زنده‌یاد شهلا ریاحی اولین کارگردان زن تاریخ سینمای ایران است که در طول سال‌های فعالیت‌اش در سینما و تلویزیون، تنها یک فیلم با نام «مرجان» را کارگردانی کرده است. به بهانه اکران فیلم «خورشید آن ماه» اولین ساخته ستاره اسکندری، در این گزارش به تعدادی از بازیگران زن پرداخته‌ایم که پس از چندین سال از بازیگری فاصله گرفته‌اند و فیلم‌سازی را تجربه کرده‌اند. اما این تجربه معمولا برای‌شان ادامه‌دار نبوده است.
شهلا ریاحی؛ اولین کارگردان زن تاریخ سینمای ایران
زنده‌یاد شهلا ریاحی اولین کارگردان زن تاریخ سینمای ایران به حساب می‌آید که در سال ۱۳۳۵ فیلم «مرجان» را کارگردانی کرد. او بازیگری در سینما را از سال ۱۳۳۰ و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز کرد و در فیلم‌های متعددی نقش‌آفرینی کرد، اما فقط یک را در کارنامه‌اش دارد که کارگردانی کرده است.ریاحی همچنین در سریال‌های «ازدواج پر ماجرا»، «سنگ و شیشه»، «همسران»، «درد پنهان»، «فروشگاه» و… به عنوان بازیگر حضور داشته است. آخرین تجربه بازیگری ریاحی در فیلم «نهنگ عنبر ۲» بود که حضور کوتاهی داشت.
ستاره اسکندری؛ روایتی از سیستان
فیلم «خورشید آن ماه» اولین ساخته ستاره اسکندری در مقام کارگردان محسوب می‌شود که در سال ۹۹ ساخته شد. اسکندری یکی از بازیگران شناخته شده عرصه سینما، تلویزیون و تئاتر است که اولین فیلم او از اواخر آذر در سینما‌ها اکران شد. او بازیگری را از سال ۷۵ با بازی در فیلم «حریف دل» آغاز کرد و بعد از آن در سریال «ماجرا‌های خانه شماره ۱۳» مقابل دوربین قرار گرفت.اسکندری در طی این سال‌ها نقش‌های متفاوتی از خود به نمایش گذاشته است. یکی از شاخص‌ترین نقش‌های او را در مجموعه «مرگ تدریجی یک رویا» به کارگردانی فریدون جیرانی دیدیم که با نقش ساناز به خوبی یک شخصیت بلندپرواز را از خودش به نمایش گذاشت. دختری که بیشتر به فکر منافع خودش بود و مشکلات زندگیِ خواهر و مادرش برای‌اش اهمیتی نداشت.
اسکندری با نقش ساناز به خوبی از پس یک نقش منفی برآمد و مخاطبان را تحت تاثیر قرار داد. فیلم‌های «قصه پریا»، «آقا یوسف»، «هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند»، «نزدیکتر»، «نیمه شب اتفاق افتاد» و… از جمله نقش‌آفرینی‌های او به حساب می‌آید.اسکندری درباره ساخت فیلم «خورشید آن ماه» گفته بلوچستان را براساس مشاهدات خودش، در فیلم روایت کرده است. این فیلم در ستایش فرهنگ بلوچستان است. باید دید اسکندری فیلم‌سازی را ادامه می‌دهد یا خیر.
نیکی کریمی؛ شروع با «یک شب»
یکی دیگر از بازیگرانی که پس از سال‌ها بازیگری، به سمت کارگردانی گرایش پیدا کرد، نیکی کریمی است. کریمی از جمله بازیگران زن نام آشنای سینمای ایران است که فعالیت‌اش به عنوان بازیگر در سینمای ایران را از سال ۶۸ و با فیلم «وسوسه» آغاز کرد.او که در این سال‌های اخیر در فیلم‌های متعددی به ایفای نقش پرداخته است، برای بازی در فیلم «دو زن» در هفدهمین جشنواره فیلم فجر، از او تقدیر شد و همچنین در بیست‌ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم‌های «دیوانه‌ای از قفس پرید» و «واکنش پنجم» سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را دریافت کرد.کریمی سال ۸۳ اولین فیلم‌اش با نام «یک شب» را کارگردانی کرد و این تجربه برای‌اش ادامه‌دار بود و پس از آن فیلم‌های «چند روز بعد»، «سوت پایان»، «شیفت شب» و «آتابای» را هم مقابل دوربین برد.
بهاره رهنما؛ امید به «عطر آخر اردیبهشت»
بهاره رهنما اولین فیلم‌اش «عطر آخر اردیبهشت» را در سال ۹۹ مقابل دوربین برد. این فیلم درباره مهاجرت زنی است که در روز‌های آخر اقامت‌اش در ایران، دورهمی دوستانه‌ای برپا می‌کند که راز‌هایی در این دورهمی آشکار می‌شود.رهنما را که بیشتر با فیلم‌های کمدی و سریال‌های طنز به یاد می‌آوریم، فیلم‌های «نان، عشق و موتور ۱۰۰۰»، «دایر زنگی»، «سن‌پطرزبورگ»، «ورود آقایان ممنوع»، «خوب، بد، جلف» و… از جمله نقش آفرینی‌های به یاد ماندنی او به حساب می‌آید.رهنما درباره فیلم «عطر آخر اردیبشهت» گفته است: «این فیلم با جنسی از حوزه زنان، نخستین فیلم زنانه‌ای است که مردان در آن آدم‌های بدی نیستند، اما در آن حرف‌های زنانه با صدای بلندتری بیان می‌شود.»رهنما پیش از این فیلم، مستند «صدام کن مامان» را در سال ۹۹ کارگردانی کرده بود.
پگاه آهنگرانی؛ انگیزه شروع با «مردان ارباب جمشید»
پگاه آهنگرانی اولین‌بار سال ۶۹ در فیلم «گربه آوازخوان» به ایفای نقش پرداخت که ۶ سال بیشتر نداشت و بعد از آن در سال ۷۷ که در سنین نوجوانی بود با نقش تداعی در فیلم «دختری با کفش‌های کتانی» مقابل دوربین قرار گرفت. آهنگرانی برای بازی در این فیلم دیپلم افتخار نقش اول زن از دومین جشنواره بین‌المللی فیلم اجتماعی آبادان را دریافت کرد. او همچنین در فیلم‌های «زندان زنان»، «مکس»، «سه زن»، «زادبوم»، «آقا یوسف»، «سارا و آیدا» و… به عنوان بازیگر حضور داشته است.
آهنگرانی برای بازی در فیلم «دربند» هم سیمرغ بلورین نقش مکمل زن از سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر را دریافت کرد. او اواسط دهه ۹۰ همراه با درنا معدنی به سمت کارگردانی آمد و مستند «مردان ارباب جمشید» را کارگردانی کرد تا کارگردانی مستند را هم در کارنامه‌اش داشته باشد.مستند «مردان ارباب جمشید» مضمونی اجتماعی دارد و درباره سرگذشت هنرور‌های سینما است که سال‌ها در حوزه سینما حضور داشتند و به فعالیت پرداختند.آهنگرانی بعد از این مستند بار دیگر خود را در این حوزه محک زد و مستند «خانه سینما» را کارگردانی کرد که درباره تعطیلی خانه سینما بود.
سهیلا گلستانی؛ اولین قدم با «دو»
سهیلا گلستانی فعالیت‌اش در عرصه تصویر را از اواسط دهه ۸۰ آغاز کرد و پیش از اینکه در سریال «وضعیت سفید» بازی کند و شناخته شود، در فیلم «نصف مال من، نصف مال تو» مقابل دوربین قرار گرفت.او همچنین در فیلم‌های «چهل سالگی»، «میهمان داریم»، «شب، بیرون»، «بیداری برای سه روز»، «امروز» و… نقش‌آفرینی کرده است. گلستانی فیلم «دو» را در سال ۹۳ کارگردانی کرد که نویسندگی‌اش را هم خودش برعهده داشت. به گفته گلستانی فیلم «دو» یک هم‌زیستی اجباری را روایت می‌کند و نگاهی به داستان کوتاه کفش‌های خدمت‌کار از برنارد مالامود دارد. گلستانی در کارنامه‌اش فقط کارگردانی فیلم «دو» را برعهده داشته است.