۱۳۹۷ شنبه ۶ بهمن چاپ

بازمهندسی تهاجمي براي تحريك تفكرات كليشه اي در حوزۀ تعاونی های روستایی ایران

بازمهندسی تهاجمي براي تحريك تفكرات كليشه اي در حوزۀ تعاونی های روستایی ایران

اقتصاد میهن: تعاونی های روستایی قبل از هر چیز یک سازمان اقتصادی، بنگاه و نوعی سازه اقتصادی با مشارکت افرادی با منافع مشترك به شمار می روند که در محیطی به شدت ناپایدار و پر از ریسک های متنوع قرار داشته و توان دسترسی به مواد، منابع اولیه و قیمت های کالاهای مصرفی و حتی تولیدی آن ها تحت تأثیر عواملی بسیار فراتر از کنترل آنها در حوزه "اقتصاد سیاسی غذا" قرار دارد.

تعاونی های روستایی قبل از هر چیز یک سازمان اقتصادی، بنگاه و نوعی سازه اقتصادی با مشارکت افرادی با منافع مشترك به شمار می روند که در محیطی به شدت ناپایدار و پر از ریسک های متنوع قرار داشته و توان دسترسی به مواد، منابع اولیه و قیمت های کالاهای مصرفی و حتی تولیدی آن ها تحت تأثیر عواملی بسیار فراتر از کنترل آنها در حوزه "اقتصاد سیاسی غذا" قرار دارد. در این رابطه، ساختار تجاری تعاونی ها با توجه به انطباق با تغييرات سريع محيطي و الزامات كسب انعطاف پذيري، بدون ساختارهای نو و منعطف، به نتيجه اي درخشان نخواهد انجامید. ساختار سازماني تعاونيهای روستایی، نقش مهمي در نحوه تأمين مالي و تشكيل ساختار سرمايه آنها ايفا مينمايد. بخش های مختلف تامین نظیر، تأمین مالی در ورود به توسعۀ کسب وکارهای سودآور، تأمین مالی در توسعۀ کسب وکارکنونی، افزایش بهره وری، کارایی و عملکرد بخش های متنوع شرکت تعاونی از مهمترین این حوزه ها به شمار می روند و اصولا ، همواره بازسازی های ساختاری تعاونیهای روستایی برای بهبود کسری های منابع مالی، فیزیکی و انسانی است. متاسفانه در قانون تعاون ایران شيوه هاي تأمين مالي نظير فعاليت در بازار بورس و بيمه پيش بيني نشده است، ضمن اينكه در حال حاضر امكان فعاليت شركتهاي تعاوني روستایی و کشاورزی بر خلاف اروپا و اقیانوسیه در بازارهاي مالي نظير تشكيل بانك، بيمه و يا راه اندازي مؤسسات مالي و اعتباري بزرگ فراهم نيست. با مقایسه تطبیقی به عملکرد تعاونی های موفق جهان نظیر تعاونی محصولات کشاورزی بالانس(Balance Agri _Nutrients Co-operative)، تعاوني كود شيميايي راونزداون (Ravensdown)، تعاونی فونترا (Fonterra) بزرگترين تعاوني لبنيات نيوزلند، تعاونيهاي لبنيات وستلند (Westland)، شركت بسته بندي كيوي و آووكادو ساتارا (Satara)، شركت بهسازي پرورش دام نیوزلند(Livestock Improvement Corporation)، شركت تعاونی بازاريابي صادرات سيب و گلابی انزا (ENZA) در می یابیم که زمینه و زمانه تعاونی های روستایی و کشاورزی ایران، جهت انطباق با تغييرات محيطي، محدوديتهاي جدي در انجام فعاليتهاي سرمايه محور داشته و نیاز به دو عنصر "دگرگوني بنيادي و بهبود اساسی"  در کنار نوعی بازطراحي تهاجمي براي تحريك تفكرات كليشه اي در حوزۀ مدیریت راهبردی تعاونی های روستایی کشور دارند. بویژه آنکه طی سالیان اخیر، تعاونی های روستایی و کشاورزی در ایران به شدت گسترش کمی یافته، پراکنده و کوچک مقیاس اند. لذا توانمندی و تاب آوری پایینی دارند و به دلیل توان نازل بازپرداخت بدهی ها، ناتوانی شدید در رسوخ در بازارها، عمق پایین بازار و توسعۀ غیر کیفی محصول، کمبود توان فنی و مدیریتی و به تبع آن افت توان رقابتی؛ به شدت محتاج به سیاست ادغام و آمیزش ساختاری دارایی ها (Merger and Acquisitions) میباشند. قطعا باید بسیاری از این تعاونی های روستایی کوچک مقیاس را بایکدیگر ادغام نمود. این سیاست باعث رشد شرکت ها و بهره برداری از فرصت های بزرگ در بازارهای تازه و منجر به گسترش محصولات و سودآوری بیشتر می شود. ای کاش بجای 2000 تعاونی کشاورزی و روستایی در ایران که بطور سنتی زیر نظر سازمان مرکزی تعاون روستایی و سایر وزارتخانه ها و نهادها در حوزه کشاورزی و صنایع پسین و پیشین آن حضور دارند، ما 30 تعاونی کشاورزی و روستایی پرقدرت داشتیم که سهم متناسبی از قدرت را در زنجیره ارزش کشاورزی کشور را به خود اختصاص می دادند. بنابراین ما نیازمند تجدید نظر در این راه طی شده پنجاه سال گذشته میباشیم و ساختارهای تازه ای از تعاونی های پرقدرت را در پاسخ به بغرنجی های جامعه روستایی بوجود آوریم. در جهان توسعه یافته؛ تعاونيهاي نسل جديد در پاسخ به محدوديتهاي ناشي ازادغام در زنجیره ارزش، تأمين سرمايه، اعوجاج اقتصادي و از دست رفتن فرصتها نزد  تعاونيهاي سنتي به وجود آمده اند، لذا بايد اعضاء را براي تسهیم سرمايه، تقسيم عادلانه منافع و سود با ديگران، تعاونيهاي داراي ساختارهاي تجاري چندگانه با رويكرد بازارمحور به جاي توليد محور آماده کنیم. این امر نیازمند آموزش مستمر و سازمانی یادگیرنده و نوآور است. ما نیازمند تغییراتی سترگ در نظامات ارزشگذاری سهام میباشیم. بله، "سهامی با قيمت عادلانه" که ارزش اين سهام در بازار آزاد تعيين نمي شود بلكه توسط ارزشیابان سهام از طریق ارزش جاری نقدی تنزیل شده (discounted cash flow) تعيين مي شود و مبتني بر فرضيه هاي مهمي در موردمتغیرها و پارامترهای منافع آتی، نرخ مبادله و هزينه سرمايه، داراييهاي نامحسوس، علایم تجاری و سرقفلی مي باشد. در این نسل از تعاونی های روستایی؛ حتی کشاورزانی که بازنشسته ميشوند، مي توانند سود سهام با ارزش عادلانه را یا بهاي سهام خویش با این نوع ارزیابی دريافت نمايند .باید اضافه کنم که در تعاونی های نسل نو با ساختار مختلط سهامداری بطور متعارف دو نوع عضو (عادي و سرمايه گذار) و دو گروه سهم وجود دارد، سهام كنترلی اعضا (control shares) که بیشتر توليدكنندگان در اختیار دارند و سهام سرمایه گزاری (investment shares) برای اعضای سرمايه گذاری که داراي حق رأي نيستند و معمولا این سهام بين اعضا مبادله يا معامله شود. اعضای تعاونی کشاورزی مي توانند حتی به ازاي هر سهم كنترلي كه خريداري نموده اند، حداكثر 30 سهم سرمايه گذاري در اختيار داشته باشند باید با تجدید نظر و تنقیح قوانین به مسایل و رخدادهای اقتصادی امروزین پاسخ مناسب داد.
واقعیت این است که باید بتوانیم به اشکال حقوقی جدیدی از مشارکتها هم فکر کنیم، چون ما در فعاليتهاي اقتصادي تعاونی های کشاورزی؛ نيازمند سرمايه در گردش بهنگام و زياد ، اعضایی متمکن که سرمايه را تأمين كنند، امكان هدايت و مدیریت مطلوب زنجيره ارزش و جمع آوري رانتهاي اقتصادي میباشیم. مشارکت کنسرسیومی، انواع جوینت ونچرها، مشارکت مدنی و یا سندیکایی؛ قالبهاي متداول حقوقی براي تحقق این اهداف و پاسخگویی به نیازهای نوین تعاونی های کشاورزی است که بین دو یا چند شخص حقوقی مختلف تشکیل میشود و در آن اعضاء، بخشی از منابع خود را با حفظ استقلال اقتصادي خود، براي هدف مشترکی تجمیع میکنند. یکی دیگر از چالش ها مسئله محدودیت در عضویت یا عضویت آزادانه اعضا، و  ناتواني مالي اعضای تعاونی هاست، ضمن اينكه محدوديتهاي قانوني موجود در اصول تأسيس و اداره شركتهاي تعاوني سبب شده است كه افراد غير عضو و غیر روستایی نتوانند سهام تعاونيها را خريداري يا در آن سرمايه گذاري كنند؛ وقت آن رسیده که بر محدودیت ها غلبه کنیم و نوعی آزادسازی، چابک سازی و آماده سازی تعاونیهای روستایی کشور برای پذیرش مسئولیتهای جدید بوجود آوریم.
 دکتر حسین شیرزاد - معاون وزیر جهاد کشاورزی، مدیرعامل و رئیس هیات مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور

کلید واژه‌ها:
دیدگاه کاربران
داریوش یوسفی 1397/10/05
با سلام بسیار کامل وجامع ومستند و مستدل فرمودین درود بر شما
حسین 1397/10/06
بسیار عالی

نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.

بانک سینا بانک تجارت بانک صادرات ایران فولاد خراسان بیمه ملت موسسه ملل بانک ملی
پربیننده‌ترین
آخرین خبرها