در ماه مورد گزارش در استان تهران بالغ بر ۳.۲ ميليون فقره چك به ارزشي بالغ بر ٤٦٥ هزار ميليارد ريال مبادله شد. اين در حالي است كه در اسفند سال 96 تعداد چك‌هاي مبادله‌اي بيش از 10 ميليون فقره و به ارزش 876 هزار ميليارد ريال بوده است. با توجه به مقايسه دو ماه اسفند و مرداد، متوجه كاهش 43هزار ميليارد ريالي در مبادله چك مي‌شويم. به بيان ديگر در حدود يك ميليون چك كمتر مبادله شده است كه نشان از تاثيرات نوسانات و تكانه‌هاي ارزي بر بخش‌هاي حقيقي اقتصاد است.

ركوردهاي آمار

سه استان تهران، خراسان رضوي و اصفهان بيشترين حجم از مبادله به صورت چك را در ماه مرداد داشتند. اين حجم حدود 53.1 درصد از كل معاملات بر پايه چك بوده است. سهم تهران 35.8 درصد، سهم اصفهان 9.3 درصد و سهم خراسان رضوي نيز 8 درصد بود كه در مقايسه با ساير استان‌ها بيشترين حجم معاملات را داشتند. در اسفند 96 نيز تهران با 37 درصد مبادله بر پايه چك، بيشترين حجم نقل و انتقال چكي را در كشور داشت. طبق آمار بانك مركزي، بالغ بر ۱.۲ ميليون فقره چك به ارزشي حدود ١٣٠ هزارميليارد ريال در مردادماه ١٣٩٧، در كل كشور برگشت داده شده است كه نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتيب ۹.۶ درصد و ۸.۵ درصد كاهش نشان مي‌دهد. در ماه مورد گزارش، در استان تهران حدود ٤١١ هـزار فقره چك به ارزشي بالغ بر ٦٤ هزار ميليارد ريال برگشت داده شد.

در ماه مرداد، در كل كشور ۱۳.۵ درصد از كل تعداد چك‌هاي مباد‌له‌اي و ۱۵.۶ درصد از كل مبلغ چك‌هاي مبادله‌اي برگشت داده شده است. در ماه مورد گزارش، در استان تهران ۱۲.۷ درصد از كل تعداد چك‌هاي مبادله‌اي و ۱۳.۸ درصد از كل مبلغ چك‌هاي مبادله‌اي برگشت داده شده است.در ماه مرداد بيشترين تعداد چك‌هاي وصولي براي استان گيلان (٨٩،4 درصد) بود و بعد از آن يزد (٨٨،9 درصد) و البرز (٨٨ درصد) قرار داشتند. در اسفند ماه 1396 نيز 1.4 ميليون فقره چك به ارزش حدودي 185هزار ميليارد ريال برگشت خورده كه در مقايسه با مرداد امسال در حدود 55 هزار ميليارد ريال بيشتر بوده است.

در ماه اسفند در بين ساير استان‌هاي كشور، بيشترين نسبت ارزش چك‌هاي برگشتي در اسـتان بـه ترتيـب بـه استان‌هاي هرمزگــان (٩٨،6 درصــد)، اردبيــل (٩٨،2 درصــد) و ايــلام و ســمنان (٩٨،0 درصــــد) اختصــــاص يافتــــه اســــت و استان‌هاي گــــيلان (٩٤،7 درصــــد)، خراسـان شـمالي (٩٥،1 درصـد) و چهارمحـال و بختيـاري (٩٥،2 درصـد) كمترين نسـبت ارزش چك هاي برگشتي به دلايل كسري يا فقدان موجودي به كل ارزش چك‌هاي برگشتي در استان را به خود اختصاص داده است. لازم به ذكر است كه در اين ماه در بين ساير استان‌هاي كشور بيشترين نسبت تعداد چك‌هاي وصولي به كل چك‌هاي مبادله‌اي در استان، به ترتيب به استان‌هاي گيلان (٨/٨٨ درصد)، يـزد (٥/٨٨ درصـد) و البرز (٠/٨٨ درصد) اختصاص يافته اسـت.

درصد تغيير چك‌هاي برگشتي نسبت به ماه قبل (تير) در حدود 9 درصد كاهش داشته است.نكته قابل توجه افزايش در حدود 50 درصدي چك‌هاي برگشتي در ماه ارديبهشت نسبت به ماه فروردين است. اواسط فروردين نرخ ارز 4200 تومان تصويب شد و در ماه بعد افزايشي را در تعداد چك‌هاي برگشتي شاهد بوديم.

داستان چك‌هاي برگشتي

كسري يا فقدان موجودي از مهم‌ترين عوامل برگشت چك‌ها بوده به‌طوري كه 96.4 درصد چك‌هاي برگشتي اين مشكل را داشتند. در اسفند 96 در حدود 97 درصد از كل چك‌هاي برگشتي مشكل كسري يا فقدان موجودي را داشتند. به بيان ديگر با وجود اينكه نوسانات ارزي از اوايل امسال آغاز شد، ولي همچنان بالاي 96درصد از چك‌هاي برگشتي مشكلات نبود و كسري موجودي داشتند و اين نشان مي‌دهد براي افرادي كه چك به جاي پول نقد قبول مي‌كنند يا دسته چك دارند، بايد تدابير ويژه‌اي اتخاذ كرد. البته دلايلي همچون ناخوانا بودن تاريخ، ‌امضا، مغايرت مبلغ عددي و حروف نيز براي برگشت خوردن چك‌ها، عنوان شده است.

كمك صيادها

در چند ماه اخير بحث‌هايي پيرامون تبديل دسته چك‌هاي قديمي به دسته چك‌هاي صيادي مطرح بود كه امكان استعلام موجودي را به فرد دارنده چك مي‌داد. دارندگان دسته‌چك تا آبان‌ماه فرصت دارند كه چك‌هاي قديمي را به چك‌هاي صيادي تبديل كنند.بانك مركزي پيش از اين مردادماه را پايان زمان تعيين شده براي تعويض دسته‌چك‌ها اعلام كرده بود. از اين رو اگر تا آبان‌ماه چك‌ها تعويض نشده باشند، در ساير بانك‌ها قابل پذيرش نيست.