به گزارش روابط عمومی سندیکا، مهندس بهمن دادمان که در همایش نکوداشت هفتاد سالگی سندیکا سخن می گفت، با بیان اینکه  امروز باید توفیق میزبانی دولتمردان و نمایندگان محترم مجلس را داشتیم اما به دلیل مصادف شدن این نکوداشت، از حضور آقایان محروم شدیم، عنوان کرد: این مجلس به افتخار بقا و بالندگی و هفتادسالگی قدیمی ترین تشکل مهندسی ایران و به همت هیات مدیره دوره بیست و سوم سندیکا برگزار شده است.

وی افزود: هفتاد سالگی سندیکا را در حالی جشن می گیریم که صنعت احداث یکی از سخت ترین دوران خود را سپری می کند، اعضای سندیکا و سایر حرفه مندان روزگار خوشی ندارند و تمامی هم و تلاش و ظرفیت های مالی خود را برای بقای سازمان های مهندسی که با خون دل پایه گذاری کرده و پرورانده اند مصروف می نمایند. این بزرگداشت بر خلاف منطق اولیه پرهیز از جشن و سرور در هنگام تنگدستی و خشکسالی برای کسب انگیزه بقا و مقاومت با یادآوری انگیزه متعالی بزرگمردان و تلاش جانانه کلیه اعضای شریف و عاشق وطن سندیکا برگزارمی شود. در عین حال در شرایط حاد و سخت چنین مجامعی تجسم وحدت و همدلی و یکپارچگی است. از دیدن هم که با وجود ناملایمات هنوز در سنگر سازندگی هستیم شاد و پرتوان می شویم و با صحبت پیشکسوتان برای ماندگاری تشویق می شویم.

سکه زمانه را بر توسعه ضرب نکرده اند

وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: از اهداف دیگر این نکوداشت این است که بر حسب وظیفه خود در روزگار حاضر بر ضرورت پایداری و ایستادگی تا رسیدن به گشایش در عرصه آبادانی کشور  حضور خود را تداوم بخشیم. زمانی که شرکتهای ساختمانی و فعالان حرفه پروژه ای را شروع می کنند از تمام داشته ها و امکانات رفاه و آسایش محروم هستند، در ستیغ کوه ها، پهنای کویر، دل جنگل و دشت های گرم و تفتیده و در کارگاه های دور از جوامع بشری با سکونت در چادر، کانکس، ساختمان های موقت تجهیز جوانی و میانسالی و حتی سالمندی خود را سپری می­ کنند و با انگیزه حضور در جریان بالنده سازندگی و برخورداری از حیات موثر در لحظه لحظه سراسر مبارزه این حرفه از زلال لذت­بخش خدمت بهره مند می شوند.

رئیس هیات مدیره سندیکا عنوان کرد: در این حرفه پولسازی معنا ندارد و آنچه هست تماما عشق است، برای روزگاری که پول در آوردن از راه های آسان و بدون ­تعهد ایجاد اشتغال برای دیگران کاری آسان و در دسترس است پیمانکاری مشقتی نزدیک به خودآزاری است. آن هنگام که شرایط سخت پیرامونی و قوانین محدود کننده و یا مطالبه­ گر صرفا برای مشاغل رسمی و زحمت کشانه پررنگ است، و نازکی کار و کلفتی پول ارزش روز شده، رادمردان بزرگی که آجر بر آجر می­ نهند سزاوار تکریم­ اند. اما چه کنیم که سکه زمانه را بر توسعه ضرب نکرده ­اند و هر روز مانعی جدید بر سر توسعه فرا می نهند.

کاهش مستمر بودجه عمرانی رویکردی غیرتوسعه ای

دادمان خاطرنشان کرد: کنون منابع خشکیده اند، تامین مالی توسط دولت اندک است و به سختی انجام می گیرد، علاوه بر آن قوانین پیرامونی و ضوابط حاکم در امور کلی و کسب و کار از جمله بیمه، مالیات، مالیات بر ارزش افزوده، مشاغل سخت و زیان آور، ضوابط خدمات بانکی و مشکلات صدور خدمات فنی و مهندسی، نظام فنی و اجرایی و از جمله شرایط عمومی پیمان، بازار سرمایه، گمرگ و …اکثرا از رویکرد غیرتوسعه­ ای برخوردارند یا حداقل در جهت تسهیل و تسریع فعالیت های زیرساخت توسعه نیستند.

وی افزود: توجیه این وضعیت را عمدتا با تحریم مرتبط کرده، از تنگناهای تامین بودجه داد سخن می دهند، گرچه توجه صرف به بودجه جاری و افزایش هزینه آن و فراموشی بودجه عمرانی و کاهش مستمر آن از دید ما همان رویکرد غیرتوسعه ای است لیکن این همه ماجرا نیست. صحبت از تامین مالی پروژه ها توسط بخش خصوصی و حتی محوریت بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی تبلیغات محور و غیرواقع است. عدم جدیت در به ثمر رساندن اهداف فوق به طور نمونه در واگذاری پروژه های نیمه تمام و تجهیز منابع مالی از بازار سرمایه و بانکها طی 5 سال گذشته خود را نشان داده و در یک جمله، وضعیت را می توان خلاصه کرد: « در عین تقلیل بودجه عمرانی اراده و انسجام بین بخش های مختلف برای تشویق و پیشبرد سرمایه گذاری بخش خصوصی در احداث زیرساخت ها نیست». دادمان گفت: با تمام این گرفتاری ها مانند 70 سال گذشته که موانع پیش روی پیشینیان نتوانست چراغ شرکتهای سرآمد در عمران کشور را خاموش کند محدودیت های کنونی نیز نخواهد توانست ما را از خدمت به کشور محروم نماید. هیات مدیره دوره 23 سندیکا با اعتقاد به آبادانی کشور در طی زمان سپری شده از دوره تمام تلاش خود را برای رفع موانع پیش روی سازندگی کشور به کار بسته است.

تلاش سندیکا در جهت اصلاح نحوه پرداخت

وی افزود: عمده ترین تلاش سندیکا در جهت اصلاح نحوه پرداخت از جمله پرداخت با اسناد خزانه و اوراق مشارکت به جای پول تعهد شده در قراردادهای پیمان بوده که به نظر هیات مدیره مهمترین معضل صنف محسوب می شود به طور مستمر در جریان بوده است. در کنار مکاتبات و مذاکرات و انتشار مقالات، بررسی های انجام شده مرتبط توسط سندیکا در این مورد با همراهی و اتحاد عمل با سایر تشکلها مستمرا جریان داشته است. سندیکای شرکتهای ساختمانی با اتکا به ظرفیت گفتگوی دولت و بخش خصوصی در اتاق ایران مراحل متعددی را در جهت اصلاح بازه زمانی و نرخ قدرت خرید آن پیش برد. گرچه در تمام این مراحل صحبت یگانه هیات مدیره سندیکا لزوم پرداخت نقدی و رد کردن اسناد و اوراق بوده است، لیکن در مقام پرهیز از مطلق گرایی و با منطق اصلاح وضع موجود و قوانین سنواتی بودجه تلاشهای مفید و مثمر ثمر داشته ایم. در زمینه اصلاح ضوابط و قوانین در بسترهای مهم فضای کسب و کار از جمله مالیات و بیمه و …فعالیت دامنه دار متناسبی جریان داشته و دارد.

دادمان افزود: اکنون و در این مجلس باشکوه پیمان می بندیم که یک لحظه هم از تلاش برای آبادانی کشور عزیزمان دست برنداریم. آرمان ما این است که شرکتهای ساختمانی ایران فعال و شاداب و در اوج اعتلا و پیشرفت با برخورداری از تکنولوژی روز و منابع انسانی غنی و مدیریت سرآمد در آبادانی کشور بکوشند و با توانمندی کسب شده در داخل کشور فعالیت خود را به سایر کشورها توسعه داده و صدور خدمات فنی و مهندسی را گسترش دهند. در طی 70 سال گذشته بزرگمردان زیادی از بین ما رفته اند که یادگاری آنها تا قرن ها وجود خواهد داشت.

 بررسی تخصصی و کارشناسی الزامات صدور خدمات فنی و مهندسی در نکوداشت هفتادسالگی سندیکا

بر اساس این گزارش، دبیر سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران نیز با تشریح ظرفیت های پیمانکاری کشور در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی و الزامات این کار، گفت: تعداد پیمانکاران تأیید صلاحیت شده براساس سایت سازمان برنامه 42531 شرکت پیمانکار تعیین صلاحیت شده در کنار 2907 شرکت مشاور تأیید صلاحیت شده داریم، که این تعداد پیمانکار در 69241 رشته رتبه  بندی شده  اند. بالاترین سقف پیمانکاری ما در رشته ساختمان است که 23558 رشته شرکت در حوزه ساختمان فعال هستند و حدود 13945 در رشته راه و 11582 در رسته آب هستند.

دکتر ایرج گلابتونچی افزود: بیشترین حجم پیمانکاری کشور به ترتیب در حوزه ساختمان، راه و ترابری، آب، تأسیسات و نیرو است یعنی پیمانکاری ما به کار در رشته ساختمان، راه و آب گرایش دارد. علیرغم این که کشوری نفتی هستیم اما در حوزه نفت، صنعت، ارتباطات و کاوش های زمینی خیلی پیمانکاری ما قوی نیست و فعالیت چندانی نکرده است. اگر بخواهیم شرکتها را بر اساس رتبه تقسیم­ بندی کنیم اولین نکته  ای که می  بینیم این است که تجمع عجیبی در رتبه 5 داریم که نشان می دهد حجم عظیمی از پیمانکاری جوان در کشور داریم که اگر برای آنها کار ایجاد نشود با بحران بزرگی اجتماعی- اقتصادی در حوزه مهندسی روبرو هستیم. از 65 هزار شرکت حدود 57 هزار شرکت در 6 گرایش رتبه 5 هستند. از 3 هزار شرکت حدو  2900 پیمانکار رتبه 5 داریم. یعنی باید برای جوانانی که شرکت پیمانکاری تاسیس می کنند فکر عاجل کنیم و برای آنها کار ایجاد نماییم.

ما نتوانسته  ایم شرایط رشد پیمانکاری را در شهرستانها فراهم کنیم

دبیر سندیکا تصریح کرد: ظرفیت ریالی پیمانکاری کشور حدود 1 میلیون میلیارد تومان یا به عبارتی 115 میلیارد دلار حجم پیمانکاری ما است که باید برای آن کار ایجاد، با توجه به شرایط کشور ما و بودجه ای که روز به روز کم می شود این حجم پیمانکاری با این سقف ریالی را کجا باید کار بدهیم و اجازه دهیم درآمد داشته باشند. یعنی به تعبیر دیگر  ما حجم ریالی وسیعی در محدوده پیمانکاری داریم ولی کار نداریم در داخل کشور به آنها بدهیم.

دکتر گلابتونچی افزود: در استان تهران گرایش ها مشابه کل کشور است، در تهران حدود 18405 پیمانکار وجود دارد یعنی حجم بزرگی از پیمانکاران در شهرهای دیگر وجود دارد که  خیلی نمی توانند فعالیت کنند. از لحاظ ریالی 46میلیون دلار از 115 میلیون دلار سهم تهران است.   یعنی ما حجم زیادی از پیمانکاران رتبه 1 را که ظرفیت بالایی دارند در تهران هستند و در شهرستانها شرکتهای رتبه پایین  تر قرار می­ گیرند. در واقع پتانسیل عظیمی از کار در شهرستانها ایجاد شده بدون این که فکر کنیم چگونه باید به آنها کار بدهیم. 67درصد پیمانکاران پایه 1 در تهران هستند و ما نتوانسته ایم در فرایند توسعه شرایطی ایجاد کنیم که پیمانکاران ما علاوه بر تهران در شهرهای دیگر هم رشد کنند.  55 درصد پیمانکاران پایه 2 در تهران هستند و سایر رتبه ها بیشتر در شهرستانها تمرکز یافته اند که مسئولان باید به این امر توجه کنند.

وی تصریح کرد: درباره استانها اگر سه استان بزرگ تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی را کنار هم بگذاریم  74درصد پیمانکاران رتبه 1 ما متعلق به این استانها هستند، 62 درصد پیمانکاران رتبه 2 نیز در این استانها هستند. در رتبه 3 و 4 و5 پیمانکاری این 3 استان کم هست، بیشتر استانهای محروم پیمانکاری جوانی دارند و در آن زمینه کار می کنند. وی گفت: 145 میلیارد تومان هزینه تنزیل اسناد و اوراق خزانه این شرکتها است، علاوه بر تنزیل، از این شرکتها هزینه مالیات تنزیل هم گرفته شده است یعنی مالیات پول نگرفته هم از آنها گرفته شده است.

دکتر گلابتونچی افزود: من از مجله اقتصاد جهانی 2015 آماری به شما ارائه می دهم. تعداد مهندسین فارغ التحصیل روسیه سالانه 454 هزار مهندس در برابر 150 میلیون جمعیت است، 237 هزار مهندس در آمریکا با جمعیت 3-4 برابری ما فارغ التحصیل می شوند، در ایران 233 هزار و 695 مهندس سالانه بیرون می دهیم که از سایر کشورهای صنعتی دنیا بیشتر است و هنوز نمی دانیم چرا باید این همه مهندس تولید کنیم. ما نمی توانیم در داخل به این نیروها کار بدهیم.

دبیر سندیکا درباره الزامات صدور خدمات فنی و مهندسی گفت: ما با نبود بازار مناسب در داخل، کاهش پروژه، موج وسیع بیکاری مواجه هستیم. برای فعال شدن چرخه اقتصادی، ایجاد اشتغال پایدار و مطمئن، رفع فقر و ارزآوری باید به صدور خدمات توجه کنیم. 40 شرکت ما در قالب 60 پروژه در کشورهای دیگر کار پیمانکاری کرده اند و 15 شرکت کار سرمایه گذاری انجام داده اند، در واقع ما شروع به حضور در بازار بین المللی کرده ایم اما چون کسی از ما حمایت نمی کند نمی توانیم به کار خود ادامه دهیم در حالی که با این حجم پیمانکاری باید حضور ما پررنگ تر باشد.

گلابتونچی خاطرنشان شد: از سال 91 صدور خدمات فنی و مهندسی ما در عراق، با گذشت هر مرحله بدتر شده و تعداد قراردادها از سال 91 تا 95 کمتر و کمتر شده است، که این امر به خاطر شرایط عراق و وضعیت پیمانکاری ما است. عمده کار پیمانکاری ما در عراق است و ما یک کشور بزرگ نفتی هستیم اما در عراق تنها 18 میلیون دلار کار نفتی گرفته ایم که عملاً هیچ است. در کردستان عراق هم پیمانکارها کارهای مختلفی گرفته ­اند.

مقایسه پیمانکاری ایران با پیمانکاری ترکیه

وی افزود: ترکیه 40 سال است که انقلاب مهندسی راه انداخته است. مقایسه پیمانکاران ایران و ترکیه در 40 سال، نشان می دهد ساخت و ساز در ترکیه حدود 8-9 درصد تولید ناخالص ملی دارد و برای 2 میلیون نفر اشتغال ایجاد میکند، 30درصد اقتصاد ترکیه را خدمات فنی مهندسی می چرخاند. از 1972 تا 2017 ترکیه حدود 9 هزار پروژه در 115 کشور به مجموع 350 میلیارد دلار کار کرده است و دومین صادر کننده مصالح دنیا بوده است.

گلابتونچی گفت: در پیمانکارهای برتر دنیا چین بیشترین پیمانکار را در بین 250 پیمانکار برتر دنیا دارد و ترکیه در این رتبه بندی مقام دوم را دارد. فقط 2 شرکت ما یعنی کیسون و استراتوس دو سال در این رتبه بندی قرار داشته اند. بیشترین صادرات خدمات مهندسی ترک ها به فدراسیون روسیه است، که هواپیمای آنها را در هوا می زند اما صادراتش را هم می کند. روسیه به ساخت و ساز احتیاج دارد اما ما در آن نیستیم. پایگاه ما برای عملیات در اختیار روسها است اما ما پایگاهی برای سازندگی در آنجا نداریم. مملکت ما یک متولی خاص برای صدور خدمات فنی و مهندسی در حد معاون وزیر می خواهد.

وی افزود: دومین سهم صادرات خدمات فنی و مهندسی ترکیه به ترکمنستان است ولی ما هنوز درگیر انتقال گاز به آنجا هستیم. وی با اشاره به تنوع کار ترک ها در کشورهای دیگر عنوان کرد: ترکها 9 هزار پروژه اجرا کرده اند و ما 1 فرودگاه و چند سد بزرگ در کشورهای دیگر اجرا کرده ایم. در تمام جاهایی که ما سرمایه  گذاری سیاسی و نظامی کرده ایم ترکها سرمایه گذاری اقتصادی کرده اند و شاید شرایط تا زمانی که شیر نفت را نبندیم بر همین منوال باشد.

دبیر سندیکا گفت: تشکیلات ساختاری پیمانکاری ما اشکال دارد، مسائلی مانند عدم حمایت مؤثر، وجود نهاد موازی، نبود یک نهاد متمرکز متولی، مشکلات مراودات بانکی، مشکلات صدور تسهیلات گمرکی، عدم وجود مشوق لازم برای فعالان این حوزه، و …. نیز از موانع صدور خدمات فنی و مهندسی است. داعش به عراق آمد، صورت وضعیت ها پرداخت نشد و در حال حاضر 50 شرکت روی زمین و هوا هستند. پیمانکاری ما در عراق در حال از بین رفتن هستند. عدم پاسخگویی کارفرمای عراقی نیز از مسائل مهمی است که پیمانکاران ما در عراق با آن درگیر هستند.

وی پیشنهادها و راهکارهایی برای بهبود شرایط در بخش صدور خدمات فنی و مهندسی ارائه داد و گفت: یک نهاد متولی در حد معاون رئیس جمهور لازم است، باید بتوانیم ضمانت نامه بانکی بگیریم و مشکلات مراودات بانکی را رفع کنیم، حمایت دولت از بخش خصوصی برای فعالیت در حوزه مهندسی لازم است، تسهیل و تسریع در فعالیت­های مربوط به صدور خدمات فنی ومهندسی ضروری است، باید شرکتهای فعال در بخش خصوصی شناسایی و با ایجاد خطوط اعتباری تقویت شوند، حمایت بخش خصوصی در شناسایی بازارهای هدف بسیار مهم است، حمایت دولت از شرکتهای فعال در صدور خدمات فنی و مهندسی در زمان اخذ کار، انجام و تحویل کار بسیار کلیدی است، پیمانکاری ما به برقراری مشوقها و جوایز صادراتی نیاز دارد که متاسفانه دولت نه تنها این مشوقها را نمی گذارد بلکه آنها را حذف هم می کند.