او نوشت: «به دلیل عوامل خارجی به مکث در گفت‌وگوهای وین نیاز است». بورل با اشاره به اینکه «متن نهایی اساسا آماده و روی میز است» تاکید کرد که «به عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و توافق ادامه خواهم داد.»
اصرار بورل به ادامه ارتباط با اعضای برجام و تلاش برای احیای آن، درحالی صورت گرفت که سه عضو اروپایی برجام طی بیانیه‌ای اعلام کردند که حاضر به مذاکره با روسیه بر سر معافیت‌های گسترده خارج از برجام نیستند. این خبر را رویترز منتشر کرد و به نقل از این دیپلمات‌ها نوشت که برای توافق هسته‌ای با ایران فوریت وجود دارد. اینجا در ایران اما غیر از سعید خطیب‌زاده مقام مسوولی در این باره اظهارنظر مستقیمی نکرده و موضعی نگرفته است!
سخنگوی وزارت خارجه در صفحه شخصی خود در توئیتر امیدوارانه نوشت: «وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل موضوعات باقی‌مانده و بازگشت نهایی باشد» او با اشاره به اینکه «دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود» تاکید کرد: «هیچ عامل خارجی‌ای بر اراده مشترک ما برای حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.» خبرگزاری فارس نیز در گزارشی به نقل از منابع خود تاکید کرد که عزم طرفین برای توافق جدی است و رایزنی‌ها را از پایتخت‌ها ادامه خواهند داد. درباره اینکه مذاکرات از راه دور آنها چطور قرار است به نتیجه برسد وقتی مواضع‌شان در نتیجه گفت‌وگوهای رو‌در‌رو موجب توافق نشد؛ چیزی گفته نشد. خاصه در این شرایط که طرف روسی با شرط و شروط گذاشتن‌ها و خواسته‌هایش سعی در به‌هم زدن بازی دارد.
جالب آنکه برخی از تحلیلگران داخلی نیز تحقق شرط روس‌ها را به نفع ایران می‌دانند و توجهی به این ندارند که شرط مذکور اساسا برای سنگ‌اندازی در مسیر توافق مطرح شده است. این را به روشنی می‌توان از اظهارات رجب صفروف مدیرکل مطالعات ایران معاصر در روسیه فهمید که دیروز ویدئوی آن در فضای مجازی دست به دست می‌شد. او با تاکید بر اینکه «ایران غربگرا برای روسیه بسیار خطرناک‌تر از ایران هسته‌ای است» می‌گوید: «ایران همچون سپر آهنین برای ما (روسیه) در برابر غرب است و اگر دولتی غربگرا در ایران سر کار بیاید از همان لحظه فروپاشی روسیه آغاز خواهد شد.»
درست است برخی اختلافات باقی مانده بین ایران و آمریکا از موضوع تحریم برخی نهادها گرفته تا توقیف کشتی نفتی و… می‌تواند در ایجاد وضعیت اخیر نقش داشته باشد اما تردیدی نیست که اگر مذاکره با طرف اصلی مناقشه یعنی آمریکا به جای آنکه به اولیانوف و تیم روسی سپرده شود، مستقیما از سوی مذاکره‌کنندگان ایرانی دنبال شده بود، امروز به این نتیجه نرسیده بودیم. مذاکرات در وین متوقف و اوضاع بیش از قبل پیچیده شده است. دیروز بعدازظهر بود که جوزف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در صفحه توئیتر خود از توقف مذاکرات خبر داد و نوشت: «به دلیل عوامل خارجی به مکث در گفت‌وگوهای وین نیاز است.» او با اشاره به اینکه «متن نهایی اساسا آماده و روی میز است» تاکید کرد که «به‌عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات‌متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و توافق ادامه خواهم داد.»
این وضعیت البته طرف ایرانی را زیاد نگران نکرد چون دیدیم که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: وقفه اعلام‌شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل موضوعات باقی‌مانده و بازگشت نهایی باشد.» او با اشاره به اینکه «دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود» تاکید کرد: «هیچ عامل خارجی‌ای بر اراده مشترک ما برای حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.»
چرا مذاکرات متوقف شد
وقفه در مذاکرات درحالی اعلام شد که این موضوع تقریبا از یک روز قبل از آن هم قابل حدس بود. از یک طرف شرط و شروط مواضع اخیر روسیه نگرانی‌هایی را درباره ایجاد وقفه در مذاکرات ایجاد کرده و از سوی دیگر با توجه به برخی اظهارات و مواضع گمان می‌رفت که برخی موارد اختلافی و مطالبات ایران از جمله لغو تحریم برخی نهادها مساله‌ساز شده است. به خصوص وقتی امیرعبداللهیان تاکید کرد «برخی مباحث که مرتبط با قهرمانان ملی ماست قابل مذاکره نیست». وزیرخارجه ایران این نکته را در گفت‌وگو با بورل عنوان و تاکید کرده بود که «طرح برخی درخواست‌های جدید از سوی آمریکا هیچ گونه توجیه منطقی نداشته و با مواضع این کشور در مورد دستیابی سریع به توافق در تناقض است». او گفت: «موضوعات اصلی و لغو موثر تحریم‌ها نباید تحت تاثیر زیاده‌خواهی طرف آمریکایی قرار گیرد. آمریکا نمی‌تواند به بهانه فشار افکار عمومی کشورش، هر روز حرف جدید و متفاوتی را از طریق هماهنگ‌کننده به ما منتقل کند. اگر طرف آمریکایی مشکل افکار عمومی را دارد، باید بگویم ما هم مشکل افکار عمومی را در ایران داریم. آنها با حساسیت و دقت بالایی تحولات را رصد و از دولت پاسخگویی و رفع موثر تحریم‌ها و حفظ توان بالای هسته‌ای صلح‌آمیز را مطالبه می‌کنند.»
بعد از این حرف‌های وزیرخارجه ایران تقریبا معلوم بود که کار بیخ پیدا کرده اما خبرگزاری رسمی دولت احتمال توقف در مذاکرات را تکذیب کرد؛ تکذیبی که زیاد دوام نیاورد و با اعلام خبر ایجاد وقفه در مذاکرات بی‌اعتبار شد. حالا دیگر در روند مذاکرات رسما وقفه ایجاد شده و با توجه به آنچه مقامات ایرانی از خواسته‌های آمریکایی‌ها گفته‌اند، تاکیدشان بر مواضع قبلی خود و حتی توئیت اخیر رییسی که نوشته بود «دولت در گام اول، خنثی‌سازی تحریم‌ها را با جدیت پیگیری کرد و در گام دوم در مذاکراتی کاملا عزتمندانه به دنبال رفع تحریم‌ها است. دولت مردمی مذاکرات را کاملا براساس چارچوب تعیین‌شده از سوی مقام معظم رهبری دنبال می‌کند و از هیچ یک از خطوط قرمز اعلام‌شده عقب‌نشینی نکرده و نخواهد کرد» به نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها شاهد تغییر و تحولی باشیم.
فریدون مجلسی: مذاکرات چند سال دیگر ادامه دارد!
اینکه احیای برجام در ادامه این مذاکرات و به این زودی‌ها ممکن نیست را البته ما نمی‌گوییم و نظر تحلیلگران است. مثلا فریدون مجلسی دیپلمات پیشین که از ابتدا هم نسبت به آینده این مذاکرات بدبین بود، وقفه فعلی را ناشی از رویکرد آمریکایی‌ها می‌داند. او به«جهان صنعت» گفت: «آنطور که گفته شده ارائه شرایط جدید از طرف آمریکایی‌ها موجب توقف مذاکرات بوده است و نمی‌دانیم که منظورشان دقیقا چیست چون جدید یعنی چیزی که در متن قبلی برجام نبوده باشد.»
وی این تصمیم هیات‌های مذاکره‌کننده را با شرط و شروط روس‌ها که پیش‌تر بیم توقف مذاکرات را ایجاد کرده بود، بی‌ربط دانست و گفت: «فکر می‌کنم که در ارتباط با روسیه باید برای ایران تسهیلاتی ارائه شود. چون مزیت امروزی ایران این است که با خروج نفت و گاز روسیه از غرب، ایران جایگزین شود یعنی حتی اگر عربستان و امارات هم آماده ارائه نفت و گاز باشند، دنیا خرید از ایران را ترجیح می‌دهد تا تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد عربی قرار ندهد. این مزیت ایران باید شرایط را بهتر می‌کرد اما دیدیم که آمریکایی‌ها شرط جدید گذاشته‌اند و این به نظر عجیب می‌رسد.»
مجلسی ادامه داد: «شرایطی که گفته می‌شد روس‌ها دارند وقتی مورد توجه بود و گفته می‌شد مشکل‌ساز است که هنوز انفجار در پالایشگاه ریاض صورت نگرفته بود. این انفجار با پهپاد بود و می‌دانیم که آنها هم پهپاد را یک ابزار ایرانی می‌دانند نه یمنی.»
این دیپلمات پیشین گفت: «نکته قابل توجه دیگر این است که آمریکایی‌ها گفته‌اند که دو محموله نفتی که ایرانی تشخیص داده‌اند را در روزهای اخیر توقیف کرده‌اند و این با آن بحثی که غرب به نفت ایران نیاز دارد، مغایرت دارد و در این وضعیت به هم ریختگی بیشتری ایجاد می‌کند!وی در پاسخ به اینکه اکنون مذاکرات هسته‌ای چه چشم‌اندازی خواهد داشت، گفت: «چشم‌اندازی نیست و به نظر من همین وضعی که تا حالا طی شده هفت، هشت، ده سال دیگر هم باید ادامه یابد.»
مجلسی در ادامه گفت: «به نظر من هدف از این مذاکرات رسیدن به یک تفاهم و توافق به منظور بهره‌مند شدن ملت ایران نیست. به نظر من این مذاکرات ابزاری برای تاکید بر مواضع ایدئولوژیک ایران است که شاهدیم به همه مسائل دیگر ارجح دانسته می‌شود.» وی یکی دیگر از چالش‌های جدی در این مذاکرات که شاید در نتیجه فعلی نقش داشته باشد را اصرار ایران به حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی دانست. او گفت: «اینکه حذف سپاه از لیست تروریستی صورت بگیرد مستلزم این است که سپاه تهدید نابودسازی اسراییل را کنار بگذار و این غیرممکن است و ایران در این خصوص تغییر سیاست نمی‌دهد.»
علی بیگدلی: شکست قابل پیش بینی بود
پیش‌بینی فریدون مجلسی این است که تا چندین سال بعد هم آش همین آش و کاسه همین کاسه باشد، اما این اصلا به صلاح ملت و مملکت نیست. فشار اقتصادی و معیشتی موجود طاقت مردم را طاق کرده و این اصلا خبر خوبی نیست. برای همین هم بسیاری از تحلیلگران با وجود وقفه ایجادشده به مذاکره‌کنندگان و تصمیم‌گیرندگان ایرانی توصیه می‌کنند که با واقع‌بینی بیشتری به اوضاع نگریسته، انتظارات را تعریف کرده و مذاکره کنند. یکی از این تحلیلگران علی بیگدلی است. او که طی هفته‌های اخیر به مرور از میزان خوش‌بینی‌اش به ثمربخشی این دور از مذاکرات کاسته شده، معتقد است که ایجاد وقفه در روند مذاکرات قابل پیش‌بینی بود.
بیگدلی در تحلیل چرایی و آثار وقفه‌ای که در روند مذاکرات ایجاد شده، گفت: «این توقف در مذاکرات ربطی به مواضع روسیه ندارد چون آمریکایی‌ها هیچ واکنش مثبتی نسبت به تقاضای روسیه از خود نشان نداده‌اند.» او معتقد است که «انتظارات بیش از حد ایران که نتوانسته هنوز محافل داخلی را راضی کند تا همه تحریم‌ها برداشته نشود، با مخالفت مواجه شده است.»بیگدلی گفت: «چند روز قبل هم یکی از مقامات آمریکا اعلام کرد که امیدی به حل و فصل مذاکرات وین نداریم اما این سفر آخری که آقای باقری به تهران آمد و برگشت حکم اتمام حجت را داشت. ایران چون نتوانست سطح انتظارات را کاهش دهد و فضای داخلی را مهیا کند، کار به اینجا رسید و قابل پیش‌بینی هم بود که مذاکرات با شکست مواجه شود.»
وی توضیح داد: «ایران می‌خواهد همه تحریم‌ها ذیل تحریم‌های برجامی حل و فصل شود و آمریکایی‌ها با این کار موافقت نمی‌کنند. چند تا تحریم درباره سپاه پاسداران و بیت رهبری و موسسات زیر مجموعه آن هم مطرح است اما اصل قضیه این است که ایران می‌خواهد همه تحریم‌ها در کنار تحریم‌های برجامی لغو شود. به نظر نمی‌رسد که آمریکا با این کار موافقت کند. به خصوص با توجه به اینکه از طرف کنگره هم فشارهایی به دولت بایدن و مذاکرات برجامی وارد می‌شود. رییس سازمان سیا هم گفته بود که تا تهدیدات منطقه‌ای ایران برطرف شود، نمی‌توانیم به یک تفاهم کلی برسیم. دقت کنید که ما چهار نوع اختلاف و تحریم داریم که شامل تحریم‌های برجامی، حقوق بشری، موشکی و منطقه‌ای می‌شود. همه اینها باید با هم حل شوند. آمریکایی‌ها می‌خواهند بعد از لغو تحریم‌های ذیل برجام درباره بخش‌های دیگر هم مذاکره شود و ایران تاکنون موافقت نکرده و اصرار دارد که همه تحریم‌ها باید به صورت یکجا رفع شود.»