقی میشود و درنهایت به نوسان قیمتها منجر میشود. اما در دومین روز کاری هفته جاری او در جمع خبرنگاران از رفتاری جدید خبر داد. به گفته همتی بانک مرکزی تمام تلاشش را به کار میگیرد تا نوسانات بازار را کنترل کند. او دستوری صادر کرد که اظهارنظرهای یکسال قبلش را خدشهدار میکند. اما همتی چه خواهد کرد:
قدم اول
جلوگیری از نوسان نرخ ارز با کمک تزریق ارز به بازار صورت میگیرد. در ادبیات اقتصادی ایران، نوسان نرخ ارز مترادف گرانی دلار است. حداقل طی یکسال گذشته همه نوسانات صعودی بوده است. بنابراین همتی اجرای آنچه ادعا کرده باید منابع بانک مرکزی را به بازار تزریق کند. اقدامی مشابه آنچه در اسفندماه سال گذشته بیان داشت و در نتیجه قیمت دلار با کمک بانک مرکزی روی عدد ۱۳ هزار و ۱۰۰ تومان ثابت باقی ماند. نوسانگیری از بازار نیاز به ابزارهایی دارد که تقریبا همگی آنها در اختیار اقتصاد ایران نیست. امکان مبادلات آزاد و وجود کانالهای مالی جدید برای انتقال ارز به کشور دو پیششرط اساسی به حساب میآیند. درنتیجه فعلا باید اظهارنظرهای همتی را به این شکل ترجمه کرد که بانک مرکزی قصد تزریق ارز به بازار را دارد.
ادعای دوم
به گفته همتی بخش مهمی از نوسانات نرخ دلار تابع رفتارهای دشمنان ایران بوده است. او در موضعگیری سیاسی گفته است: «دشمنان در سال جاری نیز همچون سال گذشته به منظور دستیابی به اهداف خود در بازار ارز و پول تمرکز کردهاند. بانک مرکزی و دولت با برنامهریزیهای لازم از تلاطم و نوسان در بازار ارز ممانعت خواهند کرد.» تحلیل همتی از رفتارهای وزارت خزانهداری آمریکا با شواهد عینیای وجود داشت، همخوانی دارد. ولی بیان این جملات از زبان یک مقام سیاسی یا حزبی بیش از همتی معنی دارد. او مسئول نظام مالی ایران است و باید با زبان تخصصی و اقدامات علمی هر عمل مخالفان را خنثی سازد و بیان جملات شعاری برای پوشش سوءرفتارهای داخلی کمکی به وضعیت اقتصادی ایران نمیکند. گفتههای روز گذشته همتی یکی از دیگری کهنهتر و کلیشهایتر بود.
برخی از نقل قولهای او چنین است:
«انتظار میرود نظام بانکی در سال جاری با مدیریت صحیح بهویژه در بحث رعایت سود بانکی و اضافهبرداشت، بهطور جدی در کنترل نقدینگی همراهی کند و بانک مرکزی در این زمینه بهطور جدی برخورد لازم را خواهد کرد. ادعا درباره قدرت و جایگاه بانک مرکزی از مسئولیتهای اساسی این نهاد است. همتی تقریبا شرح وظایف بانک مرکزی را به جای اقدامات جاری به مخاطبانش ارائه داده است. طبیعی است که هیچ رئیس بانک مرکزی طرفدار سیستم بانکی ضعیف یا هواخواه افزایش نرخ نقدینگی نبوده است. جملات رئیس کل بانک مرکزی درباره اقدامات جاری این نهاد همان کلیشههای مرسوم است که مدیران دولتی گاهی با دقت از آنها استفاده میکنند تا هیچ امتیازی به منتقدان خود ندهند و حرف تند و تیزی هم نزده باشند.
«بانکها باید با تشکیل کارگروههایی، اقدامات لازم برای فروش اموال مازاد شرکتهای زیرمجموعه را به صورت عملیاتی انجام دهند و در این زمینه فرآیند اجرای کار را تسریع بخشند.» متولی این موضوع وزارت اقتصاد است. در دوره حضور کرباسیان در وزارت اقتصاد و طی یکسال بیش از ۶ هزار میلیارد تومان از اموال مازاد بانکها فروخته شد ولی پس از او دژپسند تقریبا دو کار را تعطیل کرد؛ اول سرعتدهی به لغو مجوزهای زائد از طریق کمیسیونی که در وزارت اقتصاد مستقر شده و دومی هم افزایش فشار به بانکها برای فروش اموال مازادشان. همتی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی از استراتژی همیشگی استفاده کرده و به سیاق مدیران محافظهکار نظام اقتصادی کشور بازهم کلیشههایی را مطرح کرده است. مدیران دولتی دائما براین دو اصل تاکید دارند: «باید بشود یا باید انجام دهند.» اما مشخص نمیکنند که دقیقا چه کسانی این بایدها را قرار است اجرایی کنند.
همتی روزگذشته تمام این جملات را بیان کرده تا فرصت برای یک اظهارنظر مهیا شود؛ اینکه به بازار دستور بدهد که نرخ دلار نباید افزایش پیدا کند. رئیس کل بانک مرکزی احتمالا بیش از مدیران دیگر دولتی میداند که تهدیدهای دولت درباره موقعیت اقتصادی کشور به بیاثرترین نقطه ممکن رسیده و هیچ خریدار و فروشندهای هم از این دستورات پیروی نمیکند. اما حداقل حالا همه فعالان اقتصادی میدانند که بانک مرکزی از امروز خودش را در جایگاه مسئول نوسانات بازار ارز قرار داده است. براین اساس همتی پس از این باید درباره رشد قیمتهای بعدی دلار پاسخگو باشد و دیگر نمیتواند خودش را در سنگر مسئول عالیرتبهای که به بازار خط نمیدهد، پنهان کند. طبیعی است که همتی هم اطلاع داشته باشد دلالان خیابان استانبول یا حتی صادرکنندگان کالا و مدیران پتروشیمیها و شرکتهای فولادی برای چنین تهدیدات و فرمانهایی هیچ اعتباری قائل نیستند. اگر فشار دولت کارکرد داشت، احتمالا امروز قیمت دلار ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان نبود.