به گزارش پایگاه خبری اقتصاد میهن، گذشته از روند افزایشی ورود افغانستانی ها به ایران، زاد و ولد خانواده های آنها در داخل ایران نیز روند عجیبی به خود گرفته است. سال گذشته، جمالیان، عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفته بود که اغلب زایمان‌های برخی استان‌ها متعلق به مادران افغانستانی است.بر اساس اخبار تازه منتشر شده، تنها در سال ۱۴۰۲، بیش از ۱۰۵ هزار زایمان رایگان برای اتباع افغانستان در بیمارستان‌های کشور ثبت شده است. جمع این عدد با آمار افغانستانیهایی که با هزینه خودشان و یا در منزل زایمان کرده اند قطعا عددی بالاتر خواهد بود.
معنای رایگان بودن و مفهوم یک عدد
توجه به رایگان بودن این زایمانها، همانند استفاده بسیاری از اتباع افغانستان از انواع امکانات و یارانه ها، همانند شهروندان عادی ایران، موضوع مهمی است که در بررسی های مربوط به میزبانی ایران از این مهاجران، باید مورد توجه همسایه شرقی و نهادهای بین المللی قرار گیرد. عدد مربوط به زایمان رایگان، برای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ عددی بالاتر هم خواهد بود. بر اساس پیش بینی هوش مصنوعی از آمار، با روند قبلی و بدون در نطر گرفتن طرح بازگشت، این عدد در سال ۱۴۰۴ به ۱۴۵ هزار زایمان رایگان می رسد. البته طرح بازگرداندن اتباع افغانستانیی فعلا تاثیری در این امار نمی تواند داشته باشد چرا که تاکنون عمدتا مهاجران غیرقانونی که بیشتر هم مجرد هستند، برگردانده شده اند و خانواده های اتباع همچنان در ایران هستند.
اگر همین آمار ۱۴۰ هزار تولد در سال را مبنا قرار دهیم، این رقم با آمار سالانه موالید کشورهایی مانند بحرین (حدود ۲۵ هزار تولد)، قطر (۳۵ هزار تولد) و حتی ارمنستان (۴۰ هزار تولد) قابل مقایسه است. به عبارت دیگر، جمعیت نوزادان افغان متولدشده در ایران در یک سال، از مجموع تولدهای چند کشور همسایه بیشتر است.در نگاهی دیگر تعداد زایمان‌های رایگان افغانستانی ها در همان سال ۱۴۰۲نیز، برابر موالید کل چهار کشور کرواسی (حدود ۳۵ هزار)، ارمنستان (حدود ۳۵-۴۰ هزار) ، اسلوونی (حدود ۲۰ هزار) و ایسلند (حدود ۴-۵ هزار) درذ یک سال است.همچنین، آمار کودکان حاصل از ازدواج اتباع افغانستانی با ایرانیان نیز بر پیچیدگی این مسئله می‌افزاید. تعجب نکنید که امارها همچنان بالاتر از این حرفهاست. در شهریور ماه سال ۱۴۰۳ ، مدیرکل بیمه سلامت استان البرز گفت: از تعداد زایمان‌های استان البرز، بالغ بر ۵۰ درصد مربوط به اتباع بیگانه بوده است.
ضرورت حمایت سازمانهای بین الملل از طرح بازگشت اتباع افغانستانی
با توجه به سهم ۲۰ درصدی ایران از کل مهاجران جهان، که عمدتاً افغانستانی هستند، بسیاری از کارشناسان معتقدند که ادامه روند فعلی می‌تواند به چالش‌های جدی در تأمین خدمات بهداشتی، آموزشی و امنیتی منجر شود. از این رو، سیاست‌های اخیر دولت برای ساماندهی و بازگرداندن اتباع غیرمجاز نه‌تنها یک اقدام ضروری، بلکه گامی اساسی در حفظ امنیت ملی و توازن جمعیتی کشور است. مخصوصا بعد از ماجرای جنگ اخیر اسرائیل علیه کشورمان و نقش برخی از اتباع، موضوع از اهمیت ویژه تری نیز برخوردار شده است. سازمانهای بین المللی و حقوق بشری باید ضمن توجه به کمک های شایان و میزبانی ایران برای طول چندین دهه از این مهاجران، باید تمهیدات ویژه ای را برای بازگشت این اتباع فراهم کند. ضمن این که انتظار از نهادهای بین المللی این است که به آسیب های وارده به شهروندان ایرانی در جنگ اخیر به واسطه برخی از این اتباع، توجه داشته باشند.
در حالی که سیاست‌های جدید برای ساماندهی و کاهش جمعیت مهاجران فاقد مدرک وارد مرحله اجرایی شده، آمار‌ها نشان می‌دهد که در همین بازه، خدماتی، چون زایمان رایگان، واکسیناسیون، و درمان‌های گوناگون به صد‌ها هزار مهاجر افغان ارائه شده است.در هفته‌های اخیر، موج بازگشت اجباری مهاجران افغان از ایران به افغانستان ابعاد کم‌سابقه‌ای یافته است؛ روندی که هم نگرانی نهادهای بین‌المللی مانند یونیسف و سازمان جهانی مهاجرت را برانگیخته و هم واکنش‌های داخلی را نسبت به ظرفیت‌پذیری ایران در قبال مهاجرت غیرقانونی برانگیخته است.
بر اساس گزارش صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، تنها در ماه ژوئن ۲۰۲۴ (مطابق با خرداد و تیر ۱۴۰۳)، بیش از ۲۵۶٬۰۰۰ افغان از طریق مرز اسلام‌قلعه به کشور خود بازگشته‌اند؛ آماری که در روز‌های پایانی ماه، به ۲۰ هزار نفر در روز نیز رسید. آمار‌های تکمیلی نشان می‌دهد که از ۱ ژوئن تا ۵ ژوئیه، در مجموع ۴۴۹٬۲۱۸ مهاجر افغان از ایران خارج شده‌اند و جمع کل بازگشتی‌ها طی ۴ ماه گذشته از یک میلیون نفر فراتر رفته است.
زایمان رایگان؛ یکی از ده‌ها خدمت به مهاجران افغان
در شرایطی که اعلام شده است که اتباع افغان فاقد مدرک باید تا تاریخ ۱۷ تیر ۱۴۰۳ خاک ایران را ترک کنند، نگاهی به آمار خدمات بهداشتی ارائه‌شده به این قشر، چهره دیگری از وضعیت را نشان می‌دهد. تنها در سال ۱۴۰۲، بیش از ۱۰۵٬۳۲۰ زایمان رایگان برای اتباع افغانستان در بیمارستان‌های کشور ثبت شده است.این آمار، جدا از خدمات گسترده‌ای، چون واکسیناسیون فلج اطفال، سرخک، و سرخجه برای بیش از ۹۲۳ هزار کودک افغان و غربالگری سلامت برای صد‌ها هزار نفر از مهاجران افغان است.
آمار باورنکردنی زایمان رایگان زنان افغان
نکته قابل توجه آن است که بسیاری از این افراد فاقد اقامت قانونی یا بیمه درمانی هستند و طبق اعتراف مقامات، هزینه درمان آنها از منابع عمومی و بودجه بیت‌المال تأمین می‌شود.به عنوان نمونه، در استان قم گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ۳۰ تا ۳۵ درصد زایمانها مربوط به اتباع افغانستان است؛ موضوعی که در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب زیادی داشته است.
تعداد افغان‌ها در ایران
طبق برآورد رسمی سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱.۵۸ میلیون افغان در ایران زندگی می‌کردند، اما در حال حاضر این عدد تا ۶ میلیون نفر نیز برآورد می‌شود. از این میان، بخش قابل توجهی بدون مدرک و اقامت قانونی هستند و از مرز‌های شرقی کشور به‌طور غیرقانونی وارد می‌شوند.نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع وزارت کشور، در این باره می‌گوید: «امروز زیرساخت‌های ما دیگر توان تحمل ۶ میلیون اتباع را ندارد… یارانه‌ای که از جیب مردم پرداخت می‌شود، در اختیار این اتباع قرار می‌گیرد… اگر این روند ادامه پیدا کند، نگران هستیم که یک تقابل اجتماعی رخ دهد.»وی همچنین اشاره می‌کند که ایران در گذشته مهاجرت را پدیده‌ای موقت می‌دانست، اما اکنون با آن به‌عنوان یک واقعیت دائمی مواجه است و خواستار اجرای لایحه ساماندهی مهاجران و تصویب اساسنامه سازمان ملی مهاجرت در مجلس شده است.
دورنمای بحران: فشار بر نظام سلامت، آموزش و اشتغال
مهاجران افغان، چه به‌صورت قانونی و چه غیرقانونی، اکنون سهم بزرگی از خدمات عمومی در ایران را به خود اختصاص داده‌اند. از آموزش کودکان در مدارس گرفته تا درمان بیماران و ارائه خدمات اجتماعی و بشردوستانه، فشار قابل‌توجهی بر نهادهای دولتی وارد شده است.